Lạm phát đang hiện hữu

Dù lạc quan với triển vọng kinh tế Việt Nam nhưng Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Trần Quốc Phương nhận định, môi trường kinh doanh ngày càng xuất hiện những thách thức mới, khó lường. Nền kinh tế nhiều khu vực, quốc gia đang đứng trước rủi ro, tăng trưởng chậm lại, trong đó, lạm phát là yếu tố được nhắc đến nhiều nhất.

Nhận diện thách thức

Tại diễn đàn “Dự báo kinh tế Việt Nam 2022 - 2023” tổ chức ngày 12/5 tại Hà Nội, ông Trần Quốc Phương đánh giá, bên cạnh những dự báo lạc quan, rất cần nhìn nhận thực tế là khó khăn, thách thức đang ngày càng lớn khi đại dịch COVID-19 chưa kết thúc, kinh tế - chính trị quốc tế có biến động lớn.

Bốn tháng đầu năm 2022, tình hình thế giới có nhiều diễn biến phức tạp nhưng nhìn chung, kinh tế nước ta tiếp tục phục hồi và có nhiều dấu hiệu khởi sắc. Theo ông Phương, quyết sách nới lỏng quy định chống dịch và tiếp tục phục hồi phát triển kinh tế của Chính phủ đã giúp các doanh nghiệp mở rộng đầu tư, tin tưởng và lạc quan về tương lai nền kinh tế Việt Nam.

“Giá nguyên vật liệu tăng 1% thì giá sản phẩm đầu ra tăng hơn 2 % làm gia tăng lạm phát của nền kinh tế. Rủi ro nhập khẩu lạm phát không tránh khỏi khi các nền kinh tế là đối tác thương mại lớn, quan trọng hàng đầu của Việt Nam như Mỹ, EU, Hàn Quốc... đều dự báo lạm phát ở mức đáng lo ngại. Ngoài ra, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ tăng mạnh sau thời gian dài chịu ảnh hưởng của đại dịch là áp lực lớn lên lạm phát thời gian tới”.

Dù lạc quan với triển vọng kinh tế Việt Nam, song Thứ trưởng Bộ KH&ĐT nhận định, môi trường kinh doanh ngày càng xuất hiện những thách thức mới, khó lường. Đồng quan điểm, các chuyên gia chỉ ra hàng loạt thách thức đe doạ đà phục hồi, tăng trưởng kinh tế Việt Nam thời gian tới, trong đó, lạm phát được nhắc đến nhiều nhất. TS Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng Cục trưởng Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT) nhận định, lạm phát của Việt Nam có thể ở mức 4,5% trong năm nay, và vượt ngưỡng 5% trong năm 2023.

Ông Lâm lưu ý các yếu tố gây áp lực lạm phát trong thời gian tới, như giá nguyên nhiên vật liệu tăng cao, đứt gãy chuỗi cung ứng. Trong đó, lạm phát chuỗi cung ứng là nhóm tạo áp lực lớn nhất, do kinh tế nước ta có độ mở lớn, sản xuất phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu từ bên ngoài. Ông Lâm thống kê, chi phí nguyên vật liệu nhập khẩu chiếm 37% trong tổng chi phí nguyên vật liệu của toàn nền kinh tế. Với ngành công nghiệp chế biến chế tạo (động lực tăng trưởng chủ yếu của nền kinh tế), tỷ lệ này chiếm tới 50,9%.

Nói về kỷ lục doanh nghiệp thành lập mới trong 4 tháng đầu năm 2022, ông Lâm cho rằng, đóng góp của các doanh nghiệp này cho nền kinh tế là không lớn, do mới ở giai đoạn khởi sự kinh doanh. Các doanh nghiệp quay trở lại hoạt động mới là nhóm tác động rõ rệt tới kinh tế. Đáng chú ý, từ đầu năm tới nay, cả nước có tới 61.600 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Kết quả điều tra xu hướng kinh doanh các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo cho thấy, 35,8% doanh nghiệp đánh giá tình hình sản xuất kinh doanh quý 1 gặp khó khăn và 33,4% doanh nghiệp bị sụt giảm đơn hàng.

Bên cạnh những rủi ro bên ngoài, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) cho rằng, thách thức của tăng trưởng kinh tế năm 2022 còn đến từ thực tế “cầu” còn yếu, khu vực dịch vụ chậm phục hồi; giải ngân đầu tư công yếu; việc cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước còn chậm; nợ xấu có khả năng sẽ tăng.

Ông Francois Painchaud, Đại diện thường trú của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) kiến nghị Việt Nam cần hiện đại hóa chính sách tiền tệ, tăng cường giám sát tài chính và chấm dứt quy định cho phép cơ cấu nợ nhưng giữ nguyên nhóm nợ.

Kinh tế sẽ tăng trưởng mức nào?

Đối với kinh tế Việt Nam, từ đầu năm đến nay, các tổ chức quốc tế đã đưa ra nhiều dự báo lạc quan. Cụ thể như Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự báo tăng trưởng kinh tế sẽ phục hồi ở mức 6,5% năm 2022 và đạt 6,7% năm 2023; Ngân hàng Thế giới dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam sẽ đạt 5,3% năm 2022, sau đó sẽ ổn định trở lại quanh mức 6,5%.

Ông Francois Painchaud cho rằng, Việt Nam đã duy trì thành công sự ổn định về tài khóa và ổn định tài chính. Các chính sách kinh tế vĩ mô đã giúp giảm bớt tác động của COVID-19. Đặc biệt, Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế của Chính phủ được thực hiện một cách thích hợp và kịp thời để hỗ trợ phục hồi tăng trưởng chung. Theo đó, đại diện IMF dự báo, năm 2022, kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi mạnh hơn, với tăng trưởng dự kiến 6% và năm 2023 là 7,2%.

Dựa trên phân tích ảnh hưởng của các diễn biến kinh tế lớn đến Việt Nam, TS. Cấn Văn Lực cập nhật dự báo 2 kịch bản cho tăng trưởng GDP năm 2022-2023. Ở kịch bản cơ sở, GDP Việt Nam sẽ tăng 5,5-6%. Ở kịch bản tiêu cực, GDP năm 2022 - 2023 chỉ tăng trưởng 4,5-5%. Các biến số trong 2 kịch bản trên sẽ phụ thuộc vào mức độ thực hiện Chương trình phòng, chống dịch; Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội 2022-2023 và khả năng Việt Nam giảm thiểu tác động từ chiến sự Nga - Ukraine.