Để thêm xanh những vùng dược liệu

Những cơn mưa xuân nhẹ nhàng cũng là thời điểm nhiều người dân, doanh nghiệp chuẩn bị giống, cắt tỉa cành lá nhiều loại cây thuốc nam để chuẩn bị cho một mùa vụ dược liệu mới. Đến hầu hết các địa phương trong tỉnh đều nhận thấy dù cây dược liệu mới được đầu tư, phát triển vài năm trở lại đây, nhưng nó đã mang lại lợi ích đáng kể về giá trị  kinh tế cũng như giá trị bảo tồn cây thuốc quý...

Nơi nơi trồng cây thuốc

Theo anh Triệu Tiến Trìu (thôn Bằng Anh 2, xã Tân Dân, huyện Hoành Bồ), trước đây trên địa bàn huyện có rất nhiều cây thuốc quý. Nhưng chục năm trở lại đây nhu cầu thu mua cao, khiến người dân khai thác ồ ạt làm các loại cây dược liệu dần cạn kiệt.

Anh Triệu Tiến Trìu (thôn Bằng Anh 2, xã Tân Dân, huyện Hoành Bồ) thu hái lá cây khôi tía.

Trước tình hình đó, với mong muốn bảo tồn, phát huy giá trị cây dược liệu trên địa bàn, năm 2016, ba anh em trai anh Trìu đã thu mua cây giống của bà con hoặc trực tiếp đi rừng khai thác về trồng. Đến nay, ba anh em đã có 1ha trà hoa vàng, 1,5ha khôi tía và 0,5ha ba kích. Anh Trìu cho biết: “Chúng tôi tập trung chăm sóc diện tích dược liệu đã trồng, nếu cho kết quả sẽ tiếp tục mở rộng thêm”.

Theo Chủ tịch UBND xã Tân Dân Linh Du Hồng, hiện trên địa bàn xã có khá nhiều hộ đầu tư trồng dược liệu, trong đó khoảng 10 hộ có diện tích trồng lớn.

Còn với anh Đặng Chi Dẩu (thôn Bình Sơn, xã Đông Ngũ, huyện Tiên Yên), hằng năm anh lại tập trung trồng khoảng 1ha kim ngân, 2ha nhân trần cho thu khoảng 80kg hoa kim ngân (chưa kể lá) và 2 tấn nhân trần. Theo anh Dẩu, đầu ra của dược liệu rất tốt. Sản phẩm gia đình anh trồng không đủ cung cấp cho các hiệu thuốc bắc của TP Hạ Long.

Giám đốc Công ty TNHH TMDV&XNK Quy Hoa Lê Mạnh Quy giới thiệu với cán bộ xã Quảng Minh (huyện Hải Hà) về vườn trà hoa vàng do Công ty đầu tư tại xã.

Không chỉ người dân như ở Hoành Bồ, Tiên Yên kể trên, do nhận thấy giá trị kinh tế từ cây dược liệu, thêm vào đó khí hậu, thổ nhưỡng khá phù hợp nên rất nhiều doanh nghiệp cũng đầu tư vào trồng dược liệu trên địa bàn tỉnh như: HTX Dược liệu Xanh Đông Triều trồng ba kích, trà hoa vàng, kim ngân, hà thủ ô, địa hoàng, đinh lăng, diện tích gần 3ha ở thôn Năm Giai, xã Tràng Lương (TX Đông Triều); Công ty CP Nông trường Đông Triều (xã Tràng Lương) trồng các loại địa vàng, nghệ, địa liền, khoảng 30 ha; Công ty Bách Thảo Trung Hiếu đầu tư 50ha trồng cây ba kích tím tại xã Quảng Thịnh (huyện Hải Hà); Công ty CP Y tế Đức Minh phát triển trên 125ha cây dược liệu tại huyện Hoành Bồ...

Tại xã Quảng Minh (huyện Hải Hà), Công ty TNHH TMDV&XNK Quy Hoa đã đầu tư trồng vườn trà hoa vàng xen trồng hoè, đinh lăng, tổng diện tích 3ha. Ông Lê Mạnh Quy, Giám đốc Công ty, cho biết: “Năm 2018, tôi tiếp tục đầu tư thêm nhà xưởng, máy móc để sơ chế nhằm đảm bảo kiểm soát tốt an toàn thực phẩm dược liệu. Dự kiến đến năm 2019, chúng tôi sẽ có sản phẩm để bán trên thị trường trong nước và thị trường Trung Quốc".

Mở rộng bao tiêu sản phẩm

Mặc dù diện tích trồng dược liệu tiếp tục được mở rộng, nhưng khả năng tiêu thụ sản phẩm mà người dân, doanh nghiệp sản xuất ra vẫn luôn đảm bảo. Bởi riêng với Chương trình  OCOP của tỉnh, trên địa bàn Quảng Ninh đã có gần 200 doanh nghiệp, HTX, cơ sở, hộ sản xuất tham gia sản xuất các sản phẩm dược liệu với khoảng 70 sản phẩm, như: Dược liệu đóng gói, trà túi lọc, cao dược liệu, tinh dầu, viên nang cứng, rượu thuốc, bột thuốc và dầu xoa... nên thu mua nguyên liệu khá nhiều.

Trên địa bàn tỉnh còn có Nhà máy sản xuất thuốc của Công ty CP Dược, vật tư y tế Quảng Ninh mỗi năm mua hơn 100 tấn dược liệu để bào chế gần 30 loại thuốc và thực phẩm chức năng, như: Cảm xuyên hương, thuốc phong tê thấp, hoạt huyết dưỡng não, mẫu sinh đường, các thực phẩm chức năng cung cấp vitamin, thuốc phong nhiệt, mát gan, lợi tiểu... Sản phẩm của Công ty hiện có mặt ở hơn 40 tỉnh, thành trong nước từ Bắc vào Nam.

Dây chuyền sản xuất viên hoàn mềm tại Nhà máy Sản xuất thuốc của Công ty CP Dược, vật tư y tế Quảng Ninh.

Không chỉ các nhà máy, cơ sở sản xuất có nhu cầu thu mua dược liệu, mà theo số liệu thống kê của Hội Đông y tỉnh, trung bình mỗi năm, các cơ sở y học cổ truyền tư nhân trên địa bàn tiêu thụ 160 tấn dược liệu và các thành phẩm từ đông dược. Cùng với đó, hiện rất nhiều người tìm, thu mua nguyên liệu từ cây dược liệu để xuất sang Trung Quốc...

Trong khi đó, hộ dân, doanh nghiệp trồng cây dược liệu trên địa bàn tỉnh hiện nay có sản lượng thu hái chỉ mới đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu, còn lại các cơ sở vẫn phải nhập phần lớn nguyên liệu từ nơi khác về và tình trạng khai thác cạn kiệt các loại cây thuốc quý có trong tự nhiên vẫn diễn ra hàng ngày.

Với nhu cầu thu mua dược liệu lớn như vậy, việc đầu tư phát triển các vùng dược liệu trên địa bàn tỉnh là rất phù hợp.

Để sản phẩm bền vững.

Theo điều tra của Bộ Y tế và các nhà nghiên cứu khoa học, Quảng Ninh là nơi có gần 950 loài cây thuốc, trong đó có rất nhiều loài là dược liệu quý, có giá trị kinh tế cao, như: Ba kích, trà hoa vàng, hồi, quế, kim ngân… Điều kiện về khí hậu, thổ nhưỡng nơi đây cũng rất phù hợp cho cây dược liệu phát triển. Bởi vậy, Quảng Ninh đang thực hiện nhiều  giải pháp để trở thành trung tâm dược liệu của các tỉnh Đông Bắc nói riêng, cả nước nói chung và chắc chắn sẽ có thêm rất nhiều doanh nghiệp, tư nhân đầu tư để trồng cây dược liệu trên địa bàn.

Vườn dược liệu tại xã Quảng Minh (huyện Hải Hà) của Công ty TNHH TMDV&XNK Quy Hoa.

Tuy nhiên, để sản phẩm được bao tiêu một cách bền vững thì cần có sự gắn kết chặt chẽ giữa người dân và doanh nghiệp; sự định hướng cho người dân đầu tư trồng các loại dược liệu theo vùng, có kiểm soát từ cây, con giống cho đến trồng trọt, chăm bón, thu hái, bảo quản, vận chuyển... Bởi hiện nay, việc sản xuất các sản phẩm thuốc, thực phẩm chức năng đều phải tuân thủ về quy định thu mua nguồn nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo an toàn thực phẩm.

Riêng Nhà máy Sản xuất thuốc của Công ty CP Dược, Vật tư y tế Quảng Ninh (Nhà máy đạt tiêu chuẩn thực hành tốt sản xuất thuốc của Tổ chức Y tế thế giới) hiện nay đều phải nhập tất cả nguyên liệu từ các doanh nghiệp có đủ tiêu chuẩn bán buôn dược liệu do Bộ Y tế cấp nên không tiêu thụ nguyên liệu dược liệu sản xuất trên địa bàn tỉnh. Do vậy để nguyên liệu từ dược liệu của người dân, doanh nghiệp trồng trên địa bàn vào được các công ty dược, doanh nghiệp sản xuất thuốc... cần có thêm những chính sách riêng về phát triển dược liệu, tạo thành những vùng sản xuất tập trung thay vì manh mún, nhỏ lẻ như hiện nay. Từ đó giúp việc giám sát theo chuỗi được thuận lợi.

Thu Nguyệt