Giải quyết chế độ cho thanh niên xung phong: Vướng mắc do khó xác định phiên hiệu

Từ năm 2008, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều quyết định liên quan quy định chế độ cho thanh niên xung phong (TNXP) các thời kỳ. Tuy nhiên, quá trình giải quyết đối với từng trường hợp TNXP cụ thể vẫn gặp phải những khó khăn vướng mắc nhất định...

Từ chuyện của Trung đoàn E371 Quất Đông

Tháng 4-2017, Báo Quảng Ninh có nhận được đơn của một số đồng chí nguyên là cán bộ Trung đoàn E371, Công ty Xây dựng thủy lợi tỉnh Quảng Ninh. Trong lá đơn này, ngoài việc tố cáo thái độ, trách nhiệm của ông Trần Công Cây, Chủ tịch Hội Cựu TNXP tỉnh trong quá trình giải quyết chế độ cho lực lượng TNXP của Trung đoàn E371. Các cựu TNXP E371 cũng đề nghị tỉnh rà soát, xem xét giải quyết chế độ cho các cựu TNXP của Trung đoàn hiện đang thường trú trên địa bàn tỉnh chưa được hưởng chế độ.

Trước những bức xúc trên, chúng tôi đã đi tìm hiểu thực tế và được biết, Trung đoàn tự vệ 371 được thành lập trên cơ sở thực hiện Chỉ thị số 371-TTg ngày 15-7-1978 của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, tháng 8-1978, UBND TP Hải Phòng có Quyết định số 7/NQ-HP về chi viện lao động cho Quảng Ninh. Theo đó, TP Hải Phòng đưa 23.000 lao động sang Quảng Ninh; trong đó, nhiều người đã được huy động tăng cường cho các lâm trường và đội công trình thủy lợi ở 3 đơn vị: Pò Hèn - Hải Sơn; Hải Hòa và Cốt Đông (TP Móng Cái). Từ 3 đơn vị này đã thành lập các trung đoàn tự vệ, sau gộp lại thành Trung đoàn tự vệ 371 để vừa tham gia sản xuất, vừa luyện tập sẵn sàng chiến đấu...

Lãnh đạo và các đoàn thể huyện Hải Hà bàn giao “Nhà tình nghĩa” (công trình do Đoàn Thanh niên huyện đảm nhận), tặng quà cho gia đình cựu TNXP Lê Thị Chiến (thôn Hải Sơn, xã Quảng Thành, huyện Hải Hà) tháng 6-2017. Ảnh: Hồng Nhung (Trung tâm TT&VH Hải Hà)

Năm 2008, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ có công văn số 1253/CP-VX truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Chính phủ công nhận TNXP Trung đoàn 371. Năm 2011, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 62/2011/QĐ-TTg “Về chế độ, chính sách đối với đối tượng tham gia chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia, giúp bạn Lào sau ngày 30-4-1975 đã phục viên, xuất ngũ, thôi việc”. Trên cơ sở này, nhiều cựu TNXP từng chi viện cho Lâm trường Xuân Khu (Pò Hèn - Hải Sơn) và Nông trường Hải Hoà đã được giải quyết chế độ. Còn những cựu TNXP của Công trường thuỷ lợi Quất Đông (Cốt Đông - Móng Cái) còn ở lại Quảng Ninh (đơn vị E371) thì chưa được xác nhận. Nguyên nhân là do việc rà soát, thẩm tra, xác minh hồ sơ làm cơ sở đề nghị cơ quan có thẩm quyền xác nhận phiên hiệu đơn vị TNXP E371 của các cơ quan liên quan còn nhiều ý kiến khác nhau. Điều này dẫn đến kiến nghị kéo dài của Ban Liên lạc Trung đoàn 371.

Tháng 1-2016, trên cơ sở đề nghị của tỉnh Quảng Ninh, Bộ Nội vụ đã chủ trì cuộc họp với các bên liên quan và ban hành Thông báo số 575/TB-BNV kết luận cuộc họp. Trong thông báo này xác nhận Công ty Xây dựng thủy lợi Quất Đông là đơn vị cấu thành phiên hiệu TNXP Trung đoàn 371 là đúng tinh thần Chỉ thị 371-TTg và những người có thời gian công tác tại Công ty Xây dựng thủy lợi Quất Đông (giai đoạn 1978-1979) đủ điều kiện hưởng chế độ trợ cấp theo Quyết định số 62/2011/QĐ-TTg. Cũng tại Thông báo trên, Bộ Nội vụ đề nghị UBND TP Hải Phòng chỉ đạo các cơ quan đơn vị liên quan tập hợp toàn bộ tài liệu liên quan đến Trung đoàn 371, danh sách những người đã công tác tại Công ty Xây dựng thủy lợi Quất Đông hiện đang cư trú tại Quảng Ninh gửi UBND tỉnh Quảng Ninh làm cơ sở giải quyết chế độ trợ cấp theo đúng quy định hiện hành của pháp luật. Ngày 21-3-2016, Sở Nội vụ mới nhận được tài liệu và danh sách 222 người do Hội Cựu TNXP Hải Phòng cung cấp, sau đó chuyển danh sách này cho Hội Cựu TNXP tỉnh.

Trên cơ sở đó, Hội Cựu TNXP tỉnh đã thành lập tổ công tác tiến hành rà soát, kiểm tra, xác minh nhận diện từng trường hợp ở tất cả các địa phương. Từ tháng 3 đến hết ngày 11-5-2016 sau rà soát, xác minh đợt 1 có 211/222 người đủ điều kiện công nhận TNXP, Hội đã gửi thông báo cho các địa phương có danh sách người cư trú. Xác minh 11 trường hợp còn lại vào đợt 2, tiếp tục có 4 người được công nhận, các trường hợp khác do trùng tên, không có địa chỉ hộ khẩu thường trú cụ thể và địa phương liên quan cũng cho biết không có trường hợp cư trú trên địa bàn. Sau đó, qua ý kiến các địa phương, tháng 10-2016, Hội Cựu TNXP tỉnh tiếp tục phúc tra lại 28 trường hợp trong tổng số 215 trường hợp đã công nhận đợt 1 và 2. Qua đó loại 11 người trong danh sách do 8 người không cư trú tại tỉnh Quảng Ninh và 3 người không làm ở Công trường thuỷ lợi Quất Đông. Như vậy, đến hết tháng 10-2016 có 204 người trong 222 người được xác định là TNXP, trong đó 114 người là hưu trí, mất sức; còn lại 90 người trong diện được giải quyết chế độ trợ cấp.

Đến khó khăn chung

Theo các cơ quan chức năng của tỉnh, sở dĩ quá trình giải quyết chế độ TNXP cho Trung đoàn 371 kéo dài nhiều năm, bởi vướng mắc chủ yếu là việc xác nhận phiên hiệu đơn vị TNXP. Đây cũng là vướng mắc chung của một số tỉnh, thành có lực lượng điều động cho Quảng Ninh theo Chỉ thị số 371-TTg, như Hải Dương, Hưng Yên... Cụ thể UBND TP Hải Dương đã có Thông báo số 103/TB-UBND (ngày 18-6-2014) về việc công nhận phiên hiệu đơn vị TNXP Trung đoàn 371 tỉnh Hải Dương, nhưng lại không có số lượng, danh sách cụ thể người tham gia, nên không có căn cứ để thẩm định hồ sơ xác nhận TNXP cho các đối tượng có đơn đề nghị. Tỉnh Hưng Yên mới đang trong quá trình trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt công nhận TNXP cho lực lượng 371 của Hưng Yên...

Không chỉ với việc giải quyết chế độ chính sách cho đối tượng TNXP tham gia chiến tranh bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Quyết định số 62/2011/QĐ-TTg, mà việc giải quyết chế độ cho TNXP kể cả thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, thời kỳ xây dựng Tổ quốc năm 1955-1964 đều gặp vướng mắc, chủ yếu về việc xác nhận phiên hiệu TNXP.

Theo Chủ tịch Hội Cựu TNXP tỉnh Trần Công Cây, hiện toàn tỉnh có 2.205 hội viên TNXP; trong đó 42 TNXP thời kỳ chống Pháp, 1.174 TNXP thời kỳ chống Mỹ, 494 TNXP thời kỳ tham gia xây dựng phát triển kinh tế giai đoạn 1955-1964 và 493 TNXP thời kỳ chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, hiện vẫn còn một số hồ sơ đề nghị công nhận TNXP, nhưng chưa xử lý được dứt điểm, bởi chủ yếu khai thông tin đơn vị, nhưng đơn vị không có trong phiên hiệu TNXP đã được Nhà nước ban hành. Trong khi đó, nhiều tỉnh, thành phố chưa chú trọng rà soát, đề nghị Chính phủ công nhận phiên hiệu TNXP cho các đơn vị, dẫn đến danh sách của Nhà nước không được bổ sung kịp thời, vẫn còn thiếu..., gây khó khăn cho các tỉnh, thành khác trong việc thẩm định hồ sơ TNXP. Cùng với đó, việc giải quyết chế độ cho TNXP ở một số tỉnh, thành có sự vênh nhau, chưa đồng bộ thống nhất dẫn đến sự so bì lẫn nhau.

Theo quy định của Nhà nước, chỉ những TNXP chưa hưởng chế độ BHXH, thương binh, bệnh binh, hưởng chính sách như thương binh...;  hoặc trường hợp không còn khả năng lao động, sống cô đơn không nơi nương tựa; trường hợp ốm đau kéo dài, không có khả năng lao động, thuộc diện hộ nghèo đói... thì mới được xét hưởng trợ cấp với các mức khác nhau tùy trường hợp. Tuy nhiên, nhiều TNXP chưa hiểu rõ quy định của Nhà nước, dù không thuộc diện hưởng vẫn đề nghị được hưởng trợ cấp.

Để giải quyết kịp thời, đảm bảo quyền lợi cho TNXP, trước hết các địa phương cần rà soát, thông báo để bổ sung công nhận kịp thời phiên hiệu TNXP cho các đơn vị trong các thời kỳ. Việc công nhận đối tượng TNXP, mức trợ cấp... cũng cần được công khai triệt để, tránh tình trạng khiếu nại, tố cáo phát sinh cũng như đảm bảo tốt quyền lợi của những người đã tham gia xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Cầm Khuê