Jica với các dự án bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long

Cái tên Jica (Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản) đã trở nên khá quen thuộc trong các dự án bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long những năm gần đây. Điều đáng nói là nhiều dự án mà Jica triển khai tại Quảng Ninh đã và đang áp dụng những cách làm với công nghệ mới, yêu cầu cao về kỹ thuật và đặc biệt chú trọng đến tính tiết kiệm và hiệu quả.

Ở đây chúng tôi muốn nhắc đến dự án trồng rừng ngập mặn trên Vịnh Hạ Long, trồng cây lấy dầu tại bãi thải, xây dựng bio-toilet ở một số điểm du lịch và xử lý rác hữu cơ thành phân vi sinh tại làng chài Vông Viêng. Đây là những dự án chúng tôi đã được “mục sở thị” khi tham quan cùng đoàn sinh viên của Trường Đại học Mie (Nhật Bản) dịp vừa qua.

Trồng rừng ngập mặn. (ảnh minh hoạ)

Khu vực bãi thải của Công ty CP Than Núi Béo là điểm dừng chân đầu tiên của chúng tôi. Anh Phạm Tuấn Anh, cán bộ Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, người dẫn đoàn tham quan cho biết, dự án đã trồng thử nghiệm 100 cây jatropha tại đây từ năm 2013 để tìm hiểu về đặc điểm sinh trưởng, phát triển của cây trên đất bãi thải. Việc trồng thử được làm cẩn thận với kích cỡ hố trồng, lượng phân bón… của mỗi cây khác nhau. Sau khi thử nghiệm, tháng 2 vừa qua, dự án đã trồng jatropha cùng với 3 loại cây khác là trẩu, sở và thông pongamia pinatas trên diện tích 3ha tại bãi thải của Núi Béo.

Việc trồng các loại cây chứa tinh dầu này nhằm mục tiêu hoàn nguyên môi trường, phủ xanh các bãi thải sau khai thác than; ngăn ngừa lượng nước chứa nhiều kim loại nặng từ đây chảy ra Vịnh. Đồng thời, từ các loại cây này có thể chiết xuất ra dầu, có thể pha trộn với dầu diesel để tạo ra loại nhiên liệu sinh học sạch phục vụ cho hệ thống tàu du lịch trên Vịnh Hạ Long, giảm đáng kể lượng khí thải ảnh hưởng tới môi trường.

Nếu như việc trồng cây lấy dầu mới áp dụng tại mỏ Núi Béo thì Jica đã lắp đặt 10 nhà vệ sinh sinh học (Bio-toilet) vào cuối năm 2013, tại các điểm tập trung đông khách du lịch của TP Hạ Long và huyện Vân Đồn. Bio-toilet sử dụng công nghệ tiên tiến của Nhật Bản, phân huỷ hoàn toàn chất thải hữu cơ bằng chíp sinh học, không cần sử dụng nước. Công nghệ này sử dụng than carbon hoá để khử mùi, đồng thời cấy một số vi sinh vật có lợi lên bề mặt than, nhờ đó chúng phân huỷ chất thải của con người thành khí carbon và hơi nước, không gây ảnh hưởng tới môi trường.

Anh Tuấn Anh cho hay, sử dụng Bio-toilet rất tiết kiệm vì không sử dụng nước, cũng không thải nước ra môi trường, năng lượng điện tiêu thụ cũng rất hạn chế với mức 1kw/ngày/ nhà vệ sinh. Thêm nữa, lượng phân hữu cơ này sẽ được sử dụng cho việc trồng cây trên các bãi thải hiện nay. Sau khi tiến hành đánh giá hiệu quả sử dụng Bio-toilet vào cuối năm nay, dự án dự kiến sẽ nhân rộng bằng cách lắp đặt thêm 70 nhà vệ sinh áp dụng công nghệ này cho một số nhà hàng, khách sạn và hộ dân tại Hạ Long, Vân Đồn.

Áp dụng từ năm 2011, dự án xử lý rác thải hữu cơ thành phân vi sinh tại làng chài Vông Viêng đã góp phần làm cho nơi đây trở thành một trong những làng chài có môi trường tốt nhất, được du khách đánh giá cao khi tham quan Vịnh Hạ Long. Quá trình thực hiện dự án, Jica đã phát cho bà con làng chài 207 thùng đựng riêng 3 loại là rác vô cơ, rác hữu cơ và xỉ than. Việc phân loại rác ngay từ đầu đã giúp cho tổ thu gom rác dễ dàng trong việc thu gom nguyên liệu cho việc xử lý rác hữu cơ; đồng thời thu gom các loại rác khác đưa vào bờ xử lý. Với công nghệ của Nhật Bản, rác hữu cơ được xử lý trong 3 tuần, ngắn hơn nhiều so với phương pháp truyền thống mất từ 2-3 tháng. Số phân vi sinh sau xử lý được bà con đem về trồng rau, cây cảnh phục vụ cuộc sống thường nhật.

Điểm dừng chân cuối cùng trong chuyến đi của chúng tôi là khu vực hang Thiên Cung - Đầu Gỗ, nơi các học sinh, sinh viên Việt Nam, Nhật Bản đã trồng rừng ngập mặn tại ven bờ các đảo đá nơi đây vào tháng 7 vừa qua. Chỉ vào những cây con cao khoảng 40-50cm sát các chân núi đá, Tuấn Anh cho hay, điểm riêng của dự án Jica là sử dụng trầm tích núi lửa khi ươm cây trong bầu. Trầm tích núi lửa giữ nước, chất hữu cơ lâu hơn, giúp cho cây sinh trưởng, phát triển tốt hơn 10% so với việc sử dụng bầu đất trồng cây. Các tình nguyện viên cũng được tập huấn cách trồng cây theo đúng kỹ thuật; phải đào hố rồi mới đặt bầu xuống… Do vậy, tỷ lệ cây sống đạt từ 60-65%, cao gấp đôi so với cách trồng rừng ngập mặn thông thường. Áp dụng cách làm này, trồng thường niên từ năm 2009 đến nay, dự án đã trồng được 13.500 cây ngập mặn các loại, góp phần không nhỏ cho việc gìn giữ môi trường Vịnh Hạ Long.

Ngọc Mai