Khắc phục những tồn tại trong chống khai thác hải sản IUU

Thời gian qua, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (chống khai thác IUU) luôn được tỉnh Quảng Ninh xác định là nhiệm vụ trọng tâm và mang tính cấp bách. Vì vậy, tỉnh tập trung triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả các quy định pháp luật về thủy sản, quy định về chống khai thác IUU, đặc biệt là triển khai các giải pháp nhằm kiểm soát, giám sát chặt chẽ tàu thuyền hoạt động vươn khơi đánh bắt cũng như tàu cá xuất, nhập bến bốc dỡ thủy sản để truy xuất nguồn gốc khai thác theo đúng hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kiểm tra, xử lý kịp thời vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp…

Đến ngày 31/3/2023, tổng số tàu cá toàn tỉnh là 6.005 tàu, trong đó tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 12m trở lên là 800 tàu, gồm 573 tàu có chiều dài 12 đến dưới 15 mét và 227 tàu từ 15 mét trở lên; tàu cá chiều dài từ 6m đến dưới 12m thuộc thẩm quyền quản lý của UBND cấp huyện là: 3.772 tàu (đã đăng ký chính thức là 2.260 tàu, đăng ký tạm thời 1.512 tàu), đã thực hiện cấp giấy phép khai thác thủy sản cho 3.097 tàu, đạt 82,1%; tàu cá có chiều dài dưới 6m do UBND cấp xã quản lý là 1.433 tàu.

Đến hết 31/3/2023, tỉnh đã lắp đặt đặt thiết bị giám sát hành trình cho 100% (227/227) tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên thuộc đối tượng phải lắp. Văn phòng Đại diện kiểm tra, kiểm soát tại cảng cá Cái Rồng đã kiểm tra thiết bị VMS của 152 lượt tàu cá xa bờ cập, rời cảng (chiếm 100% tàu cá hoạt động vùng khơi cập, rời cảng). Thông qua thiết bị VMS cảnh báo nhắc nhở các chủ tàu mất kết nối bật thiết bị theo quy định. Công tác kiểm tra, kiểm soát tàu cá cập cảng, rời cảng được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ. Trong tháng 3/2023 đã thực hiện kiểm soát 612 lượt tàu cá cập, rời cảng và tại các điểm kiểm soát; thu 174 quyển nhật ký, báo cáo khai thác thuỷ sản; kiểm soát, thống kê, kê khai 1.417,6 tấn thuỷ sản bốc xếp qua cảng, điểm kiểm soát.

Cùng với đó, các ngành chức năng và các địa phương đã tăng cường kiểm soát tàu cá và thuyền viên, phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm. Từ đầu năm 2023 đến nay, toàn tỉnh phát hiện và xử lý 101 trường hợp vi phạm pháp luật trong hoạt động quản lý tàu cá, khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, thu nộp ngân sách nhà nước 1593,5 triệu đồng. Riêng tháng 3/2023 phát hiện 76 trường hợp vi phạm, bằng 4,5 lần so với kỳ trước (kỳ trước 17 trường hợp); thu phạt nộp ngân sách nhà nước 997,15 triệu đồng, bằng 3,4 lần so với kỳ trước (kỳ trước 292,3 triệu đồng).

Mặc dù vậy, trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số tồn tại như: Hoạt động khai thác thuỷ sản bằng nghề cấm, phương pháp cấm, khai thác tại vùng cấm vẫn lén lút diễn ra với mức độ ngày càng tinh vi, trong khi hoạt động của cơ quan chức năng phải công khai và chủ yếu trong giờ hành chính nên đối tượng vi phạm dễ dàng theo dõi, thông báo cho nhau qua hệ thống thông tin bộ đàm để né tránh và lẩn trốn… rất khó khăn trong phát hiện và bắt giữ vi phạm. Tàu cá hoạt động vùng khơi (chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên) tuy 100% đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS) nhưng một số thiết bị vẫn trục trặc, một số chủ tàu cố tình không bật thiết bị, không thông báo vị trí đúng quy định hoặc không nộp tiền thuê bao dịch vụ dẫn đến đơn vị cung cấp dịch vụ ngắt kết nối làm ảnh hưởng đến hoạt động giám sát, ngăn chặn tàu cá (vô ý hoặc cố ý) vi phạm vùng biển khai thác. Thủ tục để đăng ký chính thức đối với các tàu đã đóng trước đây (do tự ý đóng, không được cơ quan chức năng chấp thuận chủ trương đóng mới) gặp rất nhiều khó khăn về biên lai, hoá đơn... Nhiều tàu đã cũ, giá trị thấp nhưng chi phí làm thủ tục (như đóng mới) cao hơn so với giá trị của tàu. Cảng cá Cái Rồng chưa được Bộ Nông nghiệp và PTNT công bố, chỉ định cho tàu vùng khơi cập cảng (hiện đang đề xuất Bộ Nông nghiệp và PTNT) dẫn tới thiếu căn cứ pháp lý để xử lý đối với tàu cá cố tình không thực hiện việc xuất nhập cảng, khai báo.

Xác định những tồn tại này, Quảng Ninh đang quyết liệt triển khai các giải pháp khắc phục. Trong đó, quản lý chặt chẽ tình hình hoạt động của tàu cá trên địa bàn theo đúng quy định; tăng cường kiểm tra, thanh tra tình hình hoạt động sử dụng hệ thống Giám sát tàu cá để kiểm soát một cách hiệu quả trong việc tàu cá ra vào cảng, truy xuất nguồn gốc và xử lý vi phạm. Giám sát chặt chẽ việc niêm phong kẹp chì thiết bị trước khi tàu cá ra vào cảng; đảm bảo mục tiêu tỉ lệ tàu cá kết nối đạt từ 70-80%. Đặc biệt, tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy định của pháp luật về thiết bị giám sát hành trình đối với các tổ chức, cá nhân liên quan; xử lý nghiêm các vi phạm quy định về thiết bị giám sát hành trình để đủ sức răn đe, nhất là đối với các tàu cá cố tình ngắt kết nối…