Để nghề rừng phát triển bền vững

Trong những năm qua, được sự hỗ trợ của tỉnh và địa phương, nghề trồng rừng đã từng bước giúp cho các hộ gia đình nhất là các hộ nghèo khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa thoát nghèo. Song để tiếp tục phát triển nghề rừng, người dân có thể làm giàu trên chính mảnh đất quê hương thì còn nhiều khó khăn cần được tháo gỡ kịp thời.

Trong thời gian qua, các hộ gia đình được giao đất, giao rừng để sản xuất, các mô hình trồng rừng tại các địa phương trong tỉnh đã đạt được những hiệu quả tích cực. Với việc gia tăng nhu cầu sử dụng nguyên liệu từ gỗ, các mô hình trồng rừng đã giúp nhiều hộ gia đình thoát nghèo. Tiên Yên là một trong những địa phương có các mô hình trồng rừng đang phát triển mạnh mẽ,  đồng chí Vũ Hùng Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: Tiên Yên là một trong những địa bàn có diện tích rừng tương đối lớn. Để giúp các hộ nghèo phát triển sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống, huyện đã xác định trồng rừng là hướng phát triển trọng tâm nhất trong thời gian qua. Do đó, huyện đã tổ chức tuyên truyền, phối hợp với UBND các xã hướng dẫn khoa học kỹ thuật, hỗ trợ về giống, qua đó phong trào trồng rừng ở Tiên Yên được người dân hưởng ứng và phát triển mạnh. Tính đến nay, diện tích rừng giao cho các hộ gia đình, cá nhân là 22.294ha, trong đó diện tích đã được cấp giấy chứng nhận là 21.032ha với số hộ là 4.760 hộ/12 xã, thị trấn. Diện tích rừng trồng trên toàn huyện là 19.740ha, trong đó diện tích rừng trồng của các hộ gia đình là 12.123ha. Các loại cây trồng chủ yếu là trồng keo, trang, thông mã vĩ đem lại hiệu quả kinh tế cao. Hiện nay, mỗi ha rừng trồng keo sau 5 năm thu hoạch mang lại thu nhập cho mỗi hộ gia đình từ 40-50 triệu đồng/ha.

Cán bộ Phòng Nông nghiệp huyện kiểm tra chất lượng cây kéo giống cho bà con nông dân xã Yên Thanh (Tiên Yên).

Mặc dù công tác giao đất, giao rừng cho nhân dân để người dân sản xuất phát triển kinh tế đã được tăng cường và thực hiện tương đối tốt, tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả kinh tế từ nghề trồng rừng còn nhiều khó khăn cần tháo gỡ. Ở một số địa phương, trong các khu vực rừng đặc dụng vẫn còn một số hộ gia đình sống xen kẽ, dẫn đến tình trạng tranh chấp đất đai, phát nương làm rẫy, khai thác lâm sản, khoáng sản trái phép thường xuyên diễn ra. Diện tích rừng tự nhiên nghèo kiệt (đang được quy hoạch là rừng sản xuất) kém hiệu quả cần được cải tạo, thay thế bằng các loại cây trồng phù hợp năng suất cao theo hướng thâm canh để trồng lại những diện tích rừng trồng do cây rừng sinh trưởng kém, mật độ cây chưa đảm bảo. Mặt khác, chất lượng, quy trình giao đất, giao rừng những năm trước đây hạn chế, giao đất rừng chưa gắn với đánh giá chất lượng, trữ lượng, diện tích, loại rừng. Tình trạng dân ở rừng không có đất để sản xuất đã xảy ra ở một số địa phương từ nhiều năm nay. Nhiều đơn vị sản xuất kinh doanh lâm nghiệp, các hộ gia đình được giao đất, giao rừng, song do thiếu vốn sản xuất nên khi được giao đất không có điều kiện để trồng rừng sản xuất. Cơ chế chính sách hỗ trợ hưởng lợi từ rừng của các hộ dân chưa rõ ràng, còn nhiều hạn chế dân chưa yên tâm đầu tư vào sản xuất. Việc xác định diện tích để cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp của dân tại một số địa phương còn khó khăn do ranh giới rừng được giao trên bản đồ và trên thực địa có sự chênh lệch. Những năm qua, tỉnh đã quan tâm, dành nguồn vốn ưu tiên cho việc phát triển giao thông đến các xã miền núi, vùng cao, song hệ thống đường sá phục vụ lâm nghiệp còn yếu và thiếu, chưa đáp ứng được nhu cầu nên sản phẩm từ rừng do nhân dân sản xuất ra không có đường vận chuyển. Bên cạnh đó, hiện nay đang diễn ra nghịch lý, một số doanh nghiệp, tổ chức được giao đất giao rừng song sử dụng không có hiệu quả trong khi người dân lại không có rừng để sản xuất.

Để người dân sống gắn bó với rừng, hưởng lợi bền vững từ rừng, các cơ quan chức năng cần thống kê, rà soát những hộ dân có điều kiện sống phụ thuộc vào rừng song chưa có rừng để từ đó thực hiện giao đất giao rừng cho các hộ dân đảm bảo diện tích rừng cho nhân dân sản xuất. Bên cạnh đó, cần rà soát, thống kê và phân loại xác định từng loại đất phù hợp sản xuất nông nghiệp, trồng rừng phòng hộ, rừng sản xuất, cây công nghiệp, cây ăn quả để làm cơ sở lập kế hoạch và cân đối nhu cầu hỗ trợ cho người dân canh tác nông, lâm nghiệp hiệu quả; xây dựng định hướng chiến lược giao đất lâm nghiệp gắn với giao rừng, cho thuê rừng. Để nâng cao hiệu quả sản xuất từ rừng cùng với việc xây dựng chính sách hỗ trợ cũng cần thực hiện nghiêm túc việc thu hồi rừng và đất lâm nghiệp của các hộ sử dụng sai mục đích, kém hiệu quả và tiếp tục giao cho hộ khác; tăng cường công tác kiểm tra việc quản lý, sử dụng rừng, vận dụng linh hoạt nguồn kinh phí ngân sách các chương trình xoá đói giảm nghèo, giải quyết đất ở... để hỗ trợ dân đầu tư sản xuất lâm nghiệp. Đồng thời, tiến hành lồng ghép và phối hợp với các chương trình, các mô hình sản xuất và nguồn vốn trên địa bàn để hỗ trợ, tránh chồng chéo, đảm bảo tiết kiệm và đạt hiệu quả đầu tư.

Cao Quỳnh