Chiến thắng trận đầu qua những tư liệu, hiện vật tại Bảo tàng tỉnh

Những tư liệu và hiện vật về Chiến thắng trận đầu ngày 2 và 5/8/1964, được trưng bày tại Bảo tàng Quảng Ninh, đã đem đến cho người xem những hình ảnh chân thực, sinh động về Vùng mỏ anh hùng trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và đầy nội lực trong công cuộc đổi mới, phát triển hôm nay.

Hiện nay, tại tầng 2 của Bảo tàng tỉnh, toàn bộ hiện vật và tư liệu về Chiến thắng trận đầu tại Quảng Ninh được trưng bày trong không gian thiết kế rất độc đáo, giống như trong khoang một chiếc máy bay. Đó là những hiện vật tiêu biểu như: Mũ phi công, giầy và tư trang của viên Trung úy phi công Mỹ E.Alvarez; mảnh xác của máy bay Mỹ bị bắn rơi ở Hòn Gai ngày 5/8/1964; tổng đài điện thoại của đồng chí Vi Thị Mến, nữ điện báo viên Bưu điện Bãi Cháy, dũng cảm bảo vệ mạch máu thông tin liên lạc trong trận Mỹ bắn phá Hòn Gai ngày 5/8/1964; thùng đạn 14,55mm mà binh nhất Đổng Quốc Bình dùng để tiếp tế đạn cho các đồng đội chiến đấu trên tàu 124 Hải quân; hộp đầu nổ đạn dùng trong trận đánh ngày 5/8/1964 tại Hòn Gai.

Các bức ảnh liên quan đến sự kiện này gồm có: Ảnh Tổng thống Mỹ Giôn-Xơn ký sắc lệnh đánh phá miền Bắc Việt Nam bằng không quân và hải quân vào ngày 4/8; ảnh tàu sân bay của Mỹ từ căn cứ hạm đội 7 để máy bay xuất phát gây tội ác; ảnh tàu tuần tiễu 79 tấn Đoàn 130 hải quân chiến đấu chống chiến tranh phá hoại; ảnh Trung úy phi công Mỹ E.Alvarez bị bắt do nhà báo Công Vượng chụp; bức ảnh Khẩu đội phòng không khu phố Bạch Đằng - Hòn Gai bắn máy bay Mỹ ngày 5/8/1964; ảnh Bác Hồ tuyên dương công trạng của các lực lượng hải quân và phòng không không quân vào ngày 7/8/1964; ảnh trận địa pháo cao xạ 88 tiểu đoàn 207 ở Cột 5 chiến đấu; ảnh tự vệ Xí nghiệp Bến Hòn Gai chiến đấu; ảnh 2 nữ điện báo viên Vi Thị Mến và Nguyễn Thị Thủy ở Bưu điện Bãi Cháy dũng cảm đảm bảo mạch máu thông tin liên lạc thông suốt.

Trong số đó, đa số các bức ảnh đều rất rõ nét, rất đẹp nhưng đến nay đã không rõ tác giả chụp. Riêng hình ảnh viên phi công Mỹ E.Alvarez bị bắt sống, đang cúi đầu được NSNA Công Vượng thực hiện với ý nghĩa viên phi công Mỹ cúi đầu khuất phục trước sự anh dũng của quân và dân ta.

Bên cạnh đó, còn nhiều tư liệu hiện vật là tang vật trong chiến tranh không lực của Mỹ ở Quảng Ninh những năm sau đó đến năm 1972. Đây là những hình ảnh tư liệu hiện vật vô cùng giá trị, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử hào hùng của dân tộc, tinh thần quyết chiến, quyết thắng của quân và dân Quảng Ninh trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, bảo vệ quê hương, đất nước.

Về tư liệu hình ảnh, bên cạnh hình ảnh Chiến thắng trận đầu còn nhiều bức ảnh tư liệu quý khác về chiến tranh của các tác giả Công Vượng, Trương Thái, Tiến Giới, Anh Kết, Đoàn Đạt, Quang Sơn... Những tấm ảnh một thời ấy sẽ còn được những người đương thời nhắc mãi như: “Tự vệ Nhà máy điện Cọc 5”, “Nữ dân quân tự vệ” (của Công Vượng), “Nhân dân Hòn Gai tuần hành thể hiện quyết tâm giành độc lập” và “Giải lao trên chiến hào” (của Trương Thái), “Sinh hoạt trong hang đá của công nhân”, “Đào hầm trú ẩn” (của Đoàn Đạt), v.v..

Các bức ảnh thể hiện hình ảnh Quảng Ninh đầy đau thương dưới sự tàn phá của bom Mỹ nhưng quân và dân vẫn đồng lòng vừa sản xuất vừa trực tiếp chiến đấu ngay trên công trường, hầm mỏ trong những năm tháng chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, bảo vệ bầu trời Vùng mỏ, bảo vệ Tổ quốc. Chúng vẫn còn nằm ở các bộ sưu tập cá nhân, ở trong kho mà chưa được trưng bày tại không gian triển lãm tầng 2 của Bảo tàng Quảng Ninh.

Sự kiện ngày 5/8/1964 đã lùi xa nhưng những tư liệu, hiện vật trưng bày tại Bảo tàng Quảng Ninh như những nhân chứng biết nói, vẫn luôn nhắc nhở chúng ta nhớ về Chiến thắng mở đầu với không lực chống đế quốc Mỹ ở miền Bắc. Đó là những mảnh ghép ký ức của cả Vùng mỏ anh hùng.