"Coach" sẽ đưa tới những hỗ trợ cụ thể sát sườn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp

Hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam nói chung và tại Quảng Ninh nói riêng tuy còn non trẻ nhưng đang được đón “những làn gió mới” từ mọi trụ cột cốt lõi như nguồn vốn, nhân lực, hạ tầng và cả thể chế hỗ trợ sáng tạo, đặc biệt là sự định hướng từ những mentor (cố vấn), coach (huấn luyện viên) kinh nghiệm. Nhân lễ ra mắt mạng lưới cố vấn khởi nghiệp do Tỉnh Đoàn Quảng Ninh tổ chức vừa qua, phóng viên Trung tâm Truyền thông đã có buổi trao đổi với ông Trần Minh Đức, một trong "coach" hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp đầu tiên ở Quảng Ninh để cùng hiểu thêm về công việc đặc biệt này cũng như sự hỗ trợ phát triển chung của cộng đồng doanh nghiệp tỉnh nhà.

- Chào ông, được biết ông là một trong những "coach" (huấn luyện viên) hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp đầu tiên ở tỉnh nhà. Vậy ông có thể chia sẻ cơ duyên dẫn ông đến với công việc này không?

+ Cá nhân tôi bắt đầu làm quản lý, Giám đốc của Vinacontrol Quảng Ninh từ năm 2006. Đây có thể coi là thời kỳ khó khăn nhất của Vinacontrol sau quá trình cổ phần hóa. Chính vì thế việc tổ chức lại cơ cấu, tối ưu hóa công việc... luôn là một điều mà người quản lý rất quan tâm. Để phục vụ thiết thực cho công việc, thời điểm đó tôi đã phải đi học rất nhiều khóa học về kỹ năng như thiết kế công việc, tạo động lực cho nhân viên...

Năm 2012, tình cờ tôi có duyên làm việc với tổ chức BNI Việt Nam - tổ chức kết nối kinh doanh có nguồn gốc từ Mỹ. Năm 2016 tôi biết đến Action Coach - tổ chức chuyên đào tạo huấn luyện viên huấn luyện cho những doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Theo đó, Action Coach huấn luyện một chủ doanh nghiệp thành công, có thể điều hành doanh nghiệp sinh lời, hoạt động ổn định mà không cần có mặt tại cơ sở 24/24. Thấy được điều mình cần, tôi đã tham gia khóa học 7 ngày tại TP Hồ Chí Minh do Action Coach tổ chức với chi phí 8.000 USD/khóa học để trở thành huấn luyện viên chuyên nghiệp. Không chỉ vậy, đây là tổ chức đào tạo quy củ, nghiêm túc và rất thực tiễn. Bởi ngoài học tập, trước khi được nhận chứng chỉ thì phải trải qua thử thách trong 90 ngày với KPIs (chỉ số hiệu quả) rõ ràng.

Nhận thấy những tác dụng rất rõ ràng đối với doanh nghiệp sau khi áp dụng thực tế, tôi mong muốn chia sẻ những điều gặt hái được cũng như kinh nghiệm của mình đặc biệt trong bối cảnh môi trường, hệ sinh thái khởi nghiệp ở tỉnh nhà còn sơ khai và nhiều mới mẻ.

- Đối với những doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nói chung và hệ sinh thái khởi nghiệp ở tỉnh nhà thì khái niệm "coach" còn khá mới mẻ. Vậy ônh có thể chia sẻ khái niệm này với độc giả?

+ Trước hết, cá nhân tôi muốn chia sẻ qua với bạn đọc khái niệm về những start-up, doanh nghiệp khởi nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo theo xu hướng hiện đại. Đó là những doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác những tài sản trí tuệ sáng tạo, việc ứng dụng yếu tố công nghệ, các mô hình kinh doanh mới, có thể ví dụ tiêu biểu như: Uber hoặc Grab...

Ông Trần Minh Đức chia sẻ kinh nghiệm trong Hội nghị kết nối cố vấn và huấn luyện viên do Tỉnh Đoàn Quảng Ninh tổ chức đầu tháng 9 vừa qua.

Muốn tư vấn, huấn luyện cho một cá nhân hoặc rộng hơn là một doanh nghiệp, chuyên môn luôn đặt lên hàng đầu. Theo cá nhân tôi nhận thấy tất cả những nhà cố vấn chuyên nghiệp đều được đào tạo bài bản qua trường lớp. Một số còn được lĩnh hội kiến thức tại những nền giáo dục tiên tiến bậc nhất thế giới như Anh, Thụy Sỹ... Thêm nữa, những người cố vấn này đều đã hoặc đang công tác tại doanh nghiệp, chính điều này giúp họ có những kinh nghiệm thực tế vô cùng phong phú.

Để trở thành cố vấn hoặc coach chuyên nghiệp cần có rất nhiều kỹ năng. Có thể nói công việc quan trọng nhất mà người cố vấn phải thực hiện chính là "nghệ thuật" đưa ra các câu hỏi gợi ý để doanh nghiệp khởi nghiệp tìm thấy phương hướng kinh doanh. Có phần giống như các nhà tư vấn (mentor), "coach" có công việc cụ thể, tỉ mỉ và giúp đỡ cặn kẽ hơn, trách nhiệm hơn. Họ sẽ là người “cầm tay chỉ việc”, dẫn dắt các doanh nghiệp khởi nghiệp cụ thể trong từng đường hướng kinh doanh. Vì thế, "coach" là công việc được thu phí và được giám sát, khác với cố vấn là công việc hoàn toàn miễn phí.

- Vậy các bước công việc cũng như vai trò của "coach" thể hiện qua các phần việc ra sao trong cả quá trình khởi nghiệp sáng tạo?

+ Như tôi đã chia sẻ ở trên thì khởi nghiệp sáng tạo xuất phát từ ý tưởng. Theo mô hình kinh doanh Canvat sau khi có ý tưởng thì doanh nghiệp khởi nghiệp phải đi tìm chân dung khách hàng. Bước hai là đánh giá sản phẩm xem giải quyết được vấn đề gì cho khách hàng. Bước thứ ba chính là xây dựng một kế hoạch kinh doanh bài bản. Ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo sẽ hình thành nên những sản phẩm dịch vụ hoàn toàn mới nên không thể có sự so sánh với các sản phẩm và dịch vụ khác.

Khi đó người cố vấn sẽ định hướng cho những nhà khởi nghiệp đưa sản phẩm ra thị trường để kiểm tra ý kiến phản hồi của khách hàng. Giai đoạn mới hình thành ý tưởng chính là thời điểm mà doanh nghiệp khởi nghiệp cảm thấy chông chênh và những người cố vấn chính như chỗ dựa để họ cảm thấy vững tâm đưa ý tưởng của mình vào kinh doanh. Những câu hỏi mang tính định hướng sẽ như những gợi ý hoàn hảo để ý tưởng dần hoàn thiện và ứng dụng vào thực tế.

Khi ý tưởng được đưa vào thị trường, sản phẩm đã được khách hàng chấp nhận, "coach" sẽ tiếp tục thực hiện công việc ở giai đoạn này. Một số nhà khởi nghiệp sáng tạo sẽ tìm đến huấn luyện viên ngay từ khi ý tưởng mới hình thành. Nhưng đó chỉ là số ít vì có thể khi bắt đầu khởi nghiệp, những doanh nghiệp chưa có tiềm lực kinh tế hoặc những ý tưởng của họ không khả thi trong kinh doanh. Đối với trường hợp đó, chúng tôi những nhà cố vấn hay huấn luyện viên luôn đưa ra lời khuyên dừng ý tưởng. Sau khi sản phẩm khởi nghiệp sáng tạo được thị trường chấp nhận, "coach" sẽ định hướng hoạt động tiếp từ khâu marketing mở rộng thị trường cho đến việc hoàn thiện sơ đồ tổ chức, bộ máy hoạt động của toàn doanh nghiệp.

- Như vậy công việc của "coach" rất cụ thể là chỗ dựa cho các doanh nghiệp khởi nghiệp?

+ Đúng vậy, đó là các công việc rất cụ thể. Trước khi hỗ trợ cho những doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thì luôn có một buổi định vị, hai bên sẽ làm rõ vai trò của nhau và nguyên tắc làm việc.

Trong mọi tình huống thì "coach" vẫn luôn vui vẻ sẵn sàng định hướng cho chủ doanh nghiệp bằng cái tâm của chính mình. Hằng tuần, huấn luyện viên và những người cố vấn luôn đặt câu hỏi trước mỗi buổi gặp gỡ. Ví dụ như hôm nay gặp nhau làm gì? giải quyết vấn đề gì?...

Kỹ năng của "coach" luôn là đặt câu hỏi để các doanh nghiệp khởi nghiệp nhìn ra vấn đề, tự giải đáp vấn đề của họ. Bản thân tôi cũng như các "coach" khác cũng không có kiến thức sâu, rộng về tất cả những sản phẩm, ở các lĩnh vực nhưng tôi có kỹ năng về xây dựng đội nhóm và xây dựng kế hoạch phát triển kinh doanh, gọi vốn, gia tăng lợi nhuận... Đó là điều mà các doanh nghiệp khởi nghiệp cần.

Ông Trần Minh Đức (thứ 7 từ trái sang) tham gia lễ ra mắt mạng lưới hỗ trợ khởi nghiệp Quảng Ninh.

- Vừa là nhà quản lý doanh nghiệp vừa thực hiện công việc huấn luyện, cách ông cân bằng thời gian thế nào để có năng lượng hoàn thiện song song cả hai công việc?

+ Là nhà lãnh đạo đơn vị hơn một thập kỷ qua tôi nhận thấy khi tham gia BNI và Action Coach giúp bản thân nâng cao năng lực, trải nghiệm và hoàn thiện được kỹ năng lãnh đạo. Khi tham gia công tác giảng dạy, những kiến thức mới tôi lại vận dụng vào mô hình kinh doanh tại doanh nghiệp của mình. Rồi chính từ thực tiễn kinh doanh lại giúp tôi có những chia sẻ thực tiễn nhất đối với những doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong quá trình làm người cố vấn, huấn luyện viên.

Nhìn chung, công việc cố vấn hay huấn luyện viên đều xuất phát từ niềm đam mê của bản thân và cái tâm muốn giúp đỡ cộng đồng doanh nghiệp trẻ để hình thành được hệ sinh thái khởi nghiệp đa dạng và năng động.

- Để giúp đỡ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp một cách đắc lực, với tư cách một "coach" nhiệt huyết,  ông có dự định và mong muốn gì thời gian tới để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp cho các bạn trẻ?

+ Vừa qua ở Quảng Ninh đã chính thức thành lập nhóm cố vấn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo do những cá nhân có kinh nghiệm và kiến thức tích lũy từ quá trình học tập cũng như làm việc trong và ngoài nước. Nhóm cố vấn sẽ chia sẻ kinh nghiệm cũng như giải đáp những thắc mắc của những người khởi nghiệp miễn phí dựa trên cái tâm của những người đi trước.

Hiện có thể thấy dịch vụ huấn luyện rất hữu ích, nhưng chi phí đang là rào cản đối với doanh nghiệp. Mức học phí thấp nhất cho 1 khóa huấn luyện “one to one” là 120 triệu/6 tháng. Để giảm chi phí, tôi đang mở các lớp hội thảo đào tạo theo ngày, chia sẻ lý thuyết và kinh nghiệm cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, qua đó liên kết cùng nhau hỗ trợ đắc lực các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Mặt khác, tôi cũng mong muốn rằng sẽ tìm ra những điển hình để cùng đào tạo, học tập để có thêm nhiều "coach", thành lập các nhóm, các câu lạc bộ, mở khóa huấn luyện theo nhóm dạng “Coach club”. Đây là cách vừa tăng hiệu quả huấn luyện vừa giảm tải chi phí cho các doanh nghiệp.

- Trân trọng cám ơn ông!

Tạ Quân (thực hiện)