Giải ngân vốn xây dựng nông thôn mới năm 2016 không đạt tiến độ: Đi tìm lời giải

Năm 2016, UBND tỉnh quyết định phân bổ 200 tỷ đồng hỗ trợ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), trong đó phân bổ 179,015 tỷ đồng cấp trực tiếp cho các địa phương; 20,985 tỷ đồng thực hiện các nhiệm vụ do tỉnh chỉ đạo. Hết 9 tháng, khối lượng thực hiện được 115,74/200 tỷ đồng (57,87% kế hoạch); tuy nhiên giải ngân mới chỉ được 52,538/200 tỷ đồng (đạt 26,3% kế hoạch). Trong đó, vốn NTM các địa phương có khối lượng thực hiện là 107,246 tỷ đồng (60% kế hoạch); mới chỉ giải ngân được 46,323 tỷ đồng (26% kế hoạch).

Chưa chuẩn bị tốt công tác đầu tư và phát triển các dự án sản xuất; chỉ quan tâm giải ngân nguồn vốn hạ tầng, không có dự án hỗ trợ sản xuất; thiếu sâu sát trong hướng dẫn, chỉ đạo các xã phân bổ vốn cho xây dựng NTM; vướng mắc về cơ chế chính sách... là những nguyên nhân cơ bản khiến công tác giải ngân vốn xây dựng NTM trên địa bàn bị chậm.

Mô hình trồng hoa ở làng hoa Đồng Chè, thị trấn Trới, huyện Hoành Bồ cho hiệu quả cao.

Nhìn từ các địa phương

Tính đến hết tháng 10-2016, huyện Hoành Bồ mới giải ngân được 2,657/16,232 tỷ đồng, đạt 16,4% kế hoạch. Trong đó, vốn hỗ trợ phát triển sản xuất mới được 386,5 triệu đồng/7,55 tỷ đồng, đạt 5,1% kế hoạch; vốn hỗ trợ xây dựng hạ tầng 2,27/8,682 tỷ đồng, đạt 26,2% kế hoạch.

Theo ông Bùi Xuân Hưng, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Hoành Bồ, việc giải ngân thấp là do ảnh hưởng của các tháng mùa mưa nên việc thi công một số dự án chậm, nhất là những dự án làm đường giao thông cần phải đào đắp nền; do nhu cầu tưới tiêu phục vụ sản xuất vụ mùa năm 2016 của người dân nên các dự án xây dựng kênh mương nội đồng chưa được triển khai, kế hoạch triển khai sau khi gặt xong lúa mùa... Bên cạnh đó, do nguồn vốn hỗ trợ phát triển sản xuất các xã chỉ được sử dụng để hỗ trợ thực hiện các dự án phát triển các sản phẩm thuộc Chương trình OCOP và các sản phẩm chủ lực của huyện được tỉnh phê duyệt (gồm 2 sản phẩm: Hoa, ba kích), các xã không được triển khai thực hiện các dự án khác. Vì vậy, các dự án đăng ký triển khai thực hiện từ đầu năm nhưng không nằm trong danh mục sản phẩm chủ lực do tỉnh phê duyệt (Dự án trồng cây ăn quả có múi xã Lê Lợi, Quảng La; chăn nuôi lợn thương phẩm xã Quảng La) đã phải dừng lại. Một số dự án đã đăng ký thực hiện nhưng sau khi có quyết định phân bổ kế hoạch vốn thì không thực hiện, phải tìm chủ đầu tư khác (Dự án hoa lan tại xã Lê Lợi) hoặc phải điều chỉnh sang dự án khác (Dự án sản xuất rau hữu cơ của HTX Nông dược xanh tinh hoa xã Quảng La). Việc lập dự án của các đơn vị thực hiện rất chậm do liên quan đến nhiều thủ tục như: Lập quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch, giải phóng mặt bằng, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng thuyết minh dự án, thiết kế thi công... Do vậy đến nay mới có 2 dự án đủ điều kiện thẩm định, trình phê duyệt; còn 2 dự án vẫn chưa gửi hồ sơ để phê duyệt.

Không chỉ Hoành Bồ, mà nhiều địa phương, số giải ngân vốn xây dựng NTM tính đến hết tháng 10 vẫn rất thấp: TX Đông Triều giải ngân được 14,598 tỷ đồng, đạt 66,5% kế hoạch vốn; huyện Ba Chẽ giải ngân 7,254/17,605 tỷ đồng, đạt 41% kế hoạch; huyện Vân Đồn giải ngân 7,737/17,595 tỷ đồng, đạt 44% kế hoạch. Huyện Tiên Yên hết tháng 9 mới đạt 43% kế hoạch; huyện Bình Liêu đạt 20% kế hoạch; huyện Hải Hà đạt 16% kế hoạch; TX Quảng Yên đạt 52% kế hoạch; TP Móng Cái đạt 51%...

Qua thực tế cho thấy việc chậm giải ngân vốn xây dựng NTM là do các xã chưa chuẩn bị tốt các dự án đầu tư sản xuất nên khi cấp huyện phân bổ kinh phí hỗ trợ xây dựng NTM hầu hết các xã chỉ quan tâm giải ngân nguồn vốn hạ tầng. Một số địa phương chưa làm tốt công tác phân cấp cho xã làm chủ đầu tư các dự án, công trình; giữ vốn hỗ trợ sản xuất tại phòng NN&PTNT nên mất nhiều thời gian cho việc thực hiện các dự án, do đó thiếu tập trung cho chỉ đạo, hướng dẫn cũng như có biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp, HTX và các tổ chức kinh tế phát triển sản xuất. Nhiều địa phương thiếu sâu sát trong hướng dẫn, chỉ đạo các xã phân bổ vốn cho xây dựng NTM, do đó có xã phân bổ vốn sản xuất không đảm bảo tỷ lệ ít nhất 50% dành cho sản xuất. Cá biệt có xã chỉ phân bổ vốn cho hạ tầng mà không bố trí vốn cho sản xuất như xã Quảng Chính (huyện Hải Hà), xã Quảng Nghĩa (TP Móng Cái).

Hơn nữa, các địa phương đã mất 6 tháng đầu năm tập trung cho công tác giải ngân nguồn vốn kế hoạch năm 2015 kéo dài hết 30-6-2016. Nhiều địa phương triển khai kế hoạch vốn năm 2016 đã có khối lượng hoàn thành lớn, song quá trình hoàn thiện hồ sơ thanh quyết toán và giải ngân vốn còn chậm. Công tác quy hoạch chi tiết vùng sản xuất tập trung, phân lô chức năng của địa phương còn nhiều bất cập, do vậy chưa thu hút được các nhà đầu tư tham gia. Một số chính sách của tỉnh còn có vướng mắc, địa phương không có sản phẩm và vùng sản xuất được quy hoạch thuộc 17 vùng sản xuất tập trung được UBND tỉnh phê duyệt sẽ không được áp dụng chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất tập trung, chính sách hỗ trợ lãi suất tín dụng...

Trách nhiệm của người đứng đầu

Theo đồng chí Đặng Huy Hậu, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, thời gian qua chương trình NTM tuy đã đạt được những kết quả bước đầu, nhưng hiện các địa phương, sở, ngành đang xuất hiện tư tưởng thoả mãn với kết quả đã đạt được, ngại khó, lúng túng trong chỉ đạo tổ chức thực hiện, do vậy một số công việc hiệu quả không cao. Một số tiêu chí đạt thấp hơn bình quân chung của các tỉnh vùng Đồng bằng sông Hồng.

Vì thế, để tháo gỡ vướng mắc trong việc giải ngân nguồn vốn xây dựng NTM năm 2016, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương rà soát, đánh giá lại hiện trạng các tiêu chí, chỉ tiêu cụ thể của từng xã trên địa bàn để xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể, tập trung chỉ đạo hoàn thành các tiêu chí chưa đạt. Bên cạnh đó, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức cho cán bộ, người dân hiểu đầy đủ hơn về nội dung, phương pháp, cách làm và trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tổ chức, đoàn thể và mỗi người dân trong xây dựng NTM để nâng cao tính tự giác, chủ động trong quá trình tổ chức thực hiện.

Đặc biệt gắn trách nhiệm của người đứng đầu các địa phương, đơn vị trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về kết quả giải ngân vốn trên địa bàn. Đối với các khối lượng đã thực hiện, các địa phương, đơn vị cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các thủ tục hồ sơ để giải ngân nguồn vốn, đảm bảo đúng quy định. Các huyện, thị xã, thành phố tập trung đánh giá các nguồn vốn đã phân bổ, nhất là nguồn hỗ trợ phát triển sản xuất, nếu xét thấy đơn vị nào khả năng không thể thực hiện giải ngân được cần xem xét điều chuyển cho các đơn vị làm tốt để tránh ứ đọng vốn không giải ngân được phải trả lại. Việc phân bổ vốn hỗ trợ phát triển sản xuất địa phương cần phải thực hiện đúng theo nguyên tắc đề xuất từ dưới lên; để các doanh nghiệp, HTX, hộ dân lựa chọn dự án. Cần tiến hành rà soát lại các diện tích đất hiện có, điều chỉnh lại quy hoạch cho phù hợp với thực tế, người dân phải được bàn bạc tham gia ý kiến vào quy hoạch.

Các địa phương, nhất là cấp xã cần xác định rõ sản phẩm chủ lực, trên cơ sở đảm bảo phát huy lợi thế của địa phương, có tiềm năng về thị trường và đem lại thu nhập cao, ổn định cho người dân. Các xã cần quan tâm đến việc xây dựng các đề án, chương trình phát triển sản xuất trình huyện phê duyệt, để tận dụng các nguồn kinh phí hỗ trợ từ chính sách; tập trung chỉ đạo phát triển các mô hình tổ hợp tác, HTX dịch vụ phát triển nông nghiệp, chủ động kêu gọi và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn...

Hy vọng, với tinh thần chỉ đạo quyết liệt của tỉnh, sự sát sao vào cuộc của các địa phương, đến hết ngày 31-12-2016 tỷ lệ giải ngân vốn xây dựng NTM sẽ đạt trên 80% so với kế hoạch vốn năm 2016 theo đúng chỉ đạo của UBND tỉnh đề ra, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người dân được thụ hưởng chính sách.

Thanh Hằng