Kinh hãi hóa chất từ nhựa phá hủy gan, gây bệnh gan nhiễm mỡ, tăng nguy cơ ung thư và vô sinh

Một đánh giá về các bằng chứng trên động vật và con người cho thấy PFAS (nhóm các hợp chất hóa học không phân hủy) có thể gây hại cho gan và có thể gây ra bệnh gan nhiễm mỡ ở con người.

Nghiên cứu mới phát hiện những bằng chứng cho thấy, các chất per- và polyfluoroalkyl được gọi là PFAS, có thể làm hỏng gan người theo thời gian. Nghiên cứu cũng xem xét các bằng chứng ở cả loài gặm nhấm và con người, cho thấy sự phơi nhiễm PFAS có thể là tác nhân trực tiếp gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), một tình trạng chuyển hóa mãn tính trở nên phổ biến hơn.

PFAS là hóa chất tổng hợp thường được sử dụng trong sản xuất, đặc biệt là sản phẩm nhựa hoặc mỹ phẩm. Nhưng do PFAS không dễ dàng phân hủy, chúng tồn tại ở khắp mọi nơi trong môi trường - biệt danh nghiệt ngã là "hóa chất vĩnh viễn". Sự phổ biến này cũng đang mở rộng đến các sinh vật sống khác với số lượng đáng lo ngại, cộng với các động vật hoang dã có mức PFAS cao ở có thể phát hiện tại bất kỳ thời điểm nào.

Nguy hiểm hơn, những hóa chất này có thể làm rối loạn nội tiết tố của cơ thể, tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe khác nhau bao gồm ung thư và vô sinh. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Nam California đã xem xét dữ liệu từ hơn 100 nghiên cứu liên quan đến loài gặm nhấm hoặc con người. Họ tìm thấy mối liên hệ giữa mức độ PFAS cao hơn trong cơ thể và mức độ cao hơn của alanine aminotransferase (ALT), một loại enzyme do gan sản xuất. Đó là mối liên hệ đáng lo ngại, bởi vì nồng độ ALT cao trong máu là một dấu hiệu phổ biến của tổn thương gan.

Sarah Rock, một nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Khoa dân số và sức khỏe cộng đồng tại Trường Keck của USC, nói rằng "Điểm rút ra chính từ đánh giá này là bằng chứng toàn diện trong các nghiên cứu về động vật, dân số và nghề nghiệp, cho thấy phơi nhiễm PFAS có liên quan đến tổn thương gan. Những phát hiện này góp phần vào bằng chứng ngày càng tăng cho thấy PFAS có thể đóng một vai trò trong sự phát triển của nhiều căn bệnh."

Đối với động vật, Rock và nhóm của cô cũng tìm thấy mối liên hệ rõ ràng giữa việc tiếp xúc với PFAS nhiều hơn và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, đặc trưng bởi sự tích tụ chất béo trong gan mà không phải do uống rượu thường xuyên. NAFLD thường không tự bộc lộ triệu chứng, mặc dù mọi người có thể cảm thấy mệt mỏi và đau bụng. Tuy nhiên, đôi khi, sự tích tụ của chất béo có thể gây ra tình trạng viêm gan có hại gọi là viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH). Những người bị NASH sau đó có nhiều khả năng phát triển các biến chứng nghiêm trọng, như sẹo vĩnh viễn, xuất huyết nội, suy gan hoàn toàn.

Tỷ lệ NAFLD và NASH đã tăng đều đặn ở Mỹ và các nơi khác trong những thập kỷ gần đây, cùng với tỷ lệ các yếu tố nguy cơ quan trọng đối với NAFLD như béo phì và tiểu đường tuýp 2 (ở Mỹ, ước tính có khoảng 1/4 số người trưởng thành mắc bệnh này). Các phát hiện mới nhất có thể cho thấy phơi nhiễm mãn tính với PFAS có một số vai trò trong việc gia tăng này. Tuy nhiên, việc nghiên cứu NAFLD rất khó khăn và tốn kém. Cho đến nay, vẫn còn rất ít nghiên cứu để tìm hiểu xem liệu PFAS có thể là một yếu tố góp phần hay không. Điều đó cũng nó rằng mức ALT cao hơn ở người cũng có thể là dấu hiệu của bệnh gan nhiễm mỡ và các nghiên cứu khác đã tìm thấy mối liên hệ giữa PFAS và các dấu hiệu sinh học có thể có khác, chẳng hạn như cholesterol trong máu cao.

Một hạn chế khác trong việc nghiên cứu các tác động tiêu cực đến sức khỏe của hóa chất PFAS nói chung là có rất nhiều hóa chất như vậy trong môi trường, và mọi người tiếp xúc với chúng theo nhiều cách khác nhau. Điều đó cũng gây khó khăn cho việc xác định loại nào đang gây hại cho chúng ta và cách chúng xâm nhập vào cơ thể chúng ta như thế nào. Trong đánh giá mới này, nhóm nghiên cứu đã phân lập được ba chất PFAS cụ thể — axit perfluorooctanoic (PFOA), perfluorooctane sulfonate (PFOS) và axit perfluorononanoic (PFNA) —có liên quan đến các dấu hiệu tổn thương gan.

Các nhà nghiên cứu cũng nói rằng sẽ cần nhiều nghiên cứu hơn nữa nhằm xác định bản chất phức tạp của phơi nhiễm PFAS trên gan. Nhưng ít nhất, phát hiện của họ đang cho thấy một thực tế đáng lo ngại rằng những hóa chất này là một mối đe dọa sức khỏe tiềm tàng, cần phải làm nhiều hơn nữa để can thiệp vào chúng - quan điểm này được nhiều nhà khoa học đồng tình.

"Bằng chứng từ nghiên cứu này về chấn thương gan, cùng với công việc của nhiều nhà nghiên cứu khác kiểm tra phơi nhiễm PFAS và các kết quả bệnh tật khác, cho thấy rằng chúng ta nên làm nhiều hơn nữa để không chỉ loại bỏ việc sử dụng PFAS mà còn tích cực loại bỏ nó khỏi môi trường của chúng ta".