Ứng dụng công nghệ tiên tiến trong bảo vệ môi trường

Với quan điểm “Kiên quyết không đánh đổi môi trường để phát triển kinh tế”, thời gian qua, công tác bảo vệ và giữ gìn môi trường sinh thái, ứng phó với biến đổi khí hậu luôn là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục được Quảng Ninh chú trọng. Trong đó, nhiều công nghệ hiện đại, tiên tiến đã được đầu tư và ứng dụng trong nhiều ngành, lĩnh vực của tỉnh. 

Một trong những điểm nhấn trong công tác bảo vệ môi trường tự nhiên đã và đang được tỉnh thực hiện tốt trong thời gian qua là việc áp dụng công nghệ tiên tiến vào các ngành kinh tế mũi nhọn để thực hiện mục tiêu song hành hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Trong khoảng 5 năm trở lại đây, tỉnh đã tích cực chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế theo hướng phát triển công nghiệp sạch, công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp công nghệ cao; giảm tỷ trọng công nghiệp khai khoáng; khai thác than bền vững, tập trung nghiên cứu công nghệ khai thác tiên tiến nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường... Tỉnh cũng đã từng bước hoàn thành quy hoạch và tập trung ưu tiên nguồn lực phát triển các khu, cụm, cơ sở công nghiệp theo hướng chuyển dịch lên phía Bắc, phía Tây, góp phần công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn và tách xa khu vực Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long; ưu tiên công nghiệp vật liệu xây dựng trên cơ sở ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học, đảm bảo sản xuất xanh và áp dụng mô hình quản lý tiên tiến.

Điển hình như tại Công ty CP Viglacera Hạ Long, việc điều chỉnh chất lượng nguyên liệu, lựa chọn tốc độ lò nung phù hợp và quản lý chất lượng nhiên liệu than, chất lượng dầu trong từng lò nung, thay đổi tỷ lệ phụ gia... đã giúp giảm chi phí, tăng chất lượng sản phẩm, giảm lượng chất thải, khí thải. Hay như Công ty CP Thanh Tuyền Group là đơn vị có nhà máy gạch “không ống khói” đầu tiên trong cả nước nhờ ứng dụng thành công công nghệ sản xuất gạch không nung với nguồn nguyên liệu là tro bay, xỉ than từ các nhà máy xi măng, nhiệt điện... đã góp phần tích cực trong việc giảm thiểu tác động xấu tới môi trường của hoạt động công nghiệp.

Cùng với đó, việc ứng dụng công nghệ tiên tiến trong bảo vệ môi trường còn thể hiện rõ ở việc ưu tiên nghiên cứu, ứng dụng KHCN trong xử lý chất thải y tế, rác thải sinh hoạt, chất thải chăn nuôi trong các khu dân cư và sản xuất nông nghiệp. Đến nay, cơ bản các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh đã ứng dụng rộng rãi công nghệ vi sinh, công nghệ màng lọc AAO để xử lý nước thải y tế; sử dụng hệ thống công nghệ vi sóng tích hợp nghiền cắt trong cùng khoang để xử lý chất thải rắn y tế lây nhiễm thành chất thải thông thường, không còn mầm bệnh lây nhiễm...

Trong lĩnh vực nông nghiệp, các địa phương trong tỉnh hiện cũng đều sử dụng rộng rãi chế phẩm sinh học vào xử lý chất thải gia súc, gia cầm và rơm, rạ thành phân hữu cơ; sử dụng men vi sinh trong chăn nuôi; sử dụng chế phẩm sinh học trong quản lý ao đầm nuôi tôm công nghiệp; xây dựng hầm biogas... Qua đó, vừa góp phần giải quyết vấn đề năng lượng vừa giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ sức khoẻ cộng đồng dân cư và nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp.

Không chỉ được ứng dụng trong các ngành, lĩnh vực trọng điểm, công nghệ tiên tiến còn được tỉnh chú trọng áp dụng vào việc giám sát chất lượng môi trường và quản lý tài nguyên. Trong đó, nổi bật là hệ thống cơ sở dữ liệu và phần mềm phục vụ công tác quản lý tài nguyên và môi trường, cảnh báo thiên tai trực tuyến trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh (Trung tâm GIS vùng); hệ thống thông tin địa lý (GIS) trong kiểm kê và xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý nguồn ô nhiễm nước vịnh Hạ Long; cơ sở dữ liệu quan trắc môi trường phục vụ công tác quản lý môi trường tỉnh Quảng Ninh... Đến nay, cơ bản các chủ nguồn thải thuộc đối tượng phải thực hiện lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường tự động theo quy định tại Nghị định số 38/2015/NĐ-CP và Nghị định số 40/2019/NĐ-CP của Chính phủ đã thực hiện lắp đặt, vận hành trạm quan trắc môi trường tự động và truyền số liệu về Sở TN&MT để theo dõi, giám sát. Đến hết năm 2020, trên địa bàn tỉnh đã có 148 trạm quan trắc môi trường tự động được đầu tư lắp đặt và đi vào hoạt động. Tỉnh cũng đã ban hành Quy chế quản lý, vận hành Hệ thống quan trắc môi trường tự động; chỉ đạo tổ chức chuyển tải liên tục, trực tiếp thông tin, dữ liệu tới Bộ TN&MT, UBND các địa phương, công khai thông tin môi trường cho người dân được biết, giám sát.

Tỉnh cũng đã phê duyệt và tổ chức thực hiện quan trắc môi trường theo mạng điểm, trong đó giai đoạn 2015-2019 đã triển khai 140 điểm quan trắc; giai đoạn 2020-2025 dự kiến sẽ triển khai 382 điểm (tăng gấp 2,7 lần); đồng thời tăng cường tần suất quan trắc đối với một số môi trường thành phần quan trọng như môi trường nước mặt phục vụ mục đích sinh hoạt 12 lần/năm/điểm (gấp 2 lần so với giai đoạn 2015-2019 là 6 lần/năm/điểm); bổ sung mạng điểm quan trắc môi trường đất, trầm tích khu vực ven biển ngoài vịnh Hạ Long; tổ chức quan trắc môi trường vùng nuôi trồng thủy sản gồm 90 điểm quan trắc thuộc 18 vùng nuôi tại 9 địa phương để giám sát, cảnh báo, định hướng phát triển ngành nuôi trồng thủy sản của tỉnh...

Với nhiều giải pháp quyết liệt, được triển khai đồng bộ và nghiêm túc, việc ứng dụng công nghệ tiên tiến trong bảo vệ môi trường tự nhiên của tỉnh đã đạt được nhiều kết quả khả quan, giúp tỉnh từng bước hiện thực hóa mục tiêu “lấy phát triển văn hóa, xây dựng văn minh sinh thái, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường làm trọng điểm” trong giai đoạn 2020-2025.