Nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP: Khẳng định thương hiệu địa phương

Sau chặng đường 4 năm, OCOP Quảng Ninh đã dần khẳng định vị thế và chỗ đứng trong lòng người dân, trở thành thương hiệu đặc sản của các địa phương trên địa bàn tỉnh. Chuyển sang giai đoạn mới, OCOP được tỉnh xác định là chương trình kinh tế trọng điểm, vì thế, các tiêu chí về chất lượng được chú trọng và quan tâm đầu tư.

Thương hiệu được người dân tin yêu

Không biết từ bao giờ, OCOP đã trở thành một thói quen đối với người dân đất mỏ. Chỉ cần nghe có thông tin tổ chức hội chợ OCOP, người dân lập tức rủ nhau đi “tích trữ lương thực”. Từ những sản phẩm đặc trưng của miền Đông như tàu xì, khâu nhục, quế, hồi... cho đến những nông sản sạch như thịt lợn, rau củ... đều được mọi người tin dùng.

Bà Dương Thị Bé, khu 7, phường Hồng Hải, TP Hạ Long tâm sự: “Trước đây, muốn ăn tàu xì chính gốc, tôi toàn phải gửi người quen mua tận Tiên Yên, Hải Hà. Nay, không chỉ tàu xì mà nhiều sản phẩm vùng miền khác cũng đã trở thành thương hiệu OCOP, cần thì đến các cửa hàng OCOP là có thể mua được, rất tiện lợi. Quan trọng nhất là chất lượng sản phẩm đảm bảo, người tiêu dùng yên tâm và tin tưởng khi mua hàng”.

Không chỉ nhận được lời khen của người dân, những con số về lượng người tham gia và doanh thu qua mỗi kỳ tổ chức hội chợ OCOP chính là minh chứng rõ nét nhất cho “văn hóa OCOP” và sự tin yêu của người dân dành cho sản phẩm địa phương. Trong các kỳ tổ chức hội chợ, luôn có khoảng 100 gian hàng sản phẩm tham gia, thu hút hơn 50.000 lượt khách đến tham quan và tổng doanh thu các gian hàng luôn ở mức 4-5 tỷ đồng.

Để tạo được sự tin yêu của người tiêu dùng, chất lượng sản phẩm luôn là ưu tiên hàng đầu của tỉnh khi xây dựng sản phẩm OCOP. Cụ thể, trong Bộ tiêu chí đánh giá và xếp hạng sản phẩm OCOP giai đoạn 2017 - 2020, chất lượng sản phẩm chiếm 50/100 điểm. Bên cạnh đó, để được công nhận OCOP, sản phẩm cũng phải đảm bảo các chỉ tiêu về vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) theo quy định hiện hành... Điều này đã tạo chuyển biến trong nhận thức của các đơn vị khi tham gia chương trình OCOP. Chị Nguyễn Thị Thơ, Thư ký HTX Kinh doanh dịch vụ lâm sản ngoài gỗ Ba Chẽ, đơn vị có nhiều sản phẩm được đánh giá 4 sao và 3 sao chia sẻ: “Trước khi tham gia chương trình OCOP, gia đình tôi chỉ sản xuất theo cách thủ công, khu vực chế biến còn tạm bợ, sản phẩm thường đựng trong can, chai, lọ lớn, không có nhãn mác. Sau khi trở thành thành viên của chương trình OCOP, mọi hoạt động sản xuất đều đã thay đổi. Tôi đã biết đến các tiêu chí về VSATTP, thực hiện đầy đủ các khâu kiểm định chất lượng. Đồng thời, đầu tư thêm từ xây dựng nhà xưởng, trang thiết bị máy móc cho đến bao bì, nhãn mác sản phẩm. Nhờ đó, thương hiệu của chúng tôi được nhiều người biết đến hơn, người tiêu dùng yên tâm hơn khi sử dụng và doanh thu đem lại cũng lớn hơn rất nhiều”.

Cán bộ Phòng Kinh tế hạ tầng huyện Ba Chẽ kiểm tra chất lượng sản phẩm của gia đình chị Nguyễn Thị Thơ, Thư ký HTX Kinh doanh dịch vụ lâm sản ngoài gỗ Ba Chẽ.

Chính sự tin tưởng của người tiêu dùng dành cho sản phẩm OCOP mà trải qua 4 năm, số lượng các doanh nghiệp sản xuất OCOP không ngừng tăng. Đến nay đã có 190 doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, cơ sở sản xuất tham gia chương trình OCOP và bán hàng tại hội chợ OCOP, trong đó có 129 tổ chức tham gia chính thức. Chỉ tính riêng năm 2017 có 16 tổ chức kinh tế mới tham gia OCOP.

Để OCOP  “vươn ra biển lớn”

Không chỉ được người dân trên địa bàn tỉnh tin dùng, sản phẩm OCOP của Quảng Ninh cũng đang dần tạo sức hấp dẫn với người tiêu dùng ở nhiều tỉnh, thành khác trong cả nước. Điều này là nhờ những nỗ lực trong quảng bá, giới thiệu sản phẩm của tỉnh và các địa phương, doanh nghiệp. Theo ông Đinh Bá Trinh, Trưởng Phòng Nghiệp vụ OCOP (Ban xây dựng NTM tỉnh) từ giữa tháng 11/2017, hơn 100 sản phẩm OCOP Quảng Ninh đã được giới thiệu tại Triển lãm quốc tế Công nghiệp Việt Nam 2017 diễn ra tại Trung tâm Hội chợ và Triển lãm Sài Gòn (TP Hồ Chí Minh). Các sản phẩm OCOP trên đều được xếp hạng từ 3-5 sao, chủng loại phong phú, mẫu mã đa dạng, như: Ruốc hàu, ruốc cơ trai, dầu ép Hải Yến, miến dong Bình Liêu, các sản phẩm thảo dược, nấm linh chi, trà hoa vàng, gốm sứ mỹ nghệ Quang Vinh… Ngoài ra, tỉnh còn đón tiếp và làm việc với đoàn công tác các tỉnh, thành đến trao đổi, học tập kinh nghiệm chương trình OCOP Quảng Ninh như: Hà Tĩnh, Hải Dương, TP. Hồ Chí Minh, Kon Tum, Gia Lai...

Người dân tham quan và lựa chọn sản phẩm OCOP tại Điểm dừng chân Nam Phong Coffee, khu vực Tiên Yên.

Và gần đây nhất, Hội chợ OCOP Quảng Ninh lần thứ V-2017 của tỉnh đã mở rộng cho các doanh nghiệp từ Hàn Quốc, Thái Lan và Lào tham gia. Trong chương trình hội chợ, các đơn vị thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm thúc đẩy xúc tiến thương mại sản phẩm theo mô hình mỗi xã một sản phẩm (OCOP); tổ chức hội nghị Kết nối cung cầu các sản phẩm OCOP tỉnh. Bên cạnh đó, để OCOP phát triển theo hướng chuyên nghiệp và được nhiều bạn bè quốc tế biết đến, Quảng Ninh đã tổ chức các chương trình công tác học tập kinh nghiệm tại Thái Lan, diễn ra vào giữa tháng 10/2017; đồng thời, tham gia Hội chợ quốc tế thương mại, du lịch và đầu tư Hành lang kinh tế Đông Tây Đà Nẵng 2017 và tổ chức Hội chợ Thương mại - Du lịch quốc tế Việt Trung tại Móng Cái, với quy mô 400 gian hàng; trong đó Quảng Ninh có 28 gian hàng gồm các sản phẩm tiêu chuẩn từ 3 sao trở lên tham gia trưng bày giới thiệu và bán sản phẩm OCOP.

Theo Kế hoạch số 52/KH-UBND của UBND tỉnh, ban hành ngày 26/3/2018 về phát triển sản phẩm OCOP cấp tỉnh và định hướng sản phẩm OCOP cấp quốc gia giai đoạn 2018-2020, xác định đến năm 2020, toàn tỉnh hình thành ít nhất chuỗi 12 sản phẩm OCOP cấp tỉnh và các hình thức tổ chức sản xuất theo chuỗi, hình thành phát triển sản phẩm, khẳng định được thương hiệu và vị trí trên thị trường. Để hoàn thành mục tiêu này, không chỉ cần sự chung tay của các ban, ngành, chính quyền địa phương và doanh nghiệp, mà cả từ người dân, để những sản phẩm này có mặt ở nhiều nơi, không chỉ trong mà ngoài nước.

Để nâng tầm sản phẩm Ông Vũ Ngọc Hùng, Trưởng Phòng Kinh tế TX Quảng Yên: “Đồng bộ các giải pháp” Với mục tiêu tập trung nâng cao chất lượng và sản lượng các sản phẩm OCOP của thị xã, từng bước phát triển một số sản phẩm theo mô hình chuỗi từ khâu sản xuất, thu gom, chế biến đến tiêu thụ; Quảng Yên đã xây dựng kế hoạch triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Cụ thể: Đối với nhóm sản phẩm nông nghiệp, thị xã thường xuyên hỗ trợ các đơn vị sản xuất, doanh nghiệp, hộ dân trong việc quản lý về giống, cảnh báo môi trường dịch bệnh. Từ nguồn ngân sách, thị xã tiến hành hỗ trợ theo Nghị quyết 45/2016/NQ-HĐND của HĐND tỉnh về khuyến khích phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung trên địa bàn đối với một số sản phẩm; chỉ đạo các đơn vị chuyên môn thường xuyên cử cán bộ nông nghiệp, kỹ thuật hướng dẫn quy trình sản xuất; xây dựng các mô hình mẫu tại các đơn vị sản xuất về ATTP theo tiêu chuẩn HACCP hoặc ISO, GMP, GHP để rút kinh nghiệm và nhân rộng... Song song với đó, thị xã tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền về chương trình, các chính sách ưu tiên, hỗ trợ của nhà nước đối với tổ chức, cá nhân tham gia sản xuất, phân phối sản phẩm OCOP để người dân tích cực tham gia. Đặc biệt, thị xã đang nghiên cứu việc lồng ghép sản xuất rau an toàn kết hợp mô hình trải nghiệm để quảng bá sản phẩm nông nghiệp của địa phương. Ông Đặng Văn Mạnh, Chủ tịch UBND xã Bằng Cả: “Nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật để tăng thời gian bảo quản sản phẩm” Rượu bâu là loại rượu truyền thống có từ lâu đời của người Dao Thanh Y sống ở Bằng Cả và được xây dựng thành sản phẩm OCOP từ năm 2014. Rượu này chủ yếu được tiêu thụ trong ngày lễ, tết. Tuy nhiên, thời hạn sử dụng của rượu bâu rất ngắn, nếu để ngoài nhiệt độ thường thì chỉ được khoảng 5-7 ngày, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh có thể lâu hơn một chút, khoảng 3-6 tháng. Thực hiện chủ đề năm 2018 trong lĩnh vực OCOP là “Tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm”, địa phương đã xây dựng kế hoạch và chỉ đạo Công ty CP Phát triển sản phẩm truyền thống Bằng Cả nghiên cứu quy trình để tăng thời gian bảo quản sản phẩm. Hiện công ty cũng đã ký kết và phối hợp cùng Trường Đại học Bách khoa về vấn đề này. Tiếp đến, phía công ty cũng đang nghiên cứu loại rượu bâu thảo dược, trong đó kết hợp với một số loại thảo dược để nâng cao hơn chất lượng sản phẩm. Ông Đỗ Minh Hải, Giám đốc HTX Tứ Đại, thị trấn Trới, huyện Hoành Bồ: “Hỗ trợ quy hoạch thành vùng sản xuất tập trung” HTX Tứ Đại hiện có một số loại cây chủ lực là ổi lê, cam canh, bưởi da xanh, cam Vinh và bưởi Diễn. Trong đó ổi lê đã được xây dựng trở thành sản phẩm OCOP, 4 sản phẩm còn lại chúng tôi cũng đã tiến hành đăng ký. Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, HTX luôn tuân thủ nghiêm quy trình sản xuất, đặc biệt là việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật bằng thảo mộc. Trung bình 6 tháng chúng tôi tiến hành kiểm nghiệm 1 lần để giám sát chất lượng sản phẩm. Hiện tại, các sản phẩm của chúng tôi đang cung cấp cho hệ thống Vinmart trên toàn quốc, do vậy HTX cũng nhận được sự hỗ trợ từ phía đơn vị về kỹ thuật cũng như giám sát quy trình sản xuất. Tuy nhiên, HTX đang gặp phải vướng mắc, bất cập về quỹ đất sản xuất. HTX hiện có khoảng 4ha đất, nhưng lại phân bố nhỏ lẻ, không tập trung. Điều này đã gây cho chúng tôi nhiều khó khăn, bất tiện trong quá trình sản xuất, đặc biệt là việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật. Chúng tôi rất mong muốn địa phương quan tâm, xem xét tạo điều kiện về quỹ đất để hình thành vùng sản xuất tập trung, từ đó công tác giám sát cũng được thực hiện chặt chẽ hơn. Bà Trần Thị Huyền Châu, thị trấn Nam Ban, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng: “Cần nghiên cứu kỹ thuật tăng thời gian bảo quản sản phẩm” Trong năm 2017, tôi cũng có điều kiện được đến Quảng Ninh du lịch, tham quan các gian hàng trưng bày sản phẩm OCOP và không quên mua quà về cho mọi người. Tuy nhiên, tôi thấy hiện nay nhiều sản phẩm sau khi được sản xuất ra có thời gian bảo quản rất ngắn. Ví dụ như rượu bâu của Hoành Bồ nếu để nhiệt độ thường thì chỉ được khoảng 5-7 ngày, như vậy khách du lịch khi muốn mua về làm quà biếu cho người thân phải đắn đo, vì thời gian vận chuyển trên xe cũng đã mất nhiều ngày, chất lượng sau đó có còn được như ban đầu hay không? Thiết nghĩ, các ngành chức năng của tỉnh nên nghiên cứu giải pháp tăng thời gian bảo quản sản phẩm. Cùng với đó, cần tiếp tục thực hiện những giải pháp khác về việc nâng cao chất lượng sản phẩm, như: Áp dụng các quy trình sản xuất tiên tiến; nâng cao việc quản lý chất lượng VSATTP; sản xuất gắn với bảo vệ môi trường…

Hoàng Quỳnh -Thanh Hoa