Cần duy trì mối quan hệ hợp tác

Nâng cao chất lượng hoạt động CĐCS là nhiệm vụ vô cùng quan trọng của các cấp công đoàn, nhằm khẳng định vị thế, vai trò, tiếng nói của công đoàn trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người lao động. Tuy nhiên, ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước (DNNNN), hoạt động CĐCS vẫn còn nhiều khó khăn và hạn chế.

Tiếng nói công đoàn “nhẹ” hơn chuyên môn

Hiện nay, LĐLĐ tỉnh đang quản lý trực tiếp 1.917 CĐCS với 101.960 đoàn viên, trong đó, khu vực ngoài nhà nước có 760 CĐCS với 50.898 đoàn viên. Trong những năm qua, công tác phát triển đoàn viên, thành lập CĐCS, nâng cao chất lượng hoạt động CĐCS khu vực ngoài nhà nước luôn được LĐLĐ tỉnh cùng các cấp, ngành, tỉnh quan tâm triển khai thực hiện và đạt được nhiều kết quả. Tuy nhiên, do cả yếu tố khách quan lẫn chủ quan, chất lượng hoạt động CĐCS khu vực ngoài nhà nước vẫn còn nhiều hạn chế.

Công nhân Công ty CP Đông Hà sản xuất con lăn.

Mới đây, tại một cuộc hội thảo thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động CĐCS trong doanh nghiệp ngoài nhà nước do LĐLĐ tỉnh tổ chức, nhiều đại biểu đã chỉ rõ một số nguyên nhân khiến CĐCS DNNNN chưa phát huy được vai trò. Ông Phạm Ngọc Hưng, Chủ tịch LĐLĐ TP Hạ Long chỉ ra thực trạng: “Số các DNNNN trên địa bàn thành phố hầu hết quy mô nhỏ, luôn biến động, chỉ có 4-5 đơn vị có từ 200 công nhân trở lên, vì vậy hoạt động công đoàn gặp rất nhiều khó khăn. Trong khi đó, tình hình kinh tế khó khăn, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị đình trệ, việc làm, tiền lương của người lao động còn khó đảm bảo thì làm sao hoạt động phong trào. Nhiều trường hợp, công đoàn đề nghị đều bị doanh nghiệp từ chối; thậm chí có quy định trích nộp kinh phí công đoàn, nhưng đơn vị không trích. Khi cán bộ công đoàn cấp trên xuống làm việc, có vị giám đốc còn thẳng thừng: “Việc làm, lương mới quan trọng còn hoạt động công đoàn, trích nộp kinh phí, chưa làm cũng không chết ai”. Tiếng nói công đoàn “nhẹ” hơn chuyên môn dẫn đến tình trạng cán bộ công đoàn ngại nói, ngại đề xuất, ngại học, ngại bảo vệ người lao động, thì làm sao hoạt động hiệu quả”. Hơn nữa, trong các DNNNN “việc bố trí cán bộ hoạt động công đoàn hầu hết chỉ mang tính hình thức, cán bộ công đoàn chỉ là nhân viên văn phòng làm công ăn lương của chủ doanh nghiệp, nên chưa có đủ tầm để đối thoại, thương lượng với chủ sử dụng lao động để bảo vệ quyền lợi người lao động”, ông Phạm Văn Nhiệm, Chủ tịch Công đoàn Công ty CP Du lịch Hạ Long nhận định.

Bên cạnh đó, năng lực, trình độ, kiến thức hiểu biết chính sách pháp luật, kỹ năng tổ chức công đoàn của nhiều cán bộ CĐCS còn yếu, chưa phát huy được tính sáng tạo, năng động, tinh thần đấu tranh vì người lao động; chưa quy tụ được người lao động trong tổ chức các phong trào. Về phía người lao động cũng không mặn mà gia nhập tổ chức công đoàn; một bộ phận đông lao động chưa yên tâm gắn bó với công ty, vì thế khó có thể đào tạo, quy tụ vào tổ chức công đoàn.  “Trong khi Bản thoả ước lao động tập thể là cẩm nang để các chủ tịch CĐCS căn cứ vào đó mà bảo vệ quyền lợi người lao động, nhưng do bận công tác chuyên môn nên nhiều cán bộ công đoàn không quan tâm, kỹ năng xây dựng bản thoả ước chưa cao. Hầu hết nội quy lao động chỉ được áp dụng đối với doanh nghiệp có từ 30 lao động trở lên. Công tác kiểm tra giám sát lao động của các cơ quan chức năng còn hạn chế, nên việc thực hiện chế độ chính sách pháp luật nhiều khi còn bị “lờ” đi”, bà Nguyễn Lan Anh, Chủ tịch LĐLĐ TP Uông Bí đưa ra thực tế.

Cán bộ công đoàn phải có “tầm”

Hầu hết cán bộ công đoàn DNNNN đều là nhân viên cấp dưới của chủ doanh nghiệp, lại thiếu hiểu biết về chính sách pháp luật, thiếu khả năng đối thoại, giải quyết những mâu thuẫn trong doanh nghiệp với chủ sử dụng lao động nên thường dẫn đến thất bại trong thương lượng, bảo vệ quyền lợi người lao động. Hoạt động công đoàn của DNNNN khó hơn khối DNNN, vì vậy trước hết cần phát huy vai trò của người đứng đầu tổ chức công đoàn, không nên đặt nặng vấn đề cơ cấu, hình thức mà bầu “đại” một ai đó. “Cán bộ công đoàn phải nghĩ ra được việc, chứ không phải cấp trên nói gì là đưa vào làm cái đó, nên cán bộ công đoàn phải có đủ “tầm”. Ông Lê Xuân Cầu, Phó Giám đốc, Chủ tịch Công đoàn Công ty CP Xuất khẩy Thuỷ sản Quảng Ninh nói.

Bên cạnh đó, phong trào công đoàn cần gắn liền với các hoạt động kinh doanh của đơn vị, cùng chuyên môn tháo gỡ khó khăn. BCH công đoàn cần tuyên truyền cho người lao động về nội quy của công ty, xây dựng ý thức trách nhiệm, gắn bó của người lao động với doanh nghiệp. Công đoàn cần quan tâm bảo vệ chế độ phúc lợi, chính sách của người lao động; phải tạo được chế độ khuyến khích nhằm động viên, khích lệ tinh thần làm việc của người lao động, từ đó mới tập hợp, quy tụ đoàn viên, tạo sức mạnh cho tổ chức công đoàn…

Đồng thời, cần tăng cường sự chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, công đoàn cấp trên đối với hoạt động CĐCS; đưa ra những chế tài xử lý các trường hợp vi phạm chế độ chính sách lao động, tạo hành lang pháp lý cho cán bộ công đoàn hoạt động; nâng cao trình độ kiến thức pháp luật cho chủ doanh nghiệp, cán bộ công đoàn và người lao động để các bên trong mối quan hệ lao động cùng có cái nhìn tích cực trong việc xây dựng mối quan hệ hài hoà trong doanh nghiệp.

Đây là mối quan hệ vừa hợp pháp, vừa đấu tranh, nên rất khó giải quyết, dễ dẫn đến đình công. Nếu quan hệ này không hài hoà thì cả chủ và người lao động đều thiệt. Vì vậy, “công cụ điều chỉnh tốt nhất cho mọi vấn đề là thoả ước lao động tập thể, chúng ta chỉ việc dựa vào đó và phát huy, cả hai bên cùng có cái nhìn chân thành, thẳng thắn, vì nhau; cùng nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật, am hiểu về lĩnh vực công đoàn thì sẽ tạo điều kiện cho công đoàn hoạt động. Thực tế tại công ty tôi cho thấy, nếu công đoàn hoạt động tốt thì hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp sẽ hiệu quả”. Ông Đào Mạnh Lượng, Giám đốc Công ty TNHH Hạ Long Biển Ngọc (TP Hạ Long) vị giám đốc đã từng qua các vai công nhân và chủ tịch công đoàn ở một DNNNN chia sẻ.

Thanh Hằng