"Đòn bẩy" thúc đẩy vùng cao Hạ Long phát triển

Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2024 của TP Hạ Long có bước tiến đáng kể khi đạt 107,3 triệu đồng/năm (bằng 142% so với năm 2023), nhiều mô hình phát triển nông nghiệp kết hợp với du lịch cộng đồng ngày càng đi vào chiều sâu. Những đổi thay nói trên có được sau 1 năm toàn thành phố triển khai Nghị quyết số 78-NQ/TU ngày 2/1/2024 của BTV Thành ủy về ưu tiên nguồn lực, khai thác tiềm năng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội các xã đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Quyết sách bài bản cho sự phát triển bền vững

TP Hạ Long có những tiềm năng, lợi thế lớn về đồng đất và con người cần cù chịu khó, là điều kiện để phát triển nông nghiệp tập trung theo hướng công nghệ cao gắn với du lịch cộng đồng. Tuy nhiên do những hạn chế về hạ tầng, thiếu những doanh nghiệp lớn mang tính dẫn dắt..., nhiều năm qua ngành Nông nghiệp của thành phố vẫn dừng lại ở sản xuất nhỏ lẻ, tự phát, chưa có những vùng nguyên liệu lớn, chưa mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người nông dân.

Ông Phạm Ngọc Sinh (thôn Đồng Cháy, xã Vũ Oai) chia sẻ: Vũ Oai có trên 290ha đất nông nghiệp, gần 4.300ha đất lâm nghiệp, đất rừng nhiều nhưng chủ yếu là rừng phòng hộ và rừng đặc dụng. Dân số của xã gần 80% là đồng bào dân tộc thiểu số, mới chỉ biết trồng keo và trồng lúa; còn khai thác thế mạnh thế nào, trồng thêm cây gì, mô hình liên kết nào để không chỉ nâng cao đời sống mà còn phải làm giàu vẫn loay hoay suốt nhiều năm. Nhiều con đường, công trình thủy lợi xuống cấp, ruộng bị ngập úng, bồi cát vào mùa mưa…, dẫn đến nhiều cánh đồng thường xuyên phải bỏ hoang, không canh tác được, ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển kinh tế - xã hội của người dân.

Để giải phóng tiềm năng đất đai, tháo những điểm nghẽn về hạ tầng, nâng cao thu nhập cho người dân ngay trên những cánh đồng của mình, sau khi Nghị quyết được ban hành, năm 2024 thành phố dành gần 1.000 tỷ đồng đầu tư cho gần 70 công trình hạ tầng các xã, tập trung vào các công trình có tính thiết yếu, tạo động lực phát triển, như: Cải tạo hạ tầng trung tâm các xã, các tuyến đường giao thông trục chính của xã; đường giao thông khu dân cư; ngầm tràn, hệ thống kênh mương thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp… Đặc biệt, thành phố khởi công đầu tư 4 dự án xây dựng hệ thống cấp nước sạch sinh hoạt cho các xã, tổng kinh phí trên 228 tỷ đồng. Nhờ được đầu tư đồng bộ hàng loạt các công trình hạ tầng, diện mạo các xã nông thôn của thành phố đã có sự “lột xác” ngoạn mục, góp phần đưa các xã Dân Chủ, Bằng Cả, Sơn Dương về đích NTM kiểu mẫu.

Cùng với đầu tư về hạ tầng, để hình thành những vùng sản xuất tập trung gắn với phát triển du lịch cộng đồng, thành phố thực hiện phê duyệt 10 quy hoạch chung xây dựng xã và 10 quy hoạch chi tiết khu trung tâm xã cho các xã Sơn Dương, Dân Chủ, Bằng Cả, Tân Dân, Quảng La, Hòa Bình, Vũ Oai, Đồng Lâm, Đồng Sơn, Kỳ Thượng. Trên cơ sở định hướng quy hoạch chung, các xã tổ chức khảo sát địa hình, nghiên cứu lập nhiệm vụ và quy hoạch chi tiết xây dựng các khu chế biến nông sản, dược liệu và các chức năng phụ trợ phục vụ các vùng sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt… trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt, làm cơ sở để thực hiện, phát triển sản xuất nông lâm nghiệp trên địa bàn phù hợp với tình hình thực tế của địa phương.

Cụ thể: Xã Tân Dân quy hoạch khu trồng, sơ chế dược liệu kết hợp du lịch canh nông; xã Đồng Sơn quy hoạch khu điều hành dự án phát triển lâm nghiệp; xã Bằng Cả quy hoạch trang trại tổng hợp trồng dược liệu nghỉ dưỡng; xã Vũ Oai quy hoạch cụm sản xuất nông nghiệp hữu cơ tập trung; xã Dân Chủ quy hoạch khu trồng trọt hữu cơ, sản xuất chế biến kết hợp du lịch sinh thái tại khu vực Đá Lờm; xã Đồng Lâm quy hoạch khu điều hành, vườn ươm phục vụ trồng rừng gỗ lớn, cây dược liệu dưới tán rừng... UBND các xã đang khẩn trương lập đồ án quy hoạch chi tiết các khu chức năng phụ trợ, tổng diện tích khoảng 350ha để phát triển du lịch và phục vụ các vùng sản xuất nông lâm nghiệp khoảng 3.000ha.

Những cánh đồng chuyển mình

Với những bước đi bài bản trên tinh thần khẩn trương, nghiêm túc và dành nguồn lực thỏa đáng, sau 1 năm thực hiện Nghị quyết số 78-NQ/TU, đã xác định được đúng, trúng các vấn đề cốt lõi, đáp ứng kịp thời những yêu cầu cấp bách từ thực tiễn, nhất là trong lĩnh vực phát triển nông nghiệp. Nổi bật là nhiều khu vực các xã vùng cao của thành phố đã dần hình thành vùng trồng cây dược liệu lớn, sản xuất theo chuỗi liên kết, bước đầu đưa ra tiêu thụ trên thị trường.

Yếu tố thành công cốt lõi là thành phố đã thu hút 7 doanh nghiệp, trong đó có những doanh nghiệp lớn trong nước, nghiên cứu, đầu tư vào nông nghiệp. Nổi bật như mô hình liên kết trồng sâm nam và sâm cát của Công ty TNHH Đầu tư phát triển CMT với Hợp tác xã Đồng Vang và các hộ dân thôn 2 (xã Dân Chủ). Ở mô hình này, HTX Đồng Vang góp vốn sản xuất cùng với Công ty TNHH Đầu tư phát triển CMT, các hộ dân trồng và chăm sóc cây trên đất của mình cho đến khi được thu hoạch. Công ty chịu trách nhiệm chế biến, tiêu thụ sản phẩm, lợi ích chia theo thỏa thuận.

Ngoài ra, 6 nhà đầu tư khác đã nghiên cứu, triển khai lập các dự án, trồng thí điểm nhiều mô hình nông nghiệp mới. Cụ thể: Công ty CP Dược liệu Kinh Sam trồng thí điểm 10ha sâm bố chính, đẳng sâm, cát sâm tại xã Thống Nhất; trồng thí điểm 2-5ha/xã cây dược liệu dưới tán rừng tại các xã Đồng Lâm, Bằng Cả, Quảng La, Tân Dân. Công ty đã có văn bản xin chủ trương đầu tư khu chế biến dược liệu tại xã Quảng La, diện tích 20ha... Công ty CP Tập đoàn Rừng Vàng đề xuất nghiên cứu, triển khai trồng dược liệu dưới tán rừng tại khu vực Đồng Dinh (thôn 1, xã Dân Chủ), diện tích khoảng 30ha, liên kết mở rộng các hộ dân khoảng trên 517ha. Công ty TNHH Hoàng Kim Phát khảo sát, nghiên cứu lập dự án đầu tư vườn ươm tre giống rộng 40ha, dự kiến trồng khoảng 750ha tre tại xã Đồng Sơn. Hiện doanh nghiệp đã thuê đơn vị tư vấn khảo sát đánh giá và thực hiện thủ tục xin chủ trương đầu tư.

Ngoài ra còn có Công ty CP Tập đoàn Anh Quân đã khảo sát, đang nghiên cứu lập dự án đầu tư Khu chăn nuôi hữu cơ tại xã Vũ Oai, diện tích 50ha; HTX Phát triển du lịch cộng đồng và nông nghiệp bền vững Khải Hương nghiên cứu đầu tư dự án trang trại trồng trọt cây dược liệu, cây gỗ lớn kết hợp du lịch sinh thái dưới tán rừng 35ha tại xã Bằng Cả; Công ty TNHH Xuất nhập khẩu TBG nghiên cứu, khảo sát nuôi cá tầm tại xóm Khe Táo, thôn Khe Càn (xã Đồng Sơn).

Khi những dự án trên tiếp tục được nhân rộng và thực hiện đầu tư theo quy mô lớn, bức tranh nông nghiệp của TP Hạ Long ở những xã vùng sâu chắc chắn có thêm rất nhiều gam màu sáng, từ đó tiến tới kết hợp du lịch sinh thái, tạo môi trường sản xuất nông nghiệp hiện đại, góp phần bảo vệ môi trường, tăng thu nhập cho nhân dân.

Điều đáng nói là không chỉ thu hút doanh nghiệp, Nghị quyết số 78-NQ/TU đã thay đổi nhận thức của chính quyền các cấp và người dân trong việc mở rộng diện tích trồng cây ăn quả, cây dược liệu, phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm theo quy mô lớn. Điển hình như tại xã Hòa Bình, người dân mở rộng diện tích trồng cây bưởi da xanh và cam, nâng tổng diện tích cây ăn quả toàn xã đạt trên 5ha. Xã còn vận động nhân dân trồng trên 3ha cây dược liệu, phát triển đàn gà thương phẩm trên 5.000 con, liên kết với HTX Nông dược Hòa Bình mở rộng diện tích trồng bí xanh. Đến nay sản phẩm OCOP bí xanh Hòa Bình được thành phố công nhận xếp hạng OCOP 3 sao năm 2024.

Mở rộng sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng trồng các loại cây mang lại giá trị cao hơn và thực hiện theo mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ đã từng bước góp phần khắc phục tình trạng sản xuất manh mún, thúc đẩy ngành trồng trọt phát triển theo hướng hàng hóa lớn, có khả năng cạnh tranh, có giá trị gia tăng cao và bền vững. Đây đang là hướng đi mà thành phố tập trung thực hiện để phát nền kinh tế nông nghiệp, dịch vụ khu vực phía Bắc. Dự kiến, năm 2025 thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn thành phố sẽ đạt 120 triệu đồng/năm, đưa các xã vùng cao khoác lên mình những chiếc áo mới với sắc màu của ấm no, giàu đẹp.

Đồng chí Nguyễn Tiến Dũng, Chủ tịch UBND thành phố, chia sẻ: Với quyết tâm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế rộng lớn, trù phú của các xã, khơi dậy được sự chủ động, sáng tạo, tích cực của nhân dân trong phát triển các mô hình sản xuất, hoàn thành mục tiêu đặt ra của Nghị quyết, năm 2025 thành phố sẽ đẩy nhanh tiến độ 6 dự án hạ tầng trung tâm các xã, 4 dự án cấp nước sạch đã khởi công. Đặc biệt là dành thêm nguồn lực để triển khai các giải pháp phát triển nông, lâm nghiệp gắn với du lịch cộng đồng; đánh thức tiềm năng, lợi thế, tăng cường thu hút đầu tư phát triển các vùng trồng cây dược liệu dưới tán rừng, gắn với chế biến hàng hóa, xây dựng thương hiệu giá trị cao; đẩy mạnh xây dựng các mô hình sản xuất nông nghiệp an toàn theo chuỗi liên kết nhằm gia tăng chất lượng, ổn định thị trường tiêu thụ với phương châm "cộng đồng trách nhiệm, lan tỏa lợi ích". Từ những cách làm sáng tạo, hiệu quả, Nghị quyết sẽ ngày càng bám rễ vào cuộc sống, đưa nông thôn, nông nghiệp miền núi của Hạ Long bừng lên sức sống mới, diện mạo mới, xóa dần khoảng cách các xã với khu vực trung tâm, hướng tới giá trị “Nhân dân hạnh phúc”.