Lợi ích kép từ việc vận tải đất đá thải mỏ bằng băng tải

Từ năm 2017, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã đưa hệ thống băng tải đá vào vận hành tại Công ty CP Than Cao Sơn. Đây là hệ thống băng tải vận chuyển đất đá thải mỏ đầu tiên được đầu tư, khai thác tại Việt Nam. Sau 5 năm vận hành, hệ thống đã mang lại nhiều lợi ích, nhất là về kinh tế và môi trường.

Trước đây, hoạt động vận chuyển đất đá thải mỏ từ khai trường Công ty CP Than Cao Sơn - TKV đến bãi thải Bàng Nâu (TP Cẩm Phả) với cung độ 7km được thực hiện bằng ô tô tải. Theo tính toán, nếu vận chuyển khoảng 20 triệu m³ đất đá bằng ô tô trên cung độ vận tải như vậy, Than Cao Sơn cần phải mua 80 chiếc xe tải chuyên dụng, tương đương gần 1.500 tỷ đồng. Đầu tư lớn nhưng việc vận chuyển đất đá thải mỏ hoàn toàn bằng ô tô không mang lại hiệu quả cao mà còn dễ gây mất an toàn giao thông và ô nhiễm môi trường. Chi phí sản xuất cũng sẽ gia tăng do điều kiện khai thác ngày càng xuống sâu, cung độ vận tải ngày một xa, để vận hành các chủng loại ô tô sẽ cần tiêu tốn nhiều nhiên liệu. 

"Năm 2022, chỉ tính riêng khâu vận tải than và đất đá, Công ty CP Than Cao Sơn - TKV sử dụng trên 55 triệu lít nhiên liệu. Mức tiêu hao nhiên liệu này được tính toán dựa trên hoạt động của trên 300 xe ô tô có trọng tải từ 55 đến 100 tấn, vận hành trong 3 ca sản xuất. Bình quân một thiết bị vận tải sẽ sử dụng khoảng 118 lít nhiên liệu/1.000 tấn km, đây là chi phí rất lớn trong hoạt động sản xuất của một mỏ lộ thiên" - ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Giám đốc Công ty phân tích.

Năm 2014, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam đồng ý cho liên danh nhà thầu Công ty CP Tân Phú Xuân nghiên cứu đầu tư dự án băng tải đá ở khai trường mỏ Cao Sơn. Thời điểm đó, đây là hệ thống băng tải vận chuyển đất đá thải mỏ đầu tiên ở Việt Nam. Sau 3 năm triển khai, vận hành thử nghiệm, đến năm 2017, dự án tuyến băng tải đá có tổng mức đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng, chiều dài gần 3km, công suất hơn 10.000 tấn đá/giờ đã chính thức được đưa vào sử dụng trên khai trường mỏ than Cao Sơn. 

Trong năm đầu tiên, hệ thống đã vận chuyển gần 13 triệu m³ đất đá và duy trì hoạt động hiệu quả cho đến nay. Ông Trịnh Văn Lực, Phó Giám đốc Công ty CP Tân Phú Xuân cho biết, sau 5 năm vận tải liên tục, hệ thống đã vận chuyển 117,5 triệu m³ đất đá thải mỏ cho Công ty CP Than Cao Sơn. Giá thành vận chuyển đất đá bằng băng tải thấp hơn khoảng 9.000 đồng/m³ so với vận chuyển bằng ô tô theo cung độ thực tế. Đó là chưa kể đến các hạng mục chi phí tiết kiệm được khi vận chuyển bằng băng tải, như chi phí làm đường vận chuyển, tưới nước dập bụi, san gạt bãi thải... Ngoài hiệu quả về kinh tế, hệ thống băng tải đá cũng mang lại cho Than Cao Sơn nhiều lợi ích, đặc biệt về công tác an toàn và môi trường.

Hiện nay, với công suất khai thác 6 triệu tấn than nguyên khai/năm, thiết bị vận tải của Than Cao Sơn có tổng số khoảng 300 xe, chủ yếu là các thiết bị có giờ hoạt động trên 30.000h. Khi số phương tiện này hoạt động liên tục trên cung độ vận tải lớn sẽ dẫn đến gia tăng tốc độ sinh nhiệt, làm giảm tuổi thọ của lốp xe ô tô, giảm năng suất của thiết bị, gây mất an toàn. Số lượng các phương tiện vận tải hoạt động đồng thời trên khai trường cũng sẽ phát thải vào không khí các loại khói, khí độc (CO, CO2, hydrocacbon, SO2) và phát sinh lượng bụi lớn trong quá trình ô tô dỡ tải xuống sườn tầng bãi thải. 

Vì vậy, việc vận tải đất đá thải mỏ bằng tuyến băng tải đá đã giúp Cao Sơn giảm khoảng 40% số lượng ô tô hoạt động, giảm mật độ xe ô tô lưu thông trên đường mỏ, tăng năng suất vận chuyển của các thiết bị, góp phần đảm bảo an ninh, an toàn trong quá trình sản xuất. Khối lượng khí thải và bụi phát tán từ các phương tiện cũng được hạn chế, từ đó góp phần đảm bảo môi trường sản xuất và chất lượng không khí. 

Quá trình quản lý, vận hành hệ thống, Công ty CP Tân Phú Xuân cũng đã đầu tư, lắp đặt nhiều đầu phun nước dập bụi, kết hợp với hệ thống phun sương dạng quạt cao áp tại hố cấp liệu và trên chiều dài toàn tuyến băng tải, tại các đầu rót, giúp giảm tình trạng bụi phát tán trong quá trình vận tải và đổ thải. 

Anh Đinh Bá Doanh, Phó Trưởng phòng Sản xuất Công ty CP Tân Phú Xuân cho biết: Hiện tại, Công ty đang bố trí 10 điểm phun nước dập bụi trên toàn tuyến băng tải với công suất lớn nhất là 40.000m³/h. Để đảm bảo các thiết bị dập bụi hoạt động liên tục trong quá trình vận hành băng tải, Công ty bố trí 8 téc nước (30.000m³/téc), cấp nước dập bụi cho toàn bộ hệ thống. 

Trên thế giới, vận chuyển đất đá bằng hình thức vận tải liên hợp ô tô - băng tải trong khai thác mỏ lộ thiên đã được các nước tiên tiến áp dụng từ lâu, nhưng ở Việt Nam đây là lần đầu. Có thể nói, hoạt động hiệu quả của hệ thống vận tải đất đá băng tải tại mỏ than Cao Sơn trong 5 năm qua được đánh giá là kết quả của tư duy đổi mới, áp dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất than của TKV và là bước tiến lớn trong công nghệ khai thác mỏ lộ thiên của ngành than.