Nâng cao hệ số thu hồi than sạch

Trước đây, trong quá trình khai thác than sẽ có những tổn thất tài nguyên không thể khai thác được. Với các mỏ lộ thiên, đó là tỷ lệ than lẫn trong đất đá thải mỏ. Với các mỏ hầm lò, đó là các trụ bảo vệ, các phần vỉa mỏng, các khu vực có địa chất phức tạp, phay phá bị vò nhàu trong quá trình dịch chuyển. Đó là các khu vực khó có thể khai thác trong điều kiện kỹ thuật, công nghệ còn hạn chế. Để giảm tỷ lệ tổn thất trong khai thác, tiết kiệm tài nguyên, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam phải tìm các giải pháp nâng cao hệ số thu hồi than sạch. 

Tỷ lệ thu hồi than sạch được thể hiện trong tất cả các công đoạn, từ khai thác đến chế biến, tiêu thụ. Trong khai thác hầm lò, tỷ lệ thu hồi than sạch thường đạt thấp do các điều kiện địa chất và đặc thù công nghệ khoan nổ mìn trực tiếp vào các vỉa than. Công nghệ này làm cho tỷ lệ đất đá lẫn trong than cao. Nhiều đơn vị khai thác than hầm lò, ngoài việc áp dụng kỹ thuật nổ mìn phù hợp với tính chất của từng vỉa than còn phải vận động công nhân loại đất đá kẹp ngay trong quá trình khai thác. Sau khi nổ mìn, than được vận chuyển bằng máng cào từ lò chợ xuống hệ thống vận tải bằng băng tải hay goòng đều được loại đất đá kẹp bằng thủ công để nâng cao tỷ lệ thu hồi than sạch. 

Ông Lê Trung Toán, Phó Giám đốc Công ty Than Hòn Gai - TKV cho biết: Đơn vị đã lựa chọn hệ thống khai thác và sơ đồ khai thông, chuẩn bị phù hợp với điều kiện của khoáng sàng, thay thế hết các lò chợ sử dụng giá XDY bằng giá khung, giàn mềm nhằm tăng cao năng suất lao động, đảm bảo an toàn và tăng hệ số thu hồi than. Các lưới sàng tĩnh cũng được lắp đặt tại các thượng rót than để sơ tuyển khối lượng đá quá cỡ lẫn trong than nguyên khai. 8 tháng năm 2022, hệ số thu hồi than sạch của Than Hòn Gai đạt trên 92%, tăng hơn 33,6% so với kế hoạch năm. 

Đối với các đơn vị khai thác than lộ thiên, mặc dù có thuận lợi hơn nhưng việc phân tầng, khai thác theo trình tự hợp lý các vỉa than cũng có tính chất quyết định đến việc thu hồi tỷ lệ than sạch cao hơn. Những năm gần đây, Tập đoàn đã chỉ đạo các đơn vị khai thác lộ thiên triển khai trình tự khai thác hợp lý các cụm vỉa. Tiêu biểu là các đơn vị Công ty CP Than Đèo Nai, Cao Sơn, Cọc Sáu đã triển khai bài bản, mang lại hiệu quả cao trong sản xuất nói chung và tỷ lệ thu hồi than sạch nói riêng. 

Theo ông Nguyễn Văn Tùng, Phó Giám đốc Công ty CP Than Đèo Nai - Vinacomin, hiện đơn vị đang sử dụng các biện pháp khoan nổ mìn chọn lọc để giảm tổn thất và làm bẩn than. Quá trình khai thác, đơn vị thực hiện khấu than theo hướng từ vách sang trụ, theo phân tầng từ 5-7m để giảm chiều rộng tổn thất than, tạo điều kiện thuận lợi để máy xúc xử lý tam giác đất hoặc than treo ở phần trên của tầng. Các khu vực khấu than cũng được phân chia theo phương vị của vỉa để lựa chọn phương pháp xúc chọn lọc phù hợp với sự thay đổi về chiều dày và góc cắm của vỉa than. 

Công tác sàng tuyển, chế biến là khâu cuối của quá trình sản xuất tiêu thụ. Công nghệ sàng tuyển phân loại than có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thu hồi than sạch. Không chỉ phân loại than nguyên khai, đất đá lẫn than cũng được TKV chỉ đạo các đơn vị có chức năng tận thu triệt để. 

Ông Trần Quang Huy, Phó Giám đốc Công ty Chế biến Than Quảng Ninh - TKV cho biết, tỷ lệ than trong đất đá lẫn than khoảng từ 49-51%. Sau khi được sàng phân loại cỡ hạt lần 1 sẽ cho ra than cám, bã sàng trung gian và đá thải. Bã sàng này được xác định còn khoảng 3-4% than và tiếp tục được cấp liệu vào hệ thống tuyển băng tải ngược tuyển rửa nước thu hồi ra than cục don cỡ hạt +15-50mm vào loại bỏ đá thải +15mm. Như vậy, than đã được tận thu triệt để. 

Năm 2022, Công ty Chế biến Than Quảng Ninh - TKV được TKV giao 150 nghìn tấn đất đá lẫn than, tăng 145% so với năm 2021. Tổng khối lượng đất đá lẫn than nhập kho vào chế biến tính đến thời điểm này là trên 120 nghìn tấn, tăng 6% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, sản lượng than sạch thu hồi đạt khoảng 60 nghìn tấn, bằng 75% kế hoạch năm 2022.

Với điều kiện tiêu thụ than thuận lợi như hiện nay, TKV cũng chỉ đạo tất cả các đơn vị từ các đơn vị khai thác đến các đơn vị sàng tuyển, chế biến than tận dụng tối đa các loại thiết bị sàng tuyển nhỏ lẻ, kể cả thủ công để phân loại các chủng loại than trong tiêu thụ. Công tác pha trộn các loại than chuyển vùng cũng đã được Tập đoàn triển khai hiệu quả, với mục tiêu cao nhất là nâng cao tỷ lệ thu hồi than sạch trong khai thác và chế biến.