Cơ sở để MTTQ, các đoàn thể CT-XH tăng cường hoạt động giám sát và phản biện xã hội

Ngày 12-12-2013, Bộ Chính trị ra Quyết định số 217-QĐ/TW ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội (PBXH) của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội. Qua nắm bắt nhanh của phóng viên Báo Quảng Ninh cho thấy, Quy chế này rất được cán bộ, nhân dân, nhất là những cán bộ làm công tác mặt trận và các đoàn thể mong chờ. Tại hội nghị triển khai công tác dân vận của tỉnh năm 2014 được tổ chức đầu tuần này, một số đại biểu kiến nghị khẩn trương đưa Quy chế này vào thực hiện, đáp ứng lòng mong mỏi của quần chúng nhân dân.

Việc Bộ Chính trị ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội là cơ sở để MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội tăng cường, nâng cao hiệu quả các mặt hoạt động này. (Ảnh: Các đại biểu HĐND tỉnh bỏ phiếu tín nhiệm đối với những người giữ chức danh do HĐND tỉnh bầu, tại kỳ họp thứ 9, HĐND tỉnh khoá XII).

Theo Quy chế này, giám sát là việc các chủ thể giám sát, gồm MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội (gọi tắt là đoàn thể) theo dõi, phát hiện, xem xét, đánh giá, kiến nghị nhằm tác động đối với đối tượng giám sát, gồm: Cấp uỷ, tổ chức Đảng, cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, các đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp (gọi tắt là cơ quan, tổ chức) và cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, công chức, viên chức nhà nước về việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước (gọi chung là đường lối, chính sách). Còn PBXH là việc nhận xét, đánh giá, nêu chính kiến, kiến nghị đối với dự thảo các đường lối, chính sách.

Mục đích giám sát nhằm góp phần xây dựng và thực hiện đúng chủ trương, chính sách; kịp thời phát hiện những sai sót, khuyết điểm, yếu kém và kiến nghị sửa đổi, bổ sung chính sách cho phù hợp; phát hiện, phổ biến những nhân tố mới, những mặt tích cực; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh. PBXH nhằm phát hiện những nội dung còn thiếu, chưa sát, chưa đúng, chưa phù hợp trong các dự thảo văn bản của các cơ quan Đảng, Nhà nước; kiến nghị những nội dung thiết thực, góp phần bảo đảm tính đúng đắn, phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội và tính hiệu quả trong việc hoạch định chủ trương, chính sách; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân; phát huy dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội.

Theo Quy chế này, hàng năm, căn cứ vào thực tiễn, MTTQ và các đoàn thể xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát báo cáo cấp uỷ và chính quyền cùng cấp trước khi triển khai; yêu cầu cơ quan, tổ chức được giám sát cung cấp thông tin về các vấn đề liên quan. Đáng chú ý là khi cần thiết, MTTQ và các đoàn thể có thể tổ chức giám sát ngoài kế hoạch. Quá trình giám sát, cần tổ chức đối thoại giữa chủ thể giám sát và đối tượng giám sát để làm rõ nội dung kiến nghị khi một trong hai bên có yêu cầu. Định kỳ 6 tháng và hàng năm, Uỷ ban T.Ư MTTQ Việt Nam và các đoàn thể ở trung ương báo cáo kết quả giám sát với Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ; MTTQ và các đoàn thể địa phương báo cáo kết quả giám sát với cấp uỷ, HĐND, UBND cùng cấp để các cơ quan, tổ chức được báo cáo cho ý kiến về việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát… Còn đối tượng được giám sát có trách nhiệm cung cấp thông tin, tài liệu và trao đổi những vấn đề liên quan theo đề nghị của chủ thể giám sát; góp ý vào dự thảo báo cáo giám sát khi được đề nghị và được yêu cầu đối thoại để làm rõ nội dung kiến nghị giám sát khi cần thiết…

Khác với đối tượng giám sát, đối tượng PBXH là các văn bản dự thảo về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước (trừ những vấn đề thuộc bí mật quốc gia). MTTQ và các đoàn thể PBXH đối với các văn bản dự thảo thông qua việc tổ chức hội nghị các cơ quan lãnh đạo trực thuộc Uỷ ban MTTQ và ban chấp hành các đoàn thể từng cấp; lấy ý kiến phản biện trong hệ thống của tổ chức mình hoặc gửi văn bản dự thảo đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để lấy ý kiến phản biện; khi cần thiết thì tổ chức đối thoại trực tiếp giữa chủ thể phản biện với cơ quan, tổ chức có văn bản dự thảo được phản biện.

PBXH tập trung vào các nội dung như sự cần thiết, tính cấp thiết của văn bản dự thảo; sự phù hợp của văn bản dự thảo với chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; thực tiễn của đơn vị, địa phương; tính đúng đắn, khoa học, phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội và tính khả thi của văn bản dự thảo và dự báo tác động, hiệu quả mọi mặt của văn bản dự thảo. Chủ thể PBXH có trách nhiệm tổ chức đối thoại với cơ quan, tổ chức có yêu cầu phản biện khi cần thiết; gửi kết quả phản biện bằng văn bản đến cơ quan, tổ chức yêu cầu phản biện; chịu trách nhiệm về những nội dung phản biện của mình; bảo đảm bí mật nội dung thông tin phản biện theo yêu cầu của cơ quan, tổ chức có văn bản dự thảo (nếu có).

Trong thực tiễn, MTTQ và các đoàn thể của tỉnh cũng đã có các hoạt động mang tính chất giám sát và PBXH. Tuy nhiên, cơ sở, các điều kiện để MTTQ và các đoàn thể của tỉnh thực hiện giám sát, PBXH chưa đầy đủ nên hiệu quả giám sát và PBXH nhiều khi chưa cao. Quy chế này ra đời sẽ là cơ sở quan trọng để MTTQ và các đoàn thể tăng cường hoạt động giám sát, PBXH, góp phần xây dựng và thực hiện đúng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; kịp thời phát hiện những sai sót, khuyết điểm, yếu kém và kiến nghị sửa đổi, bổ sung các chính sách cho phù hợp; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh.

Ngọc Hà