Điều gì thực sự xảy ra khi sau khi tiêm vaccine COVID-19 vào cơ thể?

Đại dịch COVID-19 do chủng virus SARS-CoV-2 gây ra đã làm thay đổi cách sống của tất cả mọi người trên khắp thế giới. Tính đến ngày 14 tháng 10 năm 2021, đã có hơn 716.000 người tại Hoa Kỳ đã chết. Các chuyên gia y tế đồng ý rằng vaccine COVID-19 là một trong những cách quan trọng giúp chấm dứt đại dịch sớm nhất có thể.

Nhưng việc tiêm chủng có thể khá đáng sợ đối với cả trẻ em và người lớn. Thêm vào đó, có rất nhiều thông tin sai lệch về cách hoạt động của vaccine COVID-19 khiến cho việc phòng ngừa càng trở nên khó khăn hơn. Là một bác sĩ nhi khoa, bác sĩ bệnh truyền nhiễm và nhà khoa học nghiên cứu về các nhóm vi trùng/vi khuẩn và virus, Glenn J Rapsinski đã dành sự quan tâm sâu sắc đến đại dịch và sự phát triển của vaccine COVID-19.

Vaccine chống COVID-19 là gì?

Điều quan trọng nhất mà tất cả chúng ta cần hiểu về vaccine. Đó là chúng “dạy” cho cơ thể cách chuẩn bị để chống lại sự nhiễm trùng. Bằng cách này, vaccine giúp cơ thể chuẩn bị những điều kiện sức khỏe “đặc biệt” cho sự xâm nhập của virus.

Hiện nay, tất cả ba loại vaccine COVID-19 đang lưu hành ở Hoa Kỳ đều tập trung vào cái được gọi là protein đột biến của virus SARS-CoV-2. Các protein đột biến cho phép virus xâm nhập vào tế bào, tạo ra nhiều bản sao của chính nó. Để có thể nhân bản được, virus bám vào một số loại protein, được gọi là thụ thể trên tế bào người - đặc biệt là tế bào phổi. Thông qua quá trình này, virus có thể đột nhập vào các tế bào khỏe mạnh và lây nhiễm sang chúng.

Cả 3 loại vaccine là Pfizer-BioNTech, Moderna và Johnson & Johnson đều có cách thức hoạt động tương tự nhau. Đó là cung cấp cho các tế bào của cơ thể các chỉ dẫn để tạo ra các protein đột biến. Trong đó, vaccine Pfizer và Moderna tạo ra những chỉ dẫn này thông qua một phân tử gọi là mRNA. Phân tử sợi đơn này trông giống như một đoạn băng dài với các hướng dẫn để tạo ra một protein được mã hóa ở một bên.

Ngược lại, vaccine Johnson & Johnson chuyển các chỉ dẫn đến các tế bào thông qua các phân tử DNA. Nó sử dụng một loại virus có tên là adenovirus, loại virus không thể tạo ra các bản sao nhằm mục đích mang DNA của protein đột biến vào tế bào người. DNA này được sao chép vào mRNA, sau đó dịch các chỉ dẫn thành protein - trong trường hợp này nó sẽ là protein đột biến của virus corona.

Vì vậy, sự khác biệt chính giữa ba loại vaccine đó là Pfizer và Moderna cung cấp cho cơ thể bạn hướng dẫn về protein đột biến thông qua mRNA, trong khi vaccine Johnson & Johnson tạo ra hướng dẫn thông qua DNA. Sau đó, cả ba loại vaccine đều hoạt động theo cùng một cách.

Điều gì xảy ra khi vaccine vào cơ thể bạn?

Sau khi tiêm vaccine COVID-19, mRNA hoặc DNA sẽ bị “nuốt chửng” bởi các tế bào mô và các tế bào miễn dịch đặc biệt sống trong cơ, da và các cơ quan được gọi là “tế bào đuôi gai”. Các tế bào đuôi gai sẽ giám sát và bảo vệ tất cả các bộ phận trong cơ thể đồng thời tìm kiếm các dấu hiệu của vi trùng xâm nhập – trường hợp này là virus corona.

Ngay sau khi các DNA hoặc mRNA bị “nuốt chửng” trong tế bào đuôi gai hoặc mô, các tế bào sẽ sử dụng các hướng dẫn để tạo ra các protein đột biến. Quá trình này thường mất ít hơn 12 giờ. Sau khi các protein đột biến được tạo ra và sẵn sàng "chống lại” hệ thống miễn dịch, mRNA hoặc DNA sẽ bị tế bào phá vỡ và loại bỏ ngay lập tức.

Điều quan trọng mà chúng ta cần biết đó là các tế bào trong cơ thể đã tạo ra các protein tăng đột biến của riêng chúng, nhưng chúng không có đủ thông tin để tạo ra các bản sao của virus một cách đầy đủ. Nhưng song song đó, việc tạo ra các protein đột biến sẽ gián tiếp kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể tăng cường khả năng phòng thủ khi có virus corona xâm nhập.

Điều gì xảy ra khi hệ thống miễn dịch được tăng cường?

Nhờ quá trình tiêu diệt các protein đột biết, cơ thể sẽ luôn ở trạng thái “cảnh giác cao độ và sẵn sàng chống lại những kẻ xâm lược” - trong trường hợp này những kẻ xâm lược chính là các protein đột biến được tạo ra sau khi tiêm vaccine COVID-19. Các tế bào miễn dịch trong cơ thể được gọi là tế bào B và tế bào T, chúng nhận biết các dấu hiệu cảnh báo của những “kẻ xâm lược” bên ngoài.

Tế bào B là những chuyên gia xây dựng “bẫy” - được gọi là kháng thể, chúng sẽ hạ gục bất kỳ protein đột biến nào xâm nhập. Các tế bào B khác nhau tạo ra rất nhiều kháng thể khác nhau cho từng bộ phận khác nhau của virus hoặc vi khuẩn. Tế bào B sẽ hoạt động giống như một nhà máy, tiếp tục tạo ra các kháng thể chống lại mối đe dọa ngay cả khi nó đã biến mất để bảo vệ cơ thể trong một thời gian dài sắp tới.

Tế bào T – còn được gọi là tế bào T trợ giúp, nó hỗ trợ các tế bào B tạo ra kháng thể khi có tín hiệu nguy hiểm. Một loại tế bào T khác tồn tại để kiểm tra xem các tế bào khác trong cơ thể có bị nhiễm virus hay không. Nếu loại tế bào T đó phát hiện ra một tế bào bị nhiễm bệnh, nó sẽ loại bỏ tế bào bị nhiễm bệnh để nó không thể tạo thêm bản sao và truyền virus sang cho các tế bào khác.

Tại sao chúng ta lại bị đau tay sau khi tiêm vaccine?

Tất cả các quá trình quan trọng đang diễn ra bên trong cơ thể, chúng ta có thể thấy một số thay đổi thể chất đang diễn ra bên dưới da. Nếu cánh tay của bạn bị đau sau khi tiêm, đó là do các tế bào miễn dịch như tế bào đuôi gai, tế bào T và tế bào B đang chạy đua đến cánh tay để kiểm tra mối đe dọa.

Chúng ta cũng có thể bị sốt, đau đầu hoặc các triệu chứng khác. Tất cả những điều này có nghĩa là cơ thể của chúng ta đang làm “đấu tranh” từ bên trong. Đây là một quá trình an toàn và tự nhiên xảy ra khi cơ thể học cách chống lại các protein đột biến. Bằng cách đó, nếu chúng at tiếp xúc với virus corona thực sự thì khả năng bị nhiễm là rất thấp vì cơ thể đã học được cách bảo vệ khỏi virus.