Bộ Công Thương đề xuất giao Bộ Tài chính toàn quyền điều hành giá xăng dầu

Đây là một trong những nội dung đề xuất được Bộ Công Thương đưa ra trong văn bản gửi các Bộ, ngành lấy ý kiến về sửa đổi, bổ sung dự thảo Nghị định 95/2021và Nghị định 83/2014 về kinh doanh xăng dầu.

Nên đưa về một đầu mối điều hành giá xăng dầu

Trong văn bản gửi đi, Bộ Công Thương cho rằng xăng dầu là mặt hàng do nhiều Bộ, ngành cùng quản lý theo chức năng, nhiệm vụ được phân giao. Chẳng hạn, Bộ Công an quản lý về phòng chống cháy nổ xăng dầu, Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý về chất lượng, tiêu chuẩn xăng dầu, quản lý nguồn cung và giá là Bộ Công Thương và Bộ Tài chính..

Theo đó, nếu giữ nguyên các quy định hiện nay về điều hành, quản lý với xăng dầu sẽ đúng với phân công nhiệm vụ của các bộ từ nhiều năm qua. Tức là, trong điều hành giá xăng dầu, Bộ Tài chính rà soát, hướng dẫn xác định các chi phí và công bố cho Bộ Công thương tính toán giá cơ sở. Tuy nhiên, khi có vấn đề phát sinh, như thời điểm thị trường thiếu hụt nguồn cung cuối năm 2022 đã cho thấy sự phối hợp giữa các Bộ, ngành xử lý vấn đề trong điều hành chưa được chặt chẽ, lúng túng.

Trên cơ sở phân tích, Bộ Công Thương cho rằng, nên đưa về một đầu mối điều hành giá xăng dầu, cũng như rà soát, hướng dẫn và tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu là Bộ Tài chính. Bộ Công Thương sẽ phối hợp thực hiện theo chức năng nhiệm vụ được giao.

“Phương án giao Bộ Tài chính điều hành giá xăng dầu bảo đảm việc phân công công tác quản lý nhà nước về xăng dầu thực hiện theo đúng chức năng nhiệm vụ của các Bộ, ngành. Bộ Tài chính có chuyên môn nghiệp vụ về lĩnh vực tài chính sẽ thực hiện chính xác công tác tính toán, hướng dẫn và công bố giá điều hành đối với mặt hàng xăng dầu”, Bộ Công Thương đề xuất.

Theo Bộ Công Thương, trường hợp giao Bộ Tài chính cũng có nhược điểm là việc điều hành giá xăng dầu tách xa việc điều hành cung cầu xăng dầu nên sẽ có những bất ổn, không có sự độc lập khách quan trong việc xác định, phản ánh các chi phí kinh doanh xăng dầu.

Trước đó, tại kỳ họp Quốc hội hồi tháng 10/2022, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, sẽ đề xuất chuyển quyền quản lý xăng dầu về một đầu mối thống nhất là Bộ Công Thương. Việc chuyển quyền bao gồm việc điều hành giá, chi phí kinh doanh định mức... Theo Bộ trưởng Tài chính, việc giao một đầu mối là Bộ Công Thương sẽ đảm bảo nguồn cung thuận lợi hơn. Nhiều đại biểu Quốc hội cũng đồng tình, cho rằng "hợp lý" nếu một đầu mối điều hành xăng dầu là Bộ Công Thương.

Duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu

Liên quan tới việc có nên duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu trong Nghị định 95, Bộ Công Thương cho rằng, Quỹ này vừa qua đã phát huy hiệu quả khi tạo "bước đệm" để bình ổn giá, góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định vĩ mô.

Theo đánh giá của Bộ Công Thương trong văn bản gửi đi, công cụ Quỹ bình ổn xăng dầu "vẫn cần duy trì", nhưng cần sửa quy định về nguyên tắc sử dụng quỹ. Cụ thể, cơ quan quản lý chỉ can thiệp điều hành giá thông qua trích lập, chi quỹ khi giá xăng dầu giảm 7% trở lên hoặc tăng từ 10% trở lên so với kỳ công bố giá liền trước.

Như vậy, Nhà nước vẫn có công cụ điều hành khi cần thiết nhưng giảm dần sự can thiệp vào giá xăng dầu, đưa mặt hàng này dần vận hành theo thị trường. Các doanh nghiệp vẫn phải trích lập, chi Quỹ bình ổn theo chỉ đạo của cơ quan điều hành.

Bên cạnh đó, công thức tính giá cơ sở thay đổi theo hướng Nhà nước chỉ công bố giá định hướng, gồm các yếu tố như giá thế giới, thuế, lợi nhuận định mức, các chi phí khác do doanh nghiệp tự xác định và chịu trách nhiệm trước cơ quan kiểm toán. Tức là, doanh nghiệp có thể được tự quyết giá bán lẻ trên thị trường.

Về phân giao tổng nguồn xăng dầu tối thiểu hàng năm cho các doanh nghiệp đầu mối, Bộ Công Thương cho rằng, vẫn nên giữ như hiện nay. Tức là, tổng nguồn xăng dầu tối thiểu được phân giao cho từng doanh nghiệp đầu mối. Doanh nghiệp tự chủ động nguồn mua trong nước hoặc nhập khẩu theo khả năng đàm phán với các đơn vị cung cấp, lợi thế kinh doanh của mình.

Bộ này cũng đề xuất giữ quy định dự trữ lưu thông bắt buộc của doanh nghiệp đầu mối tối thiểu 20 ngày và thương nhân phân phối 5 ngày tiêu thụ bình quân. "Các doanh nghiệp tự dự trữ bằng nguồn lực của mình, tránh phát sinh chi phí từ ngân sách, cũng như không tăng thêm trách nhiệm cho các thương nhân kinh doanh xăng dầu", Bộ Công Thương giải thích.