Tiềm năng du lịch từ các hồ, áng trên Vịnh Hạ Long

Ngoài cảnh quan giá trị vô song, trên Vịnh Hạ Long còn nhiều hang ngầm, tùng áng tuyệt đẹp như một thế giới riêng với giá trị đa dạng sinh học lớn. Khám phá giá trị bí ẩn này sẽ khiến hành trình tham quan Vịnh Hạ Long của du khách thêm phần thú vị, đáng nhớ.

Tiềm năng giá trị

Với khoảng 2.000 hòn đảo nằm rải rác trên một diện tích rộng lớn khoảng 1.553km², Vịnh Hạ Long chứa đựng trong đó nhiều hang động, tùng áng, vũng, vịnh, hồ nước mặn… đã tạo ra các sinh cảnh rất đặc trưng.

Ở Vịnh Hạ Long có các hang động lớn bị nước bào mòn. Cũng có nhiều áng, tùng được hình thành từ các hố sụt, phễu Karst và thung lũng kín với các kích thước khác nhau. Nói như vậy, các tùng, áng này đã tạo ra cảnh quan là các hồ nước mặn nằm gọn trong các trái núi lớn, được thông với biển bởi các cửa. Điều hấp dẫn là môi trường trong hồ có sự khác biệt rất lớn với môi trường ngoài. Các áng như một tiểu hệ sinh thái, bị cô lập, cách ly, có nhiều điểm khác biệt, độc đáo… mà trên thực tế một số hoạt động du lịch mang tính khám phá, trải nghiệm đã được thực hiện. Điều này khiến du khách cảm nhận rõ hơn về vẻ đẹp kỳ thú, hiếm có của thắng cảnh này ở vùng Di sản.

Hang động là một đặc trưng của vùng núi Karst bị bào mòn, trong đó có nhiều hang động với kích thước lớn như: Thiên Cung, Đầu Gỗ, Sửng Sốt... có cảnh quan đẹp là những điểm đến hấp dẫn của du khách. Nhiều hồ, hang ngập nước được đưa vào khai thác du lịch như: Hang Luồn, Ba Hang...

Một trong những áng nước đẹp và dễ quan sát nhất chính là áng Mê Cung. Nằm trên hành trình tham quan của tuyến 2 trên Vịnh Hạ Long, du khách sau khi tham quan hòn Gà Chọi, Kim Quy, có thể ghé thăm Mê Cung. Sau khi tham quan Mê Cung, vòng ra phía sau hang có thể quan sát rõ áng. Mặt hồ tĩnh lặng như một tấm gương lớn xanh biếc. 

Du khách cũng có thể tham quan, trải nghiệm áng khu vực Ba Hang (tuyến 1), hang Luồn (tuyến 2). Đây là các áng lớn gồm các hồ nước, thông với nhau bởi các cửa hàm ếch. Các áng này được bao quanh bởi các dãy núi cao. Khi thuỷ triều xuống thấp để lộ cửa hang dưới mực nước, thông với biển, du khách có thể đi thuyền nan hoặc chèo thuyền kayak nhỏ vào tham quan, ngắm cảnh. Các áng trên là những điểm đã được các doanh nghiệp khai thác, phục vụ chèo thuyền nan, kayak cho du khách tham quan.

Một trong những áng nước lớn ngoạn mục là hồ Ba Hầm, được thông với biển bởi cửa hang lớn hình vòng cung. Hồ nằm ở đảo Đầu Bê, trên tuyến tham quan số 3. Áng là hệ thống 3 hồ nước lớn, càng đi vào càng mở rộng, là nơi chèo kayak lý tưởng, chiêm ngưỡng mặt nước trong xanh, phẳng lặng in bóng núi bao quanh xuống lòng hồ.

Theo thống kê chưa đầy đủ, Vịnh Hạ Long có khoảng 15 hang ngầm và trên 70 hồ nước mặn. Ở các hang ngầm, cảnh quan có một giá trị độc đáo rất riêng biệt. Ngoài cảnh quan, các áng này còn hàm chứa các giá trị đa dạng sinh học độc đáo với thảm thực vật với nhiều loài có giá trị và quý hiếm như: Cọ Hạ Long, địa lan, lan hài, các loài cá, tảo biển, san hô...

Bảo tồn, phát huy như thế nào?

Một trong những hoạt động phục vụ khách du lịch tham quan các áng, hồ trên Vịnh Hạ Long đầu tiên được biết tới là HTX Vạn chài Con đò cổ tích, ra đời năm 2009. Đây là các mô hình tiếp cận du lịch một cách rất tự nhiên do ngư dân bản địa chèo đò phục vụ du khách. Từ 2010, hoạt động du lịch ở Ba Hang sử dụng chính những con đò của ngư dân làng chài. Hầu hết nhân viên đều là con em làng chài của Vịnh Hạ Long và hiện đã chuyển lên sinh sống ở khu tái định cư Cái Xà Cong (phường Hà Phong, TP Hạ Long). 

Cảnh quan được lựa chọn chính là không gian hồ Ba Hang, dạng hang ngầm có cửa lớn thông với biển. Lọt qua các cửa hang, mở ra không gian tuyệt đẹp của các hồ nước. Về sau ở đây đã phát triển dịch vụ chèo thuyền kayak do du khách tự chèo có hướng dẫn của ngư dân địa phương. Không chỉ được tìm hiểu về con người, cuộc sống làng chài, trong hành trình du khách còn có thể tham gia vớt rác bảo vệ môi trường…

“Những năm 2014-2015, đây là điểm đến được du khách quốc tế rất ưa thích. Lượng khách trung bình đạt 100 khách/ngày, cao điểm có thể đạt 2.500-3.000 khách/tháng. Doanh thu đạt khoảng 5-6 tỷ đồng/năm, cao điểm có thể đạt 10 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho 20-40 người dân" - ông Nguyễn Văn Duyên, Giám đốc HTX, chia sẻ.

Tuy thế, những điểm du lịch như trên không nhiều. Hiện mới chỉ có một số hang được các tour du lịch dẫn khách đến  bằng thuyền kayak, thuyền nan nhỏ vào thời điểm nước thủy triều xuống thấp như hang Ba Hầm, hang Luồn, Ba Hang.

Hiện ở hang Luồn, Công ty Nam Tùng đang khai thác và phục vụ đón khách du lịch bằng đò chèo tay kết hợp ngắm khỉ trên núi. Đối với các hồ nước mặn trên Vịnh Hạ Long, hiện có hồ Mê Cung, hồ Ba Hầm, hồ Cá Hồng là những điểm đã được đưa vào tuyến du lịch. Như vậy, hiện chỉ có số ít hồ nước như: Ba Hầm, Cá Hồng, Bù Xám là những điểm có khách du lịch đến tham quan, các hồ còn lại chưa có khách tham quan.

Trong chuyến khảo sát năm 2019, Viện Tài nguyên và Môi trường biển đánh giá cao giá trị, tiềm năng của các áng, hồ trên Vịnh Hạ Long trong phát huy giá trị phục vụ du lịch. Đây là những điểm hứa hẹn tiềm năng trở thành điểm du lịch hấp dẫn. Ngoài tính độc đáo mới mẻ, các hồ nước mặn có một vẻ đẹp riêng như nước trong xanh, yên tĩnh, xung quanh là núi non trùng điệp, nhiều cây xanh rủ bóng xuống hồ rất đẹp mắt. Nhiều hồ có rất nhiều sứa hoặc rong xanh mướt phủ kín nền đáy mà hiếm có nơi nào bên ngoài bắt gặp (hồ Đầu Bê, Cống Đỏ). Một số hang ngầm dài rộng, có nhiều nhũ đá, các loài sinh vật như: Hải miên, san hô mềm, trai ốc, sò (hang Chảy, hang Sò, Ba Hầm), có thể tổ chức các hình thức tham quan như chèo thuyền kayak, leo núi hoặc tổ chức lặn ngầm.

Hiện nay, chỉ có áng Mê Cung thường xuyên đón khách du lịch, cơ sở vật chất được đầu tư đầy đủ. Hồ Ba Hầm, hồ Cá Hồng... cũng là những điểm được khách nghỉ đêm thường xuyên đến thăm, tuy nhiên, đây là những điểm xa đất liền, cơ sở vật chất chưa được đầu tư nên còn hoang sơ. Hồ Bù Xám không phải là một điểm đón khách tham quan. Trên thực tế, còn nhiều khó khăn về cơ sở hạ tầng cũng như việc khai thác du lịch đặt ra yêu cầu phải được tổ chức bài bản, bền vững để vừa có sản phẩm tốt, vừa bảo vệ được giá trị sinh học, cảnh quan. 

Tiến sĩ Nguyễn Đăng Ngải, Viện Tài nguyên Môi trường biển - người chủ trì nhiều cuộc khảo sát các tùng, áng trên Vịnh Hạ Long, cho biết: Một số hồ nước mặn và hang ngầm có các đặc trưng về cảnh quan, sinh vật có thể sử dụng để phát triển du lịch, có thể lựa chọn một số nơi để phục vụ nhu cầu tham quan và tuyên truyền giáo dục... Tuy nhiên, cần nghiên cứu lựa chọn các hình thức du lịch phù hợp, tránh làm tổn hại đến cảnh quan và hệ sinh vật. 

Có thể thấy các tùng, áng là những tài sản, "kho báu" quý giá của Vịnh Hạ Long để khai thác, phát huy những giá trị, góp phần đa dạng hoá sản phẩm du lịch, giảm tải cho du lịch Di sản nhưng đồng thời cũng cần có cơ chế, cách tiếp cận khéo léo để phát huy được nét độc đáo, hấp dẫn này.