Dấu hiệu cho thấy đã đến lúc bạn nên "chia tay" mạng xã hội

Trong hơn một thập kỷ kể từ khi các nền tảng mạng xã hội nở rộ, chúng ta chìm đắm trong một "mối tình chung thủy" với mạng xã hội. Nhưng giống như bất cứ mối quan hệ nào khác, nếu mạng xã hội không còn làm bạn hạnh phúc, nếu thói quen và những tính cách trực tuyến đang khiến bạn mệt mỏi thay vì vui vẻ như trước đây, đã đến lúc bạn nên nói lời chia tay.

Vào cuối năm 2021, Meta (trước đây là Facebook) đã bị giám sát gắt gao sau khi các tài liệu riêng tư bị rò rỉ tiết lộ rằng công ty đã hoàn toàn nhận thức được tác động tiêu cực từ các sản phẩm của mình, đặc biệt là Instagram có thể gây ra đối với sức khỏe tinh thần của người dùng. Nhưng có vẻ không ai ngạc nhiên trước tin này, ngay cả những cô gái đang ở tuổi teen, những người mà Meta đã xác định là có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Liệu có phải rò rỉ thông tin chỉ xác nhận lại một điều chúng ta đã nghi ngờ: rằng mạng xã hội có khả năng gây hại nhiều hơn là mang đến những lợi ích?

Phát hiện ra những "báo động đỏ"

Đối với bất cứ một cặp đôi yêu nhau đang gặp rắc rồi trong mối quan hệ của mình, các chuyên gia tư vấn thường sẽ yêu cầu họ suy nghĩ lại về điều gì khiến họ hạnh phúc. Cũng như việc sử dụng mạng xã hội, sẽ đến một lúc nó khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, "mất" nhiều hơn là "được" bởi nhiều yếu tố đã tác động đến chính suy nghĩ của bạn.

Trong suốt thời kỳ đại dịch, khả năng kết nối trực tuyến với những người mà chúng ta không thể gặp trực tiếp đã trở nên vô cùng quý giá. Những nền tảng truyền thông xã hội đã giúp bạn kết nối với gia đình, bạn bè, những người có cùng sở thích và có nhiều điểm tương đồng khác. Đặc biệt khi những người mà chúng ta gặp gỡ ngoài đời sống ít khi hoặc gần như không chia sẻ những câu chuyện của họ với bạn.

Tuy nhiên, nếu đến một ngày nào đó, bạn cảm thấy thiếu thốn nếu không lướt qua các trang web, có mong muốn "Like" cho một bức ảnh hoặc thích nhận "Like" từ người khác, thì có lẽ "mối quan hệ" với mạng xã hội của bạn đang thực sự gặp rắc rối.

Phần lớn các nghiên cứu đều tập trung về những tác động có hại của việc sử dụng màn hình quá nhiều hoặc có vấn đề đối với sức khỏe tinh thần của con người. Một phân tích tổng hợp năm 2021 với 55 nghiên cứu với quy mô mẫu kết hợp là 80.533 người, đã tìm thấy mối liên hệ rõ ràng giữa các triệu chứng trầm cảm và việc sử dụng mạng xã hội.

Trong đó, một phát hiện quan trọng từ những phân tích nghiên cứu này, đó là những hậu quả tiêu cực nhiều khả năng là đến từ "cảm giác" của người tham gia đối với mạng xã hội hơn là đến từ việc họ đã sử dụng nó trong bao lâu.

Việc quá tải thông tin

Nếu như thời gian đầu, việc sử dụng mạng xã hội chủ yếu là để chúng ta kết nối với bạn bè, thấy được những người bạn đã lâu không gặp đang sống như thế nào thì càng về sau, mạng xã hội càng giống như một nơi tổng hợp tin tức. Và khi chúng ta đang cố gắng để giải thích tại sao mạng xã hội có thể khiến chúng ta cảm thấy nó đang ít dần nội dung thì đó chính là do chúng ta đã từng bị ảnh hưởng rất lớn của luồng tin tức 24/7, kể cả các tin giả, chưa được xác nhận, đối với tâm lý tập thể của chúng ta.

Một cuộc khảo sát ở Úc vào năm 2021 cho kết quả rằng, khoảng 79% cho rằng tin tức giả mạo là một vấn đề và chỉ 18% cảm thấy thông tin qua mạng xã hội là đáng tin cậy. Chính vì thế, khi phải cố gắng điều hướng các nội dung có chủ đích nhằm gây ra sự hoang mang và những bất đồng quan điểm chỉ làm tăng thêm những gánh nặng về nhận thức và cảm xúc của mọi người.

Nghịch lý ở đây, đó là bên ngoài có vẻ mọi người thường lo lắng công nghệ sẽ tác động tiêu cực đến sức khỏe (cả thể chất lẫn tinh thần) của mình, nhưng lại chưa thể thay đổi hành vi ở cấp độ cá nhân để cải thiện nó.

Một nghiên cứu khác được tiến hành vào năm ngoái cũng cho thấy hơn 2/3 số người tham gia khảo sát tin rằng việc sử dụng smartphone quá mức có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Nhưng mức độ sử dụng cá nhân vẫn rất cao, mỗi người trung bình sử dụng điện thoại khoảng 184 phút mỗi ngày. Rõ ràng không có bất cứ mối quan hệ nào giữa niềm tin và hành vi của họ,

Vậy điều gì đang dẫn đến sự bất hòa về nhận thức và hành vi rõ ràng này? Một kết quả từ nghiên cứu dài hại của Đại học Amsterdam phát hiện, việc chúng ta đang sống trong một "thế giới trực tuyến vĩnh viễn" dẫn đến giảm khả năng tự kiểm soát đối với sử dụng mạng xã hội. Do đó, một hành vi thay đổi là rất khó. Thật đáng buồn vì phải nói rằng "Mặc dù chúng ta biết những gì chúng ta đang làm gây hại cho chính mình, nhưng chúng ta vẫn cứ làm."

Hãy bắt đầu từ những bước thay đổi đơn giản

Để nhận ra đầu là lúc bạn nên xem xét lại vấn đề sử dụng mạng xã hội, hãy tự đặt câu hỏi: nó đang khiến bạn cảm thấy thế nào? Hãy nghĩ về cảm giác của bạn trước và sau khi sử dụng mạng xã hội. Nếu bạn đang thấy mình lãng phí phần lớn thời gian trong ngày hoặc trong tuần trên mạng xã hội, nếu không muốn nhấn mạnh hơn là bạn đang "lãng phí cuộc sống", nếu bạn đang bị những cảm xúc tiêu cực như buồn bã, lo lắng, tự ti, thậm chí là tội lỗi hoặc sợ hãi thì bạn đã có câu trả lời cho mình rồi đấy.

Nếu "ly hôn" đột ngột với mạng xã hội như một việc làm quá sức với bạn, và gần như bạn không thể làm được, vậy có cách nào để chia tay một cách từ từ, hay để cứu vãn mối quan hệ này không?

1. Bắt đầu với việc thử nghiệm những tách biệt

Một hành động "Xóa nhẹ" sẽ cho phép bạn xem sự thay đổi cảm giác của mình khi không có mạng xã hội trước khi thực hiện việc xóa hoàn toàn. Hãy cho bạn bè và gia đình biết mình đang tạm nghỉ, hãy xóa ứng dụng khỏi thiết bị và đặt ra cho mình một mục tiêu có thể là 1 hoặc 2 tuần liên tiếp bạn không truy cập vào các tài khoản. Nếu thế giới của bạn vẫn bình thường vào thời hạn cuối của cuộc thử nghiệm này, hãy dứt khoát đi những bước tiếp theo. Một khi bạn không còn cảm thấy sức hút từ mạng xã hội nữa thì bạn sẽ dễ dàng xóa nó khỏi bộ nhớ.

2. Giảm số lượng nền tảng bạn tương tác

Nếu bạn đang sử dụng đồng thời Facebook, Instagram, Twitter, TikTok, YouTube, Snapchat, WhatsApp, Tumblr, Pinterest và Reddit trên điện thoại, máy tính bảng và máy tính của mình, có thể bạn đang rời vào một trạng thái khá tệ của một vũng bùn mạng xã hội đang xâm chiếm hết thời gian của bạn.

Hãy chọn một vài ứng dụng đang phục vụ cho những công việc hay mục đích có ý nghĩa của bạn và xóa bỏ những phần còn lại. Thế hệ gen X rất khó để nói lời chia tay Facebook nhưng rất nhiều gen Z đã tạm biệt nó.

3. Nếu bước 1 và bước 2 khó khăn đối với bạn, hãy cố gắng giảm dần thời gian dành cho mạng xã hội

Đầu tiên và cũng là quan trọng nhất, hãy tắt tất cả những thông báo của bạn. Dành một khoảng thời gian nào đó mỗi ngày đối với tất cả nền tảng bạn đang dùng để thực hiện việc duyệt tin, làm những việc mà bạn cho là cần thiết. Hãy đặt báo thức để phân bổ thời gian mà bạn đã dự định cho các kế hoạch.

Điều này khởi đầu sẽ không dễ dàng với bất kỳ ai và việc tránh xa mạng xã hội ban đầu có thể làm bạn khó chịu. Nhưng nếu việc sử dụng mạng xã hội và các mối quan hệ trực tuyến đã trở nên không thoải mái, hoặc thậm chí bạn đang lạm dụng nó, thì bạn nên quyết tâm với lập trường của mình. Và biết đâu được bạn có thể tìm thấy những niềm hạnh phúc lớn hơn ngoài màn hình của thiết bị điện tử và 4 bức tường chật hẹp.