Đưa hát giao duyên của ngư dân trên Vịnh Hạ Long vào dạy học tích hợp: Sáng kiến của Trường THPT Hòn Gai

Hát giao duyên của ngư dân trên Vịnh Hạ Long là kho tàng văn nghệ dân gian độc đáo, phong phú và có giá trị về nhiều mặt. Tuy nhiên, hiện nay loại hình này đang đứng trước nguy cơ mai một. Để góp phần bảo tồn, phát huy giá trị hát giao duyên của ngư dân trên Vịnh Hạ Long, Trường THPT Hòn Gai (TP Hạ Long) đã có sáng kiến đưa loại hình này vào chương trình dạy học tích hợp theo chuyên đề cho học sinh lớp 10.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự mai một của loại hình dân ca này như: Sự thay đổi môi trường sống đã làm mất đi môi trường diễn xướng nguyên bản, nghệ nhân lưu giữ hát giao duyên trên Vịnh Hạ Long đều đã có tuổi và ngày càng thưa vắng; giới trẻ không còn được giới thiệu để biết được yêu và được hát dân ca. Mấy năm trước, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã thành lập một đội hát giao duyên thuộc Trung tâm Bảo tồn Văn hóa biển với những thành viên là con em ngư dân để lưu giữ nét văn hóa độc đáo này. Dù ngành Văn hóa, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh và chính quyền địa phương đã rất quan tâm đến những sinh hoạt văn hóa cộng đồng của ngư dân, thường xuyên có những chương trình giao lưu hát giao duyên, mở các lớp dạy hát nhưng kết quả vẫn chưa được như mong muốn. Điều đáng buồn và đáng lo ngại nhất hiện nay  là giới trẻ vẫn còn thờ ơ với loại hình này. Bởi vậy, việc đưa hát giao duyên trên Vịnh Hạ Long vào trường học vừa là sự chung tay của ngành Giáo dục vừa là cách bảo tồn, phát huy giá trị một cách hiệu quả, bền vững.

Giáo viên và học sinh Trường THPT Hòn Gai dự buổi báo cáo kết quả dạy học dự án.

Dự án đưa ca dao, dân ca dân chài Vịnh Hạ Long vào giảng dạy được Tổ Ngữ văn (Trường THPT Hòn Gai) thực hiện từ tháng 8-2016 nhằm hướng tới mục tiêu giúp học sinh có thể hiểu sâu hơn nữa nét văn hóa đặc trưng của ngư dân, đồng thời có thể đem tiếng hát của ngư dân đến gần học sinh. Dự án tập trung vào 3 vấn đề trọng tâm, gồm: Tìm hiểu về nghệ nhân dân gian của ca dao dân ca trên Vịnh Hạ Long, tìm hiểu về vẻ đẹp của loại hình văn nghệ dân gian này và tìm hiểu về sự tồn tại của nó trong nhịp sống hiện đại. Qua đó, học sinh có dịp hiểu biết được những nét đặc trưng nhất về đời sống của ngư dân Hạ Long.

Như vậy, mục đích đầu tiên của dự án là giúp học sinh tiếp cận được những tri thức văn hóa. Sau đó, chính học sinh sẽ là những chủ thể sưu tầm, phục dựng lại những câu hò điệu hát, bối cảnh diễn xướng thông qua những lớp học dân ca, để từ đó giới thiệu, quảng bá loại hình dân ca này một cách rộng rãi hơn.

Cô giáo Vũ Ánh Tuyết, Chủ nhiệm đề tài cho biết: Chỉ cần các em hào hứng với chương trình, bước đầu thích tìm hiểu và yêu loại hình văn nghệ dân gian này đã là một thành công. Không ngờ chương trình còn thành công ngoài mong đợi.

Sau 4 tháng thực hiện, ngày 23-12-2016, Trường THPT Hòn Gai đã tiến hành buổi báo cáo kết quả dạy học dự án “Đưa ca dao, dân ca dân chài trên Vịnh Hạ Long vào giảng dạy cho học sinh lớp 10”. Đây là buổi ngoại khóa bổ ích vừa là báo cáo kết quả một chặng đường học tập thử nghiệm, vừa là tiếp tục quá trình khám phá để thêm hiểu, thêm yêu một loại hình văn nghệ dân gian đặc sắc của địa phương. Cô giáo Vũ Ánh Tuyết cho biết thêm: Dự án này cũng đã bắt đầu có những hoạt động mở rộng hơn như chia sẻ tài liệu đến học sinh toàn trường, xây dựng trang fanpage trên facebook để quảng bá và triển khai nâng cấp thành đề tài nghiên cứu khoa học dự thi cấp tỉnh.

Phạm Học