Khu di tích lưu niệm Bác Hồ trên đảo Tuần Châu

Tận dụng địa thế với phong cảnh đẹp và khí hậu mát mẻ, từ những năm 60, Tuần Châu đã trở thành một khu du lịch nghỉ dưỡng. Năm 2002, nơi đây được đầu tư xây dựng thêm những công trình dịch vụ du lịch hiện đại và nhanh chóng trở thành điểm du lịch lý tưởng cho du khách trong nước và quốc tế khi đến Quảng Ninh. Thế nhưng, ít du khách biết rằng, không chỉ là khu du lịch nghỉ dưỡng lý tưởng, đảo Tuần Châu còn mang giá trị lịch sử, văn hoá thể hiện qua những di tích còn được bảo tồn tại đây. Trong đó, phải kể đến khu di tích lưu niệm Bác Hồ. Đây là địa điểm ghi dấu sự kiện 3 lần Bác Hồ về thăm đảo Tuần Châu. Lần đầu tiên vào ngày 5-10-1957; lần thứ 2 là vào ngày 1-4-1959 và lần thứ 3 vào ngày 13-11-1962 (một số tài liệu lịch sử ghi Bác về thăm đảo Tuần Châu lần thứ 3 vào ngày 23-11-1963. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu và tìm hiểu thông tin từ các nhân chứng lịch sử, nhóm tác giả viết hồ sơ khoa học về di tích đã khẳng định Bác về thăm đảo Tuần Châu là ngày 13-11-1962). Mỗi lần về thăm đảo Bác đều để lại kỷ niệm khó quên. Trong những lần về thăm, Bác đều gặp gỡ cán bộ, nhân dân trên đảo, ân cần nhắc nhở nhân dân cách làm ăn, xây dựng hợp tác xã, cách trồng cây, cách dự trữ nước ngọt đến việc giữ gìn vệ sinh môi trường...

Khu nhà Bác Hồ đã từng nghỉ ở Tuần Châu đến nay vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn.

Giờ đây, khi đến với Tuần Châu, du khách có thể tranh thủ chút thời gian rảnh rỗi trong chuyến du lịch của mình để đến thăm khu di tích lưu niệm Bác Hồ hiện nằm trên địa phận khu 5, phường Tuần Châu, TP Hạ Long. Đặc biệt, trên tuyến đường ra bến tàu du lịch Tuần Châu - Cát Bà du khách còn có thể ghé thăm Nhà nghỉ Bác Hồ nằm giữa trung tâm của đảo (gần khu nhà nghỉ Tài chính Trung ương). Đây là ngôi nhà Bác bảo đồng chí Nguyễn Ngọc Đàm, nguyên Chủ tịch Uỷ ban hành chính khu Hồng Quảng xây dựng khi ra thăm đảo Tuần Châu vào ngày 1-4-1959, để làm nơi nghỉ dưỡng cho các đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước và cũng là nơi Bác gặp gỡ, nói chuyện với cán bộ, nhân dân trên đảo và nghỉ trưa vào ngày 13-11-1962 khi Bác ra thăm đảo Tuần Châu lần thứ ba. Điểm đặc biệt nữa là ngôi nhà này được xây dựng từ năm 1960 nhưng đến nay vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn các yếu tố gốc, mặc dù đã trải qua nhiều lần sửa chữa. Ngôi nhà có kết cấu 2 tầng, móng được xây bằng đá hộc kiên cố, tường xây bằng gạch đỏ, trát vữa xi măng, sơn màu kem, mái lợp ngói tây, nền, lan can và hiên lát gạch men màu kem...

Từ nhà nghỉ của Bác du khách có thể đi tiếp tới thăm Ao cá Bác Hồ (cách Nhà nghỉ Bác Hồ khoảng 150m), được khởi công xây dựng sau mấy năm, khi Bác về thăm Tuần Châu lần thứ hai (1959). Ao cá Bác Hồ gắn liền với sự kiện vào ngày 11-1-1979, một đoàn xe rước cá giống từ ao cá Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch chở 6 túi ni lông lớn đựng các loại cá chép hồng, cá trắm về tỉnh Quảng Ninh. Khi ấy, các đồng chí Nguyễn Đức Tâm, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ; Nguyễn Ngọc Đàm, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo thị xã Hồng Gai và đại biểu các ngành của tỉnh cùng đông đảo nhân dân đã ra đón cá ở Bến Đoan (Hồng Gai). Tại Bến Đoan, các túi cá được đưa lên tàu Hải quân chở về Tuần Châu. Hàng trăm học sinh mặc đồng phục, vai đeo khăn quàng đỏ và đông đảo nhân dân đảo Tuần Châu đứng hai bên đường đón cá. Các đồng chí Nguyễn Đức Tâm, Nguyễn Ngọc Đàm đã cùng bà con trên đảo chuyển các túi đựng cá xuống và thả vào “Ao cá Bác Hồ” của đảo. Hiện nay, Ao cá Bác Hồ vẫn ở thể tự nhiên, hoang sơ vốn có, gồm 3 ao nằm sát cạnh nhau, quanh bờ ao là cỏ dại mọc. Địa điểm cuối cùng du khách tới thăm đó là địa điểm máy bay trực thăng hạ và cất cánh (còn được gọi là đồi cây đa) khi đưa đón Bác Hồ về thăm Tuần Châu ngày 13-11-1962. Tại thời điểm đó, các cán bộ công an của Ty Công an Hồng Quảng đã phải phát quang cây cỏ và vẽ một vòng tròn bằng vôi trắng để máy bay trực thăng có thể hạ cánh. Từ trên đỉnh đồi này du khách có thể phóng tầm mắt ra Vịnh Hạ Long và ngắm nhìn toàn cảnh xung quanh đảo.

Với những giá trị lịch sử văn hoá vốn có, nếu được quy hoạch, đầu tư tôn tạo đúng cách, Khu di tích lưu niệm Bác Hồ trên đảo Tuần Châu sẽ trở thành một trong những điểm tham quan bổ ích cho khách du lịch mỗi khi tới đảo Tuần Châu. Để bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích lưu niệm Bác Hồ trên đảo Tuần Châu, hiện UBND phường Tuần Châu (TP Hạ Long) đã thuê đơn vị tư vấn lập hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích cấp tỉnh, làm cơ sở, căn cứ pháp lý cho việc bảo tồn, phát huy giá trị di tích sau này.

Nguyễn Thị Giang (Sở VH-TT&DL)