Cuối năm xuống moong

Trời rét đậm! Vài bữa nữa là kết thúc năm. Con đường xuống moong than Cọc Sáu như thẳm sâu hơn. Tới 6 năm có lẻ, tôi mới trở lại con đường này, nơi đã gắn bó cả cuộc đời làm thợ lam lũ của tôi. Con đường vừa quen, vừa lạ bởi cái thẳm sâu của lòng đất, cái bát ngát của không gian.

Đáy mỏ Cọc Sáu trong mùa than cuối năm.

Phó Giám đốc phụ trách sản xuất Trần Sơn Hà (người đưa tôi lên tầng) giọng nhỏ nhẹ như tâm sự: Cái khó của năm nay là lượng mưa quá lớn, bùn dồn xuống đáy mỏ nhiều, khai thác xuống sâu, đáy mỏ càng hẹp, tầng bị trượt, nhiều chỗ còn tụt lún, bố trí thiết bị khai thác khó khăn, tỷ lệ bóc đất lên tới 13,67m³ đất đá/tấn than, cung độ vận chuyển lên tới trên 5km làm tăng giá thành phẩm.

Quả khó thật! Hồi tôi rời lòng mỏ, đáy mỏ mới chỉ ở độ âm 160m so với mực nước biển, người ta mới chỉ tính đến tỷ lệ bóc đất lên đến 10m³/tấn than, còn bây giờ nơi tôi đứng đã ở độ âm 224m, không gian sánh lại bởi cái rét. Lòng mỏ đã vào ca, tiếng máy mỏ ràn rạt tạo thành một thứ âm sắc như cố lấn đi cái lạnh giá, nước dưới đáy mỏ đã bơm cạn, những vỉa than ở xung quanh cũng bắt đầu lộ ra. Những tốp thợ đang lắp ráp, di chuyển hệ thống phà bơm để chuẩn bị cho việc tiếp tục đào hố bơm giải quyết lượng nước dồn từ các mạch ngầm ở trên xuống. Đây đó những ánh mắt, những bàn tay giơ lên chào tôi một thoáng rồi họ lại tất bật trở lại với công việc.

Kết thúc mùa hạ moong năm 2017-2018, đáy mỏ đã xuống mặt bằng khai thác âm 245m (độ sâu hố bơm âm 252m). Như vậy còn những 21m nữa (toàn bùn) mới tới mặt bằng khai thác hồi tháng 4. Tôi bắt đầu hình dung cả một núi công việc của họ đã tiến hành và phải làm đến trước ngày Cốc vũ năm 2019, nào là bơm nước, vét bùn, mở rộng diện phía trên, mê mải khai thác than rồi lại chuẩn bị đi tiếp cho mùa sau. Ở đây, tôi gặp Nguyễn Văn Thuấn, Quyền Giám đốc Công ty. Anh cho tôi biết: “Than dưới sâu còn nhiều đấy. Nhưng theo lộ trình của Công ty cũng phải kết thúc vào năm 2023 với độ sâu âm 300m. Sau đó phải chuyển đổi công nghệ vì khai thác lộ thiên sẽ không còn đủ chi phí cho giá thành phẩm”.

Mở rộng diện khai thác dưới đáy mỏ.

Tôi có thể hiểu được nỗi lo toan, tính toán của người trong cuộc từ thông tin này, bởi ngay năm 2018, tỷ lệ bóc đất đá của họ đã lên tới 14m³/tấn than. Một con số không nhỏ, kéo theo cả loạt các chi phí khác. Đáy moong sâu hơn, bờ mỏ tiếp tục phải mở rộng, cung độ vận chuyển than đất dài thêm, họ đang và phải còn bốc và vận chuyển cả những bãi thải cao ngất ngưởng của những năm trước để mà xuống sâu. Rồi diện hứng nước mưa nhiều hơn, bùn cũng dồn xuống nhiều hơn, mọi thứ thuộc về công nghệ khai thác phải tiếp tục hoàn thiện hơn sau mỗi kì hạ moong. Xuống càng sâu, cái khó càng chất chồng, chỉ tính riêng năm 2018, mưa 2.517ly, lượng bùn dồn xuống đáy mỏ xấp xỉ 400.000m³, nước phải bơm đi bằng hai cầu, vị chi lên tới 21,5 triệu m³. Bùn trở thành trở ngại số một trong khai thác mỏ lộ thiên, kéo theo cả một quy trình công nghệ kĩ thuật phải đầu tư, từ bơm cạn nước, hút bùn loãng, tạo thế treo bùn cho khô mới dùng máy xúc, ô tô vận chuyển, giải quyết được bùn, mới khai thác được than dưới đáy mỏ.

Năm 2018 là một năm có nhiều biến động của thị trường đến biến cố trong lòng mỏ. Kế hoạch giao được điều chỉnh từ Tập đoàn tăng chứ không giảm. Than khai thác không kịp cho tiêu thụ. Một tín hiệu vui cho thợ mỏ nhưng thách thức cũng không nhỏ với người thợ mỏ Cọc Sáu. Đã lâu, họ không tổ chức phát động thi đua sản xuất 90 ngày đêm. Nhưng quyết định thành hay bại vẫn nằm ở yếu tố con người và sự linh hoạt của kĩ thuật khai thác thế nào. Anh Đinh Thái Bình, Phó Giám đốc phụ trách kĩ thuật khai thác mỏ, cho biết: “Vấn đề hoàn thành được hay không vẫn phụ thuộc vào công tác xuống sâu thế nào”!

Tăng cường sửa chữa thiết bị đưa xe vào hoạt động.

Tôi hiểu điều đó, kế hoạch điều chỉnh tăng sản lượng đất bóc lên cả triệu m³ đất đá không phải chuyện chơi, bởi năng lực vận tải cũng như diện bố trí thiết bị sản xuất, buộc họ phải tính toán, điều chỉnh lại và hết sức linh hoạt trong mọi thời điểm để nâng cao sản lượng mỗi ngày, từ chế độ bóc đất, mở diện, lấy than thế nào cho năng suất và bảo đảm được an toàn, vừa ổn định kế hoạch những năm tháng tiếp theo. Ngoài những khả năng có thể còn nhiều vấn đề bất khả kháng như thời tiết, đợt mưa cuối cùng của năm 2018 ở tháng 11, kéo dài 6 ngày liền với lượng mưa 85 ly đem lại hàng loạt hệ lụy về đường sá, tầng bè đến bơm nước, năng suất lẫn tiến trình xuống sâu, tổn hại về sức người lẫn vật chất.

Tôi trở về Văn phòng Công ty và được đồng chí Bí thư Đảng bộ Công ty Vũ Văn Khẩn cho biết: Kế hoạch năm 2018 coi như đã được khẳng định với sản lượng bóc đất đá 20.450.000m³; than sản xuất 2.619.922 tấn; than tiêu thụ 2.615.412 tấn các loại; doanh thu bán than trên 2.807 tỷ đồng; lợi nhuận trước thuế dự kiến trên 26 tỷ đồng; lương thu nhập bình quân 8,6 triệu đồng người/tháng. Mọi giá trị kinh tế - kĩ thuật đều đạt từ 100% kế hoạch điểu chỉnh trở lên, duy trì sản lượng đất bóc so với kể hoạch điều chỉnh là đạt 99,8%; bù lại thu nhập người lao động đã tăng đến 116% so với kế hoạch ban đầu. 

Phó Chủ tịch Công đoàn kiêm Trưởng Ban Nữ công Công ty Trần Thị Minh Hồng cho biết thêm, để phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu điều chỉnh năm 2018, tổ chức Công đoàn Công ty đã phối hợp chặt chẽ với chuyên môn và các tổ chức đoàn thể phát động thi đua 90 ngày đêm quý IV với phương châm: Hiệu quả - chất lượng và an toàn. Sự đóng góp của CNCB trong 90 ngày đêm này, nhất là lực lượng trực tiếp hạ moong đã đẩy nhanh sản lượng có những ngày cao điểm đạt tới 90.000m³ đất đá; than khai thác 15.000 tấn, đã làm nên diện mạo của mùa than năm 2018. Trong đó không thể không nhắc tới lực lượng nữ công nhân lao động vận hành bơm nước tại đáy mỏ.

Lắp đặt bơm phục vụ hạ moong.

Khi thực hiện bài viết này, Công ty Cổ phần Than Cọc Sáu đã bước vào thực hiện kế hoạch năm 2019 với các chỉ tiêu kinh tế - kĩ thuật phát lệnh: Bóc xúc và vận chuyển 25,9 triệu m³ đất đá; sản xuất 2.690.000 tấn than các loại; tiêu thụ trên 2,663 triệu tấn than; tổng doanh thu trên 3.493 tỷ đồng. Họ cũng đang tích cực phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu kinh tế - kĩ thuật ngay từ ngày đầu, tháng đầu, quý đầu với khả năng cao nhất, an toàn nhất. Đặc biệt dồn mọi khả năng để thực hiện 4 tháng tiếp theo, thời gian còn lại của phương án hạ moong năm 2018-2019, khai thác hiệu quả và an toàn 1.008.000 tấn than ở dưới độ sâu từ âm 225m xuống âm 270m so với mực nước biển.          

Bút ký của Trần Đình Nhân