Logistics Việt Nam: Hạ tầng yếu, kết nối rời rạc

Vận tải đa phương thức chưa phát triển, quy mô doanh nghiệp logistics quá nhỏ… là những lý do khiến ngành logistics chưa thể bứt phá.

Tiềm năng lớn

Giới chuyên gia nhận định, hội nhập kinh tế đồng nghĩa gia tăng trao đổi thương mại với thế giới. Điều này buộc các doanh nghiệp phải nâng sức cạnh tranh bằng cách hạ giá thành sản phẩm, và dịch vụ logistics đóng vai trò quan trọng trong mục tiêu này của doanh nghiệp. Trong khi đó, tiềm năng để ngành logistics ở Việt Nam đang có đà phát triển rất lớn, vấn đề là các doanh nghiệp có nắm bắt được cơ hội hay không.

Trên thực tế, Việt Nam đang có lợi thế là sở hữu phần lớn kho bãi phục vụ dịch vụ logistics và nắm bắt được thị trường, tâm lý khách hàng, địa lý, thời tiết, văn hóa của người bản địa hơn doanh nghiệp nước ngoài.

Bên cạnh đó, các cảng biển Việt Nam đã đầu tư, xây dựng quy mô lớn, có khả năng tiếp nhận tàu có tải trọng trên 100.000 tấn; có 70 đường bay quốc tế... rất có lợi thế để phát triển dịch vụ logistics. Việt Nam lại đang trong giai đoạn nhập siêu nguyên vật liệu và máy móc thiết bị, đó chính là tiềm năng khá tốt cho các công ty logistics của Việt Nam phát triển.

Cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đang phải sử dụng dịch vụ logistics với những chi phí rất cao. (Ảnh minh họa: KT)

Nếu như trước đây các nhà nhập khẩu của Việt Nam chủ yếu mua hàng theo điều kiện CIF (nghĩa là người bán quyết định người chuyên chở), thì nay các doanh nghiệp nhập khẩu của Việt Nam đang chuyển dần sang hình thức FOB (người mua quyết định việc chuyên chở). Điều này tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam khai thác.

Tuy nhiên hiện nay, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đang phải sử dụng dịch vụ logistics với những chi phí rất cao. Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) - ông Ousmane Dione phân tích, tính theo tỉ trọng GDP, chi phí logistics của Việt Nam là 18%, cao gần gấp đôi so với các nền kinh tế phát triển và cao hơn mức bình quân toàn cầu 14%. Chính điều này đang kéo giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp và đồng thời hạn chế sự tăng trưởng của nền kinh tế.

Theo ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), điểm yếu của các doanh nghiệp logistics Việt Nam là chi phí dịch vụ chưa cạnh tranh tốt, chất lượng cung cấp một số dịch vụ chưa cao. Điều này xuất phát chủ yếu từ việc các doanh nghiệp hạn chế về quy mô, vốn, kinh nghiệm, trình độ quản lý, khả năng áp dụng công nghệ thông tin cũng như trình độ nguồn nhân lực.

Ngay cả Bộ trưởng Bộ Công Thương - ông Trần Tuấn Anh cũng đã nhìn nhận rằng, logistics phải được coi là một trong những ngành dịch vụ cơ sở hạ tầng, đóng vai trò quan trọng trong đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế Việt Nam.

Cần tăng cường chất lượng, giảm giá thành

Nhìn thấy được tiềm năng của ngành logistics rất lớn của Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng, các doanh nghiệp logistic Việt Nam cần phải thẳng thắn nhận ra những yếu kém nội tại, để từ đó có thể chớp cơ hội nâng cao sức cạnh tranh. Điều cần làm đối với các doanh nghiệp logistics là phải tìm cách nâng chất lượng, hạ giá thành, từ đó mới có thể gia tăng sức cạnh tranh.

Theo quan điểm của chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, muốn kéo giảm chi phí cho các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay, cần tăng cường thêm vận tải đường thủy, đường sắt và kết nối giữa các loại hình vận tải với nhau một cách tốt hơn.

Đặc biệt, Việt Nam phải tận dụng tiến bộ của khoa học công nghệ, đặc biệt là sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, nhằm giảm bớt thủ tục và thời gian chờ đợi của các doanh nghiệp. Về phía Nhà nước, cần kiên quyết cắt giảm các loại phí và thủ tục không phù hợp. Theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngành logistics cần có những bước cải thiện, cải tiến nhằm giảm chi phí cả về thời gian lẫn tiền bạc

Ông Ousmane Dione cho rằng, Chính phủ Việt Nam cũng như khối kinh tế tư nhân cần có lộ trình rõ ràng về cải cách nếu muốn nâng cao chất lượng dịch vụ logistics. Một trong những bước đi đầu tiên đó là việc tăng đầu tư vào cơ sở hạ tầng, tăng cường kết nối.

Theo ông Ousmane Dione, những lợi thế về công nghệ, nguồn vốn, kỹ năng, kinh nghiệm quản lý về logistics của các doanh nghiệp FDI cần phải được lan tỏa sang khối doanh nghiệp trong nước, vì vậy đòi hỏi việc đẩy mạnh sự kết nối giữa hai khu vực doanh nghiệp trong và ngoài nước về lĩnh vực này.

Bên cạnh đó, mặc dù Việt Nam có những nỗ lực lớn trong đầu tư công vào hệ thống giao thông, song hạ tầng giao thông, cảng biển, loại hình phương tiện chuyên chở,… có liên quan đến thương mại chưa bắt kịp được với mức độ tăng trưởng xuất khẩu và sự gia tăng nhanh chóng về lưu lượng hàng hóa.

“Đầu tư hạ tầng của Việt Nam vẫn chưa đồng bộ, tập trung chủ yếu vào đường bộ hơn là các loại hình vận tải đa phương thức khác. Việt Nam nên thay đổi việc phụ thuộc quá nhiều vào đầu tư công để chuyển dịch sang khu vực tư nhân. Cần thiết lập sự ưu tiên rõ ràng cho việc đầu tư thiết yếu, đó mới chính là chìa khóa để có hệ thống kết nối tốt hơn, tạo đà cho phát triển ngành logistics” ông Ousmane Dione nhận định./.

Theo Nguyễn Quỳnh/VOV.VN