Để triển khai hiệu quả nhãn sinh thái Cánh buồm xanh

Chương trình chứng nhận sinh thái Cánh buồm xanh (CBX) cho tàu du lịch được hoàn thành năm 2019, đem lại nhiều lợi ích, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo sản phẩm du lịch độc đáo trên Vịnh Hạ Long. Sau giai đoạn 1, nhãn sinh thái này sẽ tiếp tục được nhân rộng với nhiều hỗ trợ trước không ít khó khăn, ảnh hưởng của dịch Covid 19.

Nâng cao chất lượng tàu du lịch

Là một trong những hợp phần của Dự án tăng trưởng xanh do JICA tài trợ giai đoạn 2, Nhãn sinh thái CBX được thực hiện với mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng xanh, phát triển du lịch bền vững, các sản phẩm du lịch xanh. Nhãn sinh thái CBX là nhãn hiệu cấp cho các tàu thủy du lịch đạt tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường, trách nhiệm xã hội.

Theo đánh giá của chuyên gia JICA, dù đã được cải thiện, nâng cao chất lượng, tuy nhiên tàu du lịch trên Vịnh Hạ Long vẫn còn có bất cập, gây ảnh hưởng nhiều tới môi trường. Vì thế, chương trình nhãn sinh thái CBX được triển khai, đưa ra các tiêu chí khác nhau trong đó có nhiều tiêu chí khuyến khích, tiêu chí nâng cao để các chủ tàu tham gia…

Triển khai trong giai đoạn 2017-2019, CBX đã thực hiện đúng mục đích hỗ trợ kỹ thuật của Dự án Tăng trưởng xanh (JICA) là hỗ trợ, trang bị kỹ thuật, nền tảng để địa phương áp dụng triển khai, nhân rộng. Trước hết, một trong những thành công quan trọng của Dự án là việc xây dựng một bộ tiêu chí cho nhãn CBX.

Các sở, ngành với chuyên gia JICA tổ chức điều tra, khảo sát, lấy ý kiến cộng đồng để xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá và trình Ban chỉ đạo Dự án tăng trưởng xanh tỉnh Quảng Ninh phê duyệt trong khuôn khổ Dự án trong giai đoạn từ 2017-2018.

Theo đó, CBX đưa ra 29 tiêu chí, gồm có 15 tiêu chí bắt buộc, 9 tiêu chí khuyến khích, 5 tiêu chí cao cấp, ở 4 nhóm cụ thể như nhóm tiêu chí về: Quản trị doanh nghiệp bền vững, hoạt động bền vững về kinh tế, hoạt động bền vững về văn hóa xã hội, hoạt động bền vững về thiên nhiên và môi trường...

Sau đó, giai đoạn 2018-2019, chương trình đi vào hỗ trợ trực tiếp, hướng dẫn, thẩm định và cấp nhãn cho các doanh nghiệp. Để chương trình thực hiện thuận lợi, ban đầu việc triển khai được JICA hoàn toàn hỗ trợ, gồm chi phí cho các chuyên gia hướng dẫn tư vấn, giúp xây dựng hồ sơ, thành lập Hội đồng thẩm định, trao, cấp nhãn…

Đồng thời, chuyên gia JICA xuống tận nơi hỗ trợ doanh nghiệp, hướng dẫn cụ thể cách làm, hoàn thiện hồ sơ. Đó là thuận lợi để giai đoạn đầu triển khai và đưa vào thực tế. Nhờ đó, cho tới tháng 2/2019, đã có 36 tàu thủy du lịch đã được cấp chứng nhận CBX sau 2 đợt thẩm định thí điểm.

Như vậy, có thể nói chương trình đã thành công, trang bị cho địa phương cách làm, một “bộ khung” cơ bản trong triển khai chương trình ý nghĩa này. Nhờ đó, các tàu du lịch hoạt động trên vịnh với tiêu chuẩn cao lại càng hoàn thiện thêm các tiêu chí về môi trường, phát triển bền vững, tăng sức hấp dẫn cho sản phẩm của mình.

Phát huy giá trị Nhãn sinh thái

Sau khi hoàn thiện giai đoạn 1, cuối tháng 4/2020, UBND tỉnh đã tiếp tục ban hành Kế hoạch triển khai kết quả hoạt động của Dự án Tăng trưởng xanh giai đoạn 2020-2025. Trong đó, nhấn mạnh việc tiếp tục triển khai nhãn sinh thái này, tiếp tục quảng bá giới thiệu rộng rãi, đồng thời phối hợp với TP Hạ Long triển khai, thúc đẩy nhãn sinh thái; hỗ trợ các doanh nghiệp quảng bá thương hiệu chất lượng tàu.

Trước hết, có thể khẳng định, về chính sách, khi tham gia hệ thống nhãn CBX, các bên liên quan được hưởng rất nhiều lợi ích. Đó là, các đơn vị kinh doanh tàu thủy du lịch cấp nhãn sinh thái này được ưu tiên gia hạn thêm thời gian hoạt động của các tàu, được cấp quyền đóng mới thay thế tàu thuyền; được giới thiệu, quảng bá xúc tiến du lịch rộng rãi trong xây dựng và bảo vệ uy tín của thương hiệu nhãn CBX ở các hình thức, phương tiện thông tin rộng khắp trong và ngoài tỉnh.

Ngoài ra, tỉnh cũng có các biện pháp hỗ trợ về kỹ thuật gồm hỗ trợ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, tuyển dụng, tư vấn quản trị; hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi, miễn giảm nhiều loại thuế…

Chia sẻ về vai trò của nhãn sinh thái này, ông Đào Mạnh Lượng, Chi hội trưởng Chi hội Tàu du lịch Hạ Long, cho biết: Nhãn sinh thái giúp doanh nghiệp ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường, chăm chút hơn dịch vụ, tạo thương hiệu, xây dựng sản phẩm mới. Điều này phù hợp với xu thế du lịch xanh, bền vững. Tuy nhiên, dịch Covid-19 khiến doanh nghiệp suy yếu nhiều, vì thế mong có thêm nhiều hỗ trợ, chính sách hưởng lợi để tàu du lịch phục hồi, bắt kịp và phát triển.

Giai đoạn 2 là giai đoạn địa phương tự chủ động triển khai mà không còn sự hỗ trợ của Dự án, nhưng theo đánh giá sơ bộ, quy trình, chi phí thực hiện sẽ đơn giản hơn với các đơn vị, doanh nghiệp. Bởi cơ bản đã có "bộ khung" được xây dựng ở giai đoạn trước; cơ bản các tiêu chí đề ra cũng là các tiêu chí mà các doanh nghiệp tàu, thuyền đã thực hiện tốt, chỉ cần hoàn thiện hơn… Đơn cử, trên thực tế, các hoạt động bảo vệ môi trường, hành động vì cộng đồng đã được khá nhiều doanh nghiệp quan tâm, thực hiện tốt.

Một trong những phần được các doanh nghiệp quan tâm là trang bị các trang thiết bị "xanh", tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường. Cơ bản đó cũng là trang thiết bị phục vụ chính những hoạt động của phương tiện, chứ không phải là trang sắm, bổ sung thiết bị khác.

Tuy có thể đắt hơn nhưng giúp bảo vệ môi trường và trước mắt cũng là tiết kiệm năng lượng, tiết giảm chi phí trong vận hành. Vì thế, các cơ quan chức năng sẽ thông tin tuyên truyền sớm bởi những đơn vị có kế hoạch trước, dự định tham gia nhãn sinh thái sẽ rất thuận lợi.

Về hồ sơ, điểm thuận lợi là đã có mẫu hồ sơ và bộ khung hoàn thiện, kế thừa ở giai đoạn 1. Dù không còn sự hỗ trợ của chuyên gia JICA nhưng các tiêu chí, quy trình hồ sơ sẽ được các cán bộ cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương hỗ trợ.

Tiếp đó, việc thực thi, thẩm định thực hiện theo chế độ hội đồng tức là hoạt động này có sự phối hợp của các ngành thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ và việc kiểm tra, thẩm định của Hội đồng sẽ được thực hiện theo đợt và kinh phí sẽ do các đơn vị, doanh nghiệp chi trả. Điều này, sẽ giảm nhẹ gánh cho các doanh nghiệp.

Một trong những điểm đáng quan tâm nhất chính là các cơ quan chức năng sẽ quan tâm đưa ra nhiều cơ chế, giải pháp hỗ trợ cho nhãn sinh thái phát huy giá trị thời gian tới. Dễ thấy nhất là vừa qua, TP Hạ Long đã đưa ra thí điểm tàu nhà hàng, trong đó khẳng định tàu phải đóng mới từ năm 2015 và phải là tàu có nhãn CBX.

Có thể thấy, nhãn sinh thái CBX góp phần nâng cao chất lượng tàu, việc quảng bá giới thiệu nhận diện nhãn này như một thương hiệu là những lợi ích dễ thấy, bền vững. Việc đẩy mạnh hỗ trợ, quan tâm tới phát huy giá trị nhãn sinh thái sẽ giúp chương trình lan toả, triển khai thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, về lâu dài, cần quan tâm, có nguồn lực đầu tư, quảng bá nhiều, đặc biệt quan tâm tới lộ trình, các chính sách ưu tiên, phát huy giá trị nhãn sinh thái trong thực tế sẽ giúp chương trình lan toả, triển khai thuận lợi hơn, bởi hiện tại doanh nghiệp tàu thuyền bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid - 19.