Để các dự án không còn chậm

Vướng mắc trong giải phóng mặt bằng (GPMB) là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến nhiều dự án chậm tiến độ. Điều này không chỉ làm lãng phí tài nguyên đất đai, tăng chi phí, giảm hiệu quả đầu tư, ảnh hưởng tới kết quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp mà còn tác động tiêu cực tới sự phát triển kinh tế - xã hội.

Dự án khu đô thị Kim Sen (Đông Triều) là một trong các dự án chậm tiến độ.

Có thể nhận thấy, việc các dự án có sử dụng đất chậm triển khai là thực trạng chung ở nhiều địa phương trong toàn tỉnh cũng như cả nước. Có nhiều dự án đã qua tay bao chủ đầu tư vẫn chưa thực hiện được vì chủ mới không có năng lực tài chính thực hiện. Công tác lập quy hoạch còn hạn chế, dẫn đến việc thay đổi quy hoạch, thay đổi thiết kế cũng đã làm dài thêm thời gian thực hiện của dự án. Bên cạnh đó, một số dự án chủ đầu tư không công khai quy hoạch cụ thể, làm sai với thiết kế được duyệt, nhiều dự án chủ đầu tư cố ý đầu cơ đất, bán cho các chủ đầu tư khác. Tuy nhiên, không thể không kể đến việc nhiều chủ đầu tư mặc dù có đủ năng lực thực hiện dự án nhưng do vướng GPMB vẫn không thể triển khai. Điều đó khiến các chủ đầu tư thực sự mệt mỏi vì dự án bị “đắp chiếu” do không GPMB được, trong khi lãi tiền vay cứ tăng dần, chưa kể chi phí cho việc bảo vệ thiết bị, quản lý dự án cứ đội lên theo năm tháng. Chính sự lòng vòng, quẩn quanh đó đã khiến các chủ đầu tư có thể từ đủ năng lực tới kém về năng lực tài chính, nhiều dự án bị “đắp chiếu” làm ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tính trong năm 2011, trên địa bàn tỉnh có 315 dự án được triển khai thực hiện công tác bồi thường GPMB, với tổng diện tích đất thu hồi là 3.673ha, trong đó, đất nông nghiệp là 3.184ha, đất ở 310ha, đất phi nông nghiệp là 179ha. Hầu hết các dự án vướng mắc về GPMB tập trung ở một số địa phương đang triển khai nhiều các dự án lớn như Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, Vân Đồn, Móng Cái... Có thể điểm mặt các dự án có “thâm niên” trong GPMB như: Khu đô thị Bãi Muối ở phường Cao Thắng; Nam ga Hạ Long (TP Hạ Long); khu đô thị Yên Thanh (Uông Bí), dự án đô thị trung tâm thị trấn Cái Rồng (Vân Đồn); khu tái định cư xã Hạ Long (Vân Đồn); khu nghỉ dưỡng đập nước Đá Chồng (Cẩm Phả)...

Khó khăn lớn nhất trong công tác đền bù, GPMB thời gian qua vẫn là do chính sách quy hoạch, bồi thường, GPMB thường xuyên thay đổi. Nhiều chính sách vừa ban hành đã lạc hậu so với thực tiễn dẫn đến người dân so sánh về quyền lợi dẫn đến khiếu kiện kéo dài. Nhiều nội dung quy hoạch chưa phù hợp với thực tế và có nhiều cách hiểu khác nhau, nên khi áp dụng rất khó khăn, nhất là việc ban hành chính sách sau có lợi hơn chính sách trước, dẫn đến khó khăn trong việc xử lý bồi thường chuyển tiếp trong một dự án giữa chính sách cũ và chính sách mới. Đây được coi là nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng khiếu nại, kiến nghị của nhân dân, tạo ra tiền lệ xấu đối với việc GPMB. Cùng với đó, công tác quản lý đất đai trước đây còn nhiều bất cập, hạn chế, nhất là nguồn gốc, ranh giới của các hộ dân không rõ ràng, bản đồ địa chính ở cơ sở chưa được đo đạc, cập nhật chính xác, nên khi cần xác minh ranh giới, nguồn gốc đất mất nhiều thời gian. Trong khi tổ chức thực hiện, nhiều cán bộ chuyên trách lại chưa được đào tạo cơ bản, thiếu tính chuyên nghiệp, chưa tuân thủ trình tự, thủ tục. Trong công tác quản lý đất đai, đội ngũ những người thực hiện GPMB còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu công tác quản lý đất đai ở cơ sở. Mặt khác, bên cạnh phần lớn công dân có ý thức tốt, chấp hành luật pháp nghiêm túc thì vẫn còn một bộ phận dân cư ý thức chưa tốt, cố tình lấn chiếm đất, không bàn giao mặt bằng, cản trở thi công... Một số trường hợp người dân đã được hưởng đủ chế độ, được tuyên truyền vận động, giải thích nhưng vẫn cố tình không hiểu, không hợp tác, gây khó khăn cho việc đền bù GPMB. Đặc biệt, việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật thiếu tầm, chưa đồng bộ dẫn đến việc xây dựng các khu tái định cư còn chậm, quỹ đất dành cho tái định cư tại các đô thị hạn hẹp, làm ảnh hưởng đến đời sống của người dân trong vùng thực hiện dự án. Đó là chưa kể có một phần không nhỏ các nhà đầu tư có thể không đủ năng lực tài chính nhưng vẫn “ôm đất” kéo dài thời gian thực hiện dự án, thậm chí vi phạm quy định về quản lý đất đai. Trong khi đó, nhiều nhà đầu tư có năng lực thực sự lại gặp khó khăn trong tìm quỹ đất. Cùng với khó khăn trên còn có bất cập khác là những hộ chấp hành nghiêm quy định của Nhà nước, trong số đó có không ít hộ sống chủ yếu bằng nghề nông nghiệp thì chính sách hỗ trợ chuyển đổi ngành nghề, đơn giá đền bù theo họ lại quá thấp, không đảm bảo được cuộc sống ổn định về sau, nên không chấp nhận phương án đền bù. Nhiều hộ dân đã bàn giao mặt bằng nhưng không được nhận tiền đền bù do chủ đầu tư thiếu năng lực, để chuyển đổi ngành nghề, ổn định cuộc sống... gây khó khăn, cho người dân.

Để đẩy nhanh tiến độ các dự án, tránh lãng phí tài nguyên đất đai, ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế địa phương, đời sống của nhân dân, các cấp, các ngành, các địa phương và các chủ đầu tư cần tăng cường phối hợp chặt chẽ, nâng cao năng lực quản lý và trách nhiệm của mình, đồng thời kịp thời tháo gỡ những khó khăn trong việc GPMB.

Cao Quỳnh