Giảm thuế giá trị gia tăng 2% để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6 (đợt 2), chiều 20/11, Quốc hội thảo luận về việc giảm thuế giá trị gia tăng.

Giảm 2% mức thuế giá trị gia tăng trong 6 tháng năm 2024

Trước khi thảo luận, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày Tờ trình tóm tắt về dự án nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế giá trị gia tăng và Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày Báo cáo thẩm tra về việc giảm thuế giá trị gia tăng.

Theo Tờ trình và Báo cáo thẩm tra, trong năm 2022, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, trong đó đề ra giải pháp giảm thuế giá trị gia tăng 2% đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ chịu thuế suất giá trị gia tăng 10% từ ngày 1/2/2022 đến hết ngày 31/12/2022.

Năm 2023, trước khó khăn của nền kinh tế, Quốc hội tiếp tục thực hiện chính sách giảm thuế giá trị gia tăng theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 từ ngày 1/7/2023 đến hết ngày 31/12/2023 (được Quốc hội quyết nghị tại Nghị quyết số 101/2023/QH15 ngày 24/6/2023). Giải pháp giảm thuế giá trị gia tăng cùng với các giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, lệ phí khác đang tạo điều kiện rất lớn giúp doanh nghiệp giảm được chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận, tăng khả năng kích cầu.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, qua 4 tháng thực hiện (tháng 7-10/2023), chính sách giảm thuế giá trị gia tăng theo Nghị quyết số 101/2023/QH15 đã hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân tổng cộng khoảng 15,6 nghìn tỷ đồng, góp phần giảm giá thành hàng hóa, dịch vụ, từ đó thúc đẩy sản xuất kinh doanh và tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, góp phần kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển.

Để kịp thời ứng phó với diễn biến tình hình kinh tế - xã hội, đồng thời cân nhắc, tính toán phù hợp với điều kiện thực tế, Chính phủ đề nghị cần triển khai quyết liệt, hiệu quả các giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất đã ban hành trong năm 2023. Nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp về giảm thuế, phí, lệ phí cho năm 2024 như: tiếp tục xem xét giảm thuế giá trị gia tăng 2% và xem xét giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu như đã áp dụng của năm 2023; tiếp tục rà soát giảm mức thuế suất thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu để hỗ trợ sản xuất, kinh doanh trong nước; giảm mức thu một số khoản phí, lệ phí.

Cụ thể, giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10% (còn 8%), trừ một số nhóm hàng hóa, dịch vụ: viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khai khoáng (không kể khai thác than), than cốc, dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hóa chất, sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt; thời gian áp dụng từ ngày 1/1/2024 đến hết ngày 30/6/2024.

Về đánh giá tác động, theo Tờ trình của Chính phủ, dự kiến số giảm thu ngân sách nhà nước khoảng 4,175 nghìn tỷ/tháng, nếu áp dụng trong 6 tháng đầu năm 2024, tương đương khoảng 25 nghìn tỷ đồng. Việc giảm thuế giá trị gia tăng sẽ góp phần giảm giá thành, giá bán hàng hóa, dịch vụ, từ đó góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh và duy trì công ăn việc làm cho người lao động, ổn định kinh tế vĩ mô và phục hồi kinh tế trong năm 2024.

Đối với người dân, đây là đối tượng sẽ được hưởng lợi trực tiếp của chính sách này, việc giảm thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa, dịch vụ chịu thuế suất thuế giá trị gia tăng 10% sẽ góp phần giảm giá bán, từ đó góp phần giảm trực tiếp chi phí của người dân trong việc tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ phục vụ đời sống nhân dân.

Đối với doanh nghiệp, giảm 2% mức thuế giá trị gia tăng sẽ góp phần làm giảm chi phí sản xuất, giảm giá thành sản phẩm, từ đó giúp sản phẩm của doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh, tăng tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ và mở rộng sản xuất kinh doanh.

Đánh giá kỹ tác động của việc giảm thuế

Thảo luận về nội dung này, các đại biểu Quốc hội cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành chính sách để đồng hành cùng Chính phủ trong các giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tăng trưởng kinh tế, tạo thêm việc làm cho người lao động.

Tuy nhiên, một số đại biểu đề nghị làm rõ thêm sự cần thiết ban hành chính sách, đánh giá kỹ hơn khả năng đạt được mục tiêu kích cầu tiêu dùng, đánh giá cơ sở tính toán dự báo tác động ngân sách và kinh tế vĩ mô trong dài hạn.

Có đại biểu đề nghị mở rộng thêm chính sách để áp dụng cho tất cả các nhóm hàng hóa dịch vụ đang chịu mức thuế suất 10%; hay áp dụng việc giảm thuế trong cả năm 2024 thay vì chỉ trong ngắn hạn 6 tháng để tránh ảnh hưởng đến tâm lý của doanh nghiệp và người tiêu dùng, đồng thời phù hợp với chính sách hỗ trợ áp dụng trong vài năm gần đây.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) thống nhất với đề xuất giảm thuế của Chính phủ, bởi dự báo thương mại toàn cầu tiếp tục khó khăn do biến động địa chính trị và nguy cơ chi phối kinh tế. Tăng trưởng kinh tế năm 2024 phụ thuộc nhiều vào tiêu dùng trong nước, trong khi đó thuế giá trị gia tăng tác động trực tiếp đến giảm giá bán sản phẩm hàng hóa dịch vụ và tăng nhu cầu tiêu dùng. Tổng cầu tiêu dùng trong nước vẫn duy trì mức tăng trên dưới 10% năm 2023 bất chấp tác động tiêu cực từ thu nhập việc làm và niềm tin tiêu dùng, chứng tỏ giảm thuế giá trị gia tăng đã phát huy giá trị, cần thiết được tiếp nối trong năm 2024.

Hơn nữa, đề xuất giảm 2% thuế giá trị gia tăng áp dụng đối với các nhóm hàng hóa dịch vụ đang áp dụng thuế suất 10%, còn 8% là phù hợp với thực tiễn áp dụng năm 2022 và 2023.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Duy Thanh đề nghị cần cân nhắc áp dụng chung một mức giảm thuế suất giá trị gia tăng cho tất cả các hàng hóa dịch vụ có mối quan hệ khăng khít với nhau. Việc phân biệt đối tượng giảm thuế giá trị gia tăng làm ảnh hưởng các quan hệ kinh tế, tạo ra bất bình đẳng trong thị trường.

Trong khi đó, nhấn mạnh giảm thuế giá trị gia tăng có tác dụng giảm giá thành và kích cầu, người được hưởng lợi trực tiếp là người dân, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) lưu ý rằng, về lâu dài, nếu áp dụng chính sách này, người dân cũng có thể bị hại một cách gián tiếp do nguồn thu ngân sách của Nhà nước không được đảm bảo, ảnh hưởng đến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của toàn đất nước.

Đại biểu cho rằng, đánh giá tác động của việc giảm thuế giá trị gia tăng chưa được nghiên cứu một cách thấu đáo. Tờ trình và Báo cáo thẩm tra chỉ ra tác động thu ngân sách giảm nhưng với điều kiện GDP tăng trưởng từ 6 đến 6,5%.

Theo đại biểu, để phân tích một cách tổng thể, cần phải có một nghiên cứu đánh giá. “Không thể cảm tính là nên giảm hay không nên giảm thuế một số ngành hàng. Người dân thì thích giảm thuế, trước mắt vì mua được hàng giá rẻ và kích cầu, nhưng chính sách kích cầu sẽ tăng thêm được bao nhiêu GDP, không thể giảm thuế mãi”, đại biểu Nguyễn Quang Huân đặt vấn đề.

Cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã giải trình, làm rõ những ý kiến đại biểu Quốc hội nêu. Bộ trưởng cho biết, việc giảm thuế giá trị gia tăng chỉ là một trong nhiều biện pháp kích thích kinh tế và chỉ có tác dụng trong ngắn hạn, không có tác dụng trong dài hạn, do vậy vẫn cần triển khai các giải pháp lâu dài nhằm tăng trưởng GDP.

Về băn khoăn của các đại biểu liên quan đến thời gian áp dụng giảm thuế giá trị gia tăng, Bộ Tài chính sẽ báo cáo Chính phủ để có đánh giá cụ thể tác động của chính sách này, báo cáo Quốc hội.