"Cõng luật về cơ sở"

“Những chuyến trợ giúp lưu động như thế này, mỗi trợ giúp viên sẽ mang thêm vài kg tài liệu là tờ gấp tuyên truyền pháp luật, sổ tay trợ giúp pháp lý để chuyển tải đến từng người dân những kiến thức, quy định của pháp luật về các lĩnh vực. Dân chưa tiếp cận, chưa nắm bắt, chưa hiểu rõ về pháp luật, chúng tôi sẽ là người giải thích, tư vấn cho dân hiểu” - Anh Phạm Thành Dũng, trợ giúp viên pháp lý, Trung tâm Trợ gúp pháp lý nhà nước (TGPLNN), Sở Tư pháp, chia sẻ về nghề nghiệp của mình. Anh Dũng cũng như hàng chục trợ giúp viên pháp lý khác của Trung tâm tự hào gắn trên mình trách nhiệm “cõng” luật đến tận thôn, bản vùng sâu, vùng xa của tỉnh.

Cán bộ Trung tâm TGPLNN (Sở Tư pháp) tư vấn pháp luật miễn phí cho người dân huyện Ba Chẽ.

Tìm đến dân để tư vấn pháp luật

Thôn Phiêng Sáp - một trong những thôn xa xôi của xã Đồng Tâm, huyện Bình Liêu, một ngày cuối tháng 12/2019 náo nhiệt hơn bình thường vì có đoàn TGPL từ tỉnh đến. Bí thư chi bộ, Trưởng thôn Chìu A Tài cho biết: Thôn hiện có 71 hộ/315 nhân khẩu. Đời sống của bà con nơi đây còn nhiều khó khăn, người dân còn nhiều hạn chế trong hiểu biết về pháp luật. Do vậy, dù đang bận mùa vụ, nhưng khi biết có đoàn TGPL của tỉnh đến, bà con rất vui mừng, gác lại công việc để đến dự đông đủ.

Những quy định pháp luật được báo cáo viên lồng ghép khéo léo qua các câu chuyện để chuyển đến người dân, qua đó giúp đồng bào nắm được những kiến thức cơ bản về Luật Hôn nhân gia đình, Luật Đất đai, Luật Hình sự… Những vướng mắc trong cuộc sống đời thường của bà con liên quan đến pháp luật đều được luật sư và các trợ giúp viên tư vấn nhiệt tình, cởi mở, khiến không khí buổi trợ giúp càng trở nên rôm rả. Không chỉ vậy, các cán bộ TGPL còn cung cấp mẫu “Ðơn yêu cầu trợ giúp pháp lý”; thông tin đường dây nóng, địa chỉ, để người dân thuận tiện liên lạc khi có nhu cầu được TGPL.

Trưởng thôn Chìu A Tài nói: Đây là lần đầu tiên thôn có đoàn TGPL đến. Buổi TGPL lưu động thật sự mang lại hiệu quả, giúp người dân “gỡ” nhiều vướng mắc về pháp luật, qua đó, nâng cao nhận thức và có hành vi ứng xử phù hợp trong cuộc sống hằng ngày.

Hội nghị TGPL lưu động tại xã Đồng Lâm (TP Hạ Long).

Hành trình mang kiến thức pháp luật đến cho người dân vẫn luôn được đội ngũ trợ giúp viên của Trung tâm TGPLNN thực hiện suốt nhiều năm qua, không quản khó khăn về địa hình, khoảng cách địa lý, hay rào cản về trình độ, nhận thức. Với mục tiêu hướng về cơ sở, các đợt trợ giúp lưu động ngày càng gần hơn đồng bào vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng được chủ động hơn, bám sát thực tiễn, đáp ứng nhu cầu người dân.

Mới đây, Trung tâm TGPLNN vừa hoàn thành xong đợt trợ giúp lưu động đến với bà con đồng bào dân tộc thiểu số cư trú tại các xã Đoàn Kết, Bình Dân, Ngọc Vừng, Vạn Yên, Đài Xuyên (huyện Vân Đồn). Bà Lỷ Nhì Múi (xã Vạn Yên) cho biết: "Có rất nhiều quy định của pháp luật mà người dân chúng tôi chưa nắm rõ, nhờ có cán bộ TGPL mà chúng tôi hiểu hơn các quy định của pháp luật, sống và làm việc không vi phạm pháp luật. Chương trình này rất có ý nghĩa với đồng bào dân tộc thiểu số chúng tôi, hy vọng sẽ có thêm nhiều đợt TGPL lưu động nữa đến các thôn, bản vùng sâu, vùng xa như thế này".

Vì lợi ích chính đáng của người dân

“Công việc của mình là bảo vệ quyền, lợi ích của những người yếu thế trong các quan hệ pháp luật, thế nên đi lại có khó khăn, gian nan thế nào cũng phải khắc phục. Cái khó, cái khổ của đội ngũ trợ giúp viên pháp luật chắc chắn không thể sánh bằng cái khó, cái khổ của người dân khi đối mặt với những bản án, phán quyết của tòa án” - Đó là tâm sự của luật sư, trợ giúp viên pháp lý Trần Quý Cường khi chia sẻ về quá trình tham gia bảo vệ cho đối tượng được TGPL.

Luật sư, trợ giúp viên pháp lý Trung tâm TGPLNN xuống cơ sở để tiếp xúc với đối tượng cần trợ giúp.

Đầu năm 2020, Trung tâm TGPLNN nhận được đơn yêu cầu được TGPL miễn phí của anh Nguyễn Văn Toàn, tạm trú tại phường Cẩm Trung, TP Cẩm Phả, với nội dung tư vấn, giúp đỡ làm thủ tục khai sinh cho 4 người con của vợ chồng anh. Cả 4 người con của anh Toàn, lớn nhất năm nay đã lên lớp 8, nhỏ nhất vừa mới sinh năm 2019. Năm nay, người con thứ 3 bước vào lớp 1, muộn 1 năm so với bạn bè cùng trang lứa với lý do: Không có giấy khai sinh.

Vợ chồng anh Toàn đều là ngư dân, sinh sống chủ yếu trên biển. Nhận thức về pháp luật còn rất nhiều hạn chế, kể cả khi 2 vợ chồng lấy nhau cũng chỉ có gia đình 2 bên làm chứng chứ không làm thủ tục đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật. Vợ anh - chị Nguyễn Thị Hòa thậm chí còn không có cả giấy khai sinh, không có hộ khẩu thường trú. Hai người con lớn được đi học là có giấy khai sinh, tuy nhiên, theo cán bộ tư pháp, 2 giấy khai sinh trước đây của các cháu đều sai thông tin. Các thầy cô giáo dù biết, nhưng thương học sinh nên cho gia đình được “khất nợ”, bổ sung hồ sơ sau.

Anh Toàn tâm sự: Tôi tìm đến Trung tâm TGPLNN với mong muốn làm được giấy khai sinh cho các cháu, trước mắt để cháu có thể đi học như các bạn. Sau này thì có thể thực hiện các thủ tục khác một cách thuận tiện. Không thể vì đời mình không biết chữ, không hiểu pháp luật mà để con cái mình không được đến trường.

Cán bộ Trung tâm TGPLNN hướng dẫn anh Nguyễn Văn Toàn, tạm trú tại phường Cẩm Trung, TP Cẩm Phả, về các thủ tục làm giấy khai sinh cho con.

Trợ giúp cho gia đình anh Toàn là 2 luật sư, trợ giúp viên Vũ Thu Uyên và Trần Quý Cường. Để có được bản giấy khai sinh hợp pháp cho các con của anh Toàn đi học, các trợ giúp viên đã nhiều lần tiếp xúc với gia đình anh, cũng như cán bộ tư pháp của TP Cẩm Phả, TP Hạ Long để thu thập, củng cố hồ sơ. Qua đó, xác định phương hướng giải quyết đảm bảo nhanh chóng nhất cho gia đình anh.

Hay như vụ việc của bị can N.N.T, xã Dực Yên, huyện Đầm Hà, bị Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Đầm Hà khởi tố về tội “Trộm cắp tài sản” theo quy định tại Điều 138 Bộ luật Hình sự. Theo quy định của pháp luật, T là đối tượng được TGPL. Tham gia bào chữa tại tòa, trợ giúp viên pháp lý đã đề nghị Hội đồng xét xử xem xét, giảm án cho bị cáo T với các tình tiết giảm nhẹ, như: Phạm tội lần đầu, có thái độ ăn năn, hối cải; đối tượng vi phạm ở độ tuổi vị thành niên, tâm sinh lý chưa ổn định, hiểu biết về pháp luật và xã hội còn hạn chế; gia đình đã chủ động bồi thường cho người bị hại...

Chấp nhận những đề nghị của trợ giúp viên pháp lý, Hội đồng xét xử áp dụng khoản 1, Điều 138, Điều 31; điểm b, r, s khoản 1, khoản 2, Điều 51; điểm g, khoản 1, Điều 52; Điều 91; Điều 100 của Bộ luật Hình sự xử phạt bị cáo N.N.T 9 tháng cải tạo không giam giữ.

Con gái thứ 3 của anh Nguyễn Văn Toàn (áo vàng) năm nay đã 7 tuổi nhưng chưa được đi học vì thiếu giấy khai sinh.

Niềm vui được giảm án của bị cáo T chính là mong muốn của nhiều người dân, người yếu thế không có điều kiện thuê luật sư để bảo vệ mình trong các quan hệ pháp luật. Giúp đỡ họ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình chính là mục đích nhân văn mà đội ngũ luật sư, trợ giúp viên pháp lý đang từng ngày, từng giờ bám sát địa bàn, theo sát đối tượng để hoàn thành nhiệm vụ.

Tiếp nối con đường "xóa nghèo" pháp luật

Thực hiện Đề án đổi mới công tác TGPL, sau gần 5 năm, công tác TGPL trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực. Hoạt động TGPL được triển khai đa dạng, phong phú, bằng nhiều hình thức, như tuyên truyền bằng các ấn phẩm, tờ rơi, tổ chức tư vấn pháp luật miễn phí, cử trợ giúp viên, luật sư TGPL, tham gia tố tụng để bào chữa cho các đối tượng.

Riêng 2 năm gần đây, Trung tâm TGPLNN đã in, cấp phát gần 450.000 tờ gấp pháp luật, 43.000 sách bỏ túi về TGPL; tổ chức hàng trăm cuộc tuyên truyền, TGPL lưu động cho người dân trên địa bàn tỉnh. Nhằm tạo thuận lợi cho người dân, Sở Tư pháp công bố số điện thoại đường dây nóng để tiếp nhận, xử lý nhanh chóng, kịp thời yêu cầu được TGPL của người dân.

Trợ giúp viên Trần Quý Cường, Trung tâm TGPLNN, trao đổi với đương sự để chuẩn bị hồ sơ trước ngày ra tòa.

Qua các hoạt động trên, nhiều người dân, nhất là các đối tượng chính sách, trẻ em, người yếu thế trong xã hội đã được hỗ trợ, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Chất lượng vụ việc được TGPL ngày càng nâng cao hơn.

Hàng nghìn thôn, bản trên địa bàn tỉnh đã và đang ghi dấu bước chân của những người làm công tác TGPL. Những cuốn tài liệu bỏ túi, tờ gấp pháp luật vẫn tiếp tục được chuyển đến tận tay người dân; những câu chuyện pháp luật vẫn tiếp tục được đội ngũ trợ giúp viên pháp lý truyền đạt với mục đích nhân văn, từng bước "xóa nghèo" pháp luật cho đồng bào.

Khẳng định trách nhiệm này, Giám đốc Trung tâm TGPLNN Vũ Thu Uyên nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ tiếp tục làm tốt vai trò, trách nhiệm của mình, tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức, hiểu biết và chấp hành pháp luật cho người dân. Đồng thời, đồng hành, sát cánh với những người yếu thế để kịp thời bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ”.

Yến Vy