Móng Cái: Rừng phòng hộ kêu cứu

Thời gian qua, trên địa bàn TP Móng Cái thường xuyên xảy ra cháy rừng. Cùng với đó, việc khai thác rừng phòng hộ cũng diễn ra một cách bừa bãi, nhất là đối với diện tích rừng thông. Nếu không có các biện pháp bảo vệ quyết liệt thì nhiều khu rừng thông của TP Móng Cái có thể sẽ biến mất trong nay mai…

Vụ cháy rừng xảy ra ngày 1/4 tại thôn Lục Phủ, xã Bắc Sơn (TP Móng Cái)  gây thiệt hại hơn 6ha rừng thông.

Liên tục cháy rừng

Hiện TP Móng Cái có gần 29.000ha đất lâm nghiệp, chiếm 55% tổng diện tích đất tự nhiên, trong đó hơn 9.100ha đất lâm nghiệp chưa có rừng. Độ che phủ rừng mới đạt 38%, thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình toàn tỉnh.

Thời gian qua, trên địa bàn thành phố thường xuyên xảy ra cháy rừng, khiến diện tích rừng thông ngày càng giảm. Đi dọc các xã Quảng Nghĩa, Hải Yên, Bắc Sơn, Hải Sơn, Vĩnh Trung, Vĩnh Thực, thật dễ để bắt gặp những cánh rừng thông bị cháy nham nhở hoặc bị chết khô do ảnh hưởng từ những đám cháy khi người dân đốt thực bì trồng rừng. Đơn cử như từ đoạn Km14 (thuộc địa phận xã Hải Tiến) đi dọc theo con đường đất mới mở dẫn vào khu vực thôn 7, thôn 9 (xã Hải Đông), rất nhiều khu rừng thông bị cháy nghiêm trọng.

Tại xã Hải Tiến cũng có nhiều diện tích rừng thông bị cháy.

Men theo con đường mới mở từ xã Hải Tiến đi Bắc Sơn, Hải Sơn, khi đến tiểu khu 352 - khu vực trước đây có rất nhiều cây thông cao to, cấp tuổi từ 4-5 (mỗi cấp tuổi bằng 5 năm) nhưng nay chỉ còn lại những vạt rừng nghèo kiệt, xơ xác với những vạt cây, bụi dại và những cây thông thưa thớt.

Theo người dân ở đây cho biết, khi con đường từ Hải Tiến lên Hải Sơn được mở ra, cũng đã tạo điều kiện cho lâm tặc đưa phương tiện vào rừng phòng hộ trong lòng hồ Tràng Vinh để chặt phá. Trước đây, lâm tặc dù muốn phá rừng cũng phải rất vất vả mới đưa được gỗ qua những con đường mòn nhỏ hẹp. Bây giờ có đường dẫn xuyên rừng phòng hộ lòng hồ Tràng Vinh, lâm tặc dễ dàng chui sâu vào trong rừng, thậm chí cả gan đánh hẳn ô tô vào rừng để chở gỗ ra ngoài.

Ông Phạm Kim Trọng, cán bộ Hạt Kiểm lâm Móng Cái, cho biết: Trên địa bàn TP Móng Cái có hơn 5.000ha thông chủ yếu được trồng từ dự án trồng rừng Việt - Đức trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến 2006; dự án trồng rừng 661 do Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh thực hiện tại 2 xã Vĩnh Trung, Vĩnh Thực từ năm 2001 đến 2006 với 1.366,5ha; diện tích rừng thông thuộc quy hoạch rừng sản xuất tại xã Vĩnh Trung là 259,4ha và xã Vĩnh Thực là 421,4ha; diện tích rừng thông thuộc quy hoạch rừng phòng hộ do Ban quản lý Rừng phòng hộ TP Móng Cái quản lý là 685,7ha.

Dọc đường từ trung tâm xã Vĩnh Thực ra ngọn Hải đăng Vĩnh Thực, khá nhiều khu rừng thông bị cháy, héo úa.

Theo báo cáo của Hạt Kiểm lâm Móng Cái, nhiều năm nay, tình trạng cháy rừng thông xảy ra liên tục khiến diện tích rừng thông trên địa bàn thành phố giảm đáng kể. Nguyên nhân chủ yếu là do các khu rừng trồng này thuộc dự án đầu tư của nhà nước nhưng khi bàn giao cho người dân quản lý, vì người dân không phải bỏ tiền ra trồng rừng nên ý thức bảo vệ chưa tốt. Một số hộ gia đình được giao đất rừng do rừng thông chu kỳ khai thác dài đã tự ý đốt phá để chuyển đổi diện tích trồng nên diện tích rừng thông đã bị cháy và thiệt hại tương đối lớn. Mặt khác, diện tích rừng thông của 2 dự án trên, khi giao cho các hộ gia đình chỉ hỗ trợ chăm sóc đến hết năm thứ 4, do đó thảm thực bì dày, nguy cơ xảy ra cháy rừng rất cao, khi có cháy rừng cũng khó khống chế được đám cháy.

Đối với dự án 661 do Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh làm chủ đầu tư trồng rừng tại 2 xã Vĩnh Trung, VĨnh Thực, trước khi triển khai, thực hiện đã trồng vào diện tích đất lâm nghiệp của các hộ gia đình có sổ xanh từ năm 1990 mà không thực hiện thu hồi quyết định giao đất, giao rừng của các hộ gia đình theo quy định. Một số hộ dân có sổ xanh, trồng rừng xen vào diện tích rừng trồng thông mã vĩ của dự án 661 và một số hộ dân tự nhận có trồng rừng trong vùng thực hiện dự án 661, do đó gây khó khăn cho công tác quản lý, bảo vệ rừng.

Nhiều diện tích rừng thông chưa đến tuổi khai thác đã bị khai thác nhựa trái phép tại Móng Cái.

Từ những bất cập trong công tác quản lý, bảo vệ rừng thông tại Móng Cái, thời gian qua trên địa bàn thành phố đã liên tiếp xảy ra cháy rừng. Trong 3 ngày (từ ngày 1 đến 3/4), trên địa bàn xã Bắc Sơn đã xảy ra 3 vụ cháy rừng thông: Ngày 1/4, tại khoảnh 3, tiểu khu 351, thuộc thôn Lục Phủ, xã Bắc Sơn đã xảy ra cháy rừng thông trên diện tích hơn 20ha, gây thiệt hại 6,97ha thông nhựa trồng từ năm 2001-2002, mật độ 1.000 cây/ha, chiều cao từ 4-8m; đường kính 12-16cm là rừng trồng bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước do UBND xã Bắc Sơn quản lý. Ngày 2 và 3/4, tại các khoảnh 1,3,9 thuộc tiểu khu 351 cũng xảy ra 2 đám cháy rừng keo và rừng thông với mật độ 450 cây/ha. Thủ phạm gây cháy rừng ban đầu được xác định từ một số đối tượng là người địa phương do không có đất sản xuất đã tự ý phát cây, đốt nương để trồng lấn chiếm vào diện tích rừng do Lâm trường 42 - Đoàn Kinh tế Quốc phòng 327 bàn giao về TP Móng Cái, UBND xã Bắc Sơn quản lý.

Nhiều cánh rừng thông chết do bị khai thác nhựa quá sớm.

Khai thác trái phép

Không chỉ việc cháy rừng xảy ra triền miên khiến diện tích rừng thông trên địa bàn TP Móng Cái sụt giảm nghiêm trọng mà tình trạng một số đối tượng câu kết với người dân địa phương khai thác trộm nhựa thông khi cây chưa đủ tuổi cũng khiến cho nhiều rừng thông của thành phố bị chết. Tình trạng này diễn ra phổ biến tại hầu hết các cánh rừng thông thuộc dự án trồng rừng Việt - Đức.

Có mặt tại 2 xã Vĩnh Trung, Vĩnh Thực vào các ngày từ 29/4 đến 1/5, đi dọc con đường từ trung tâm xã Vĩnh Thực ra ngọn Hải Đăng Vĩnh Thực và đường vào Khu neo đậu, tránh trú bão cho tàu thuyền tại xã Vĩnh Trung, hầu hết tại các khu rừng với những cây thông đang vào độ phát triển đã bị khoét vỏ để khai thác nhựa. Một số diện tích khác đã bị chết, bị héo do khai thác nhựa đến cạn kiệt. Trong khi lán, trại của các đối tượng khai thác trộm nhựa thông được dựng ngay tại rừng, sát đường đi lại nhưng không có lực lượng chức năng nào xử lý.

Lán trại của những đối tượng khai thác nhựa thông được dựng ngay sát đường đi nhưng cán bộ xã Vĩnh Trung vẫn đang "nắm tình hình".

Theo báo cáo của Hạt Kiểm lâm Móng Cái, chỉ 17 hộ gia đình thuộc xã Vĩnh Thực có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, được chính quyền địa phương xác nhận tự bỏ vốn ra trồng rừng thông. Khi khai thác nhựa, 17 hộ dân này đã tự xác minh, lập bảng kê lâm sản khai thác, tận dụng, tận thu. Còn lại, tại nhiều diện tích rừng thông chưa đến tuổi khai thác thuộc dự án trồng rừng Việt - Đức, dự án 661, người dân cấu kết với một số đối tượng ở các địa phương khác hoặc tự ý khai thác nhựa khiến diện tích thông chết khá nhiều.

Trao đổi với phóng viên, ông Lê Đức Tâm, Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Trung khẳng định: Thời gian qua có tình trạng một số đối tượng người địa phương khác câu kết với người dân để khai thác trộm nhựa thông thuộc dự án trồng rừng 661. Lãnh đạo xã đã giao công an xã nắm tình hình người tạm trú, tạm vắng tại địa phương để tập trung xử lý tình trạng khai thác trộm nhựa thông. Tuy nhiên chưa có bằng chứng để khẳng định việc khai thác trộm nhựa thông của các đối tượng này nên chưa có biện pháp để ngăn chặn, xử lý kịp thời!

22ha rừng ngập mặn vừa mới được trồng cuối tháng 12/2017 tại khu vực bãi triều đội 10, thôn 3, xã Vĩnh Trung không có cây nào sống. Liệu có phải do thiên tai gây ra?

Không chỉ diện tích rừng thông bị giảm do cháy rừng và khai thác nhựa thông mà thời gian gần đây, diện tích rừng ngập mặn trên địa bàn TP Móng Cái cũng giảm đáng kể do tình trạng khai thác cát trái phép, xây dựng bến bãi tập kết vật liệu... Để khắc phục tình trạng này, nhiều dự án trồng rừng ngập mặn nhằm giảm thiểu thiên tai đã được triển khai trên địa bàn thành phố. Tuy nhiên, bên cạnh những dự án được triển khai thành công thì cũng có không ít dự án thất bại.

Đơn cử như dự án trồng rừng ngập mặn tại đội 10, thôn 3, xã Vĩnh Trung được triển khai cuối năm 2017. Với hơn 22ha diện tích rừng ngập mặn được trồng mới nhưng cả khu vực không có lấy 1 cây sống sót, đáng nói là dự án vẫn được Ban quản lý Rừng phòng hộ Móng Cái, chủ đầu tư và đơn vị nhà thầu cùng với địa phương nghiệm thu. Về nguyên nhân khiến toàn bộ 22ha rừng ngập mặn trồng mới tại đây bị chết, theo ông Nguyễn Tiến Đạt, Giám đốc Ban quản lý Rừng phòng hộ Móng Cái khẳng định là do thiên tai và nhà thầu đang khảo sát để trồng lại.

Hữu Việt