Miền đất của di tích và lễ hội

Nói đến Quảng Yên, người ta nhớ ngay đến một miền đất của các di tích và lễ hội. Đây là quê hương của rất nhiều đình, chùa, đền, miếu và các lễ hội dân gian đặc sắc.

Theo thống kê, đến nay, toàn thị xã có 210 di tích lịch sử văn hóa, chiếm khoảng 1/3 tổng số di tích toàn tỉnh. Điểm đặc biệt là nhiều di tích nằm xen kẽ trong những khu dân cư. Trong đó, có 1 di tích Quốc gia đặc biệt là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Bạch Đằng, với 9 điểm di tích trên địa bàn Quảng Yên: Đền Trần Hưng Đạo, miếu Vua Bà, Bến đò cổ, đình Yên Giang, bãi cọc Yên Giang, bãi cọc Đồng Vạn Muối, bãi cọc Đồng Má Ngựa, đền Trung Cốc và đình Trung Bản.

Bên cạnh đó, có 34 di tích đã được xếp hạng cấp quốc gia, 15 di tích được xếp hạng cấp tỉnh. Đặc biệt, ở Quảng Yên có các từ đường dòng họ một số được xếp hạng cấp tỉnh, thậm chí có từ đường nhà thờ họ được xếp hạng di tích Quốc gia.

Theo ông Dương Văn Hào, Phó Chủ tịch UBND TX Quảng Yên, đến nay, tất cả các di tích đã được kiểm kê, phân loại, lập hồ sơ để đưa vào danh mục và đã được UBND tỉnh phê duyệt để quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích. Các di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia, di tích cấp tỉnh đều đã được lập hồ sơ và bản đồ khoanh vùng bảo vệ, xác định hiện trạng đất đai cắm mốc bảo vệ di tích.

TX Quảng Yên có các lễ hội lớn như: Lễ hội Bạch Đằng, lễ hội xuống đồng, lễ hội cầu ngư. Nhiều lễ hội diễn ra ở những địa bàn có cộng đồng dân cư đông đúc. Trong đó, có 2 lễ hội được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là lễ hội Tiên Công và lễ hội Bạch Đằng.

Lễ hội Tiên Công được tổ chức từ ngày mùng 5 đến mùng 7 tháng Giêng hàng năm, tại miếu Thập cửu Tiên Công ở xã Cẩm La, TX Quảng Yên. Đây là dịp người dân vùng đảo Hà Nam và du khách thập phương tụ hội về để tưởng nhớ công lao của các vị Tiên Công đã tìm ra nước ngọt, khai sinh ra khu vực đảo Hà Nam trù phú ngày nay.

Lễ hội Tiên Công cũng là dịp để con cháu mừng thọ những cụ già với lễ rước các cụ thượng thọ lên miếu Tiên Công. Lễ hội Tiên Công đã được bảo tồn và phát huy giá trị hơn 300 năm nay, là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đã trở thành sản phẩm du lịch độc đáo của Quảng Yên và là một nét đẹp văn hóa đầu xuân mới.

Lễ hội truyền thống Bạch Đằng còn được người dân địa phương gọi là lễ hội Giỗ Trận, là một trong những lễ hội truyền thống của người dân Quảng Ninh. Đây không chỉ là hoạt động văn hóa được tổ chức hàng năm của Di tích Quốc gia đặc biệt Bạch Đằng (thuộc TX Quảng Yên) mà lễ hội còn là không gian lịch sử hào hùng, góp phần quảng bá du lịch văn hóa, du lịch tâm linh của địa phương đến du khách. Lễ hội Bạch Đằng là một hoạt động văn hóa truyền thống được tổ chức định kỳ vào ngày mùng 6 đến ngày mùng 9 tháng 3 Âm lịch hàng năm, cũng có năm lễ hội kéo dài hơn, nhằm tưởng nhớ và tỏ lòng biết ơn của người dân Quảng Yên nói riêng và cả dân tộc Việt Nam nói chung với những anh hùng dân tộc.

Quảng Yên xưa kia có 21 ngôi làng cổ, mỗi làng đều có một ngôi đình cổ kính gắn bó với một ngôi đền hoặc miếu thờ thành hoàng. Và năm nào các làng cũng mở hội ở đình làng. Hiện nay, chỉ có số ít trong số 21 làng cổ xưa kia còn mở hội.

Ngoài ra, ở TX Quảng Yên còn có các lễ hội thường xuyên được tổ chức với quy mô cấp vùng như các lễ hội đại kỳ phước ở 14 đình làng, các hội chùa làng ở 20 chùa, lễ ra cỗ họ ở 23 từ đường, dòng họ Tiên Công đã được xếp hạng di tích quốc gia, cùng 70 lễ hội ở các từ đường dòng họ khác trên địa bàn, mang đậm nét văn hóa của cư dân vùng đồng bằng Bắc bộ.

Quảng Yên được coi là vùng đất của những lễ hội, nhất là những lễ hội diễn ra trong 3 tháng mùa xuân. Nhiều lễ hội lớn, nhỏ được tổ chức đã góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa lịch sử, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. Những hoạt động này của người dân và du khách kéo dài làm cho không khí mùa xuân ở vùng đất Quảng Yên càng thêm tươi vui, rộn ràng.