Nét riêng của họa sĩ Vũ Tư Khang

Từ một hoạ sĩ xuất thân ở Làng tranh Yên Hưng, Vũ Tư Khang đã đĩnh đạc bước vào “làng” mỹ thuật Việt Nam với nhiều bức tranh có chất lượng nghệ thuật cao. Trong đó, ông thành công nhất với dòng tranh khắc gỗ và sơn khắc.

Hoạ sĩ Vũ Tư Khang sinh năm 1945 tại xã Cẩm La (TX Quảng Yên), vùng đất giàu truyền thống văn hoá và là cái nôi của Làng tranh Yên Hưng chuyên vẽ theo lối lệ thực. Ông nguyên là phóng viên Báo Tiền tuyến (1968-1973). Vũ Tư Khang đam mê hội hoạ từ nhỏ. Thời trai trẻ, ông đi nhiều nơi vẽ tranh cổ động, làm công tác thông tin tuyên truyền, trên công trường đắp đê, làm thuỷ lợi cho đến khi lên đường vào Nam chiến đấu. Năm 1974, Vũ Tư Khang xuất ngũ về quê, tiếp tục theo học các lớp hội hoạ. Lúc này, ông say sưa với những bức tranh sơn khắc, khắc gỗ.

“Hội bơi chải” - Tranh khắc gỗ của hoạ sĩ Vũ Tư Khang.

Tranh sơn khắc và khắc gỗ của Vũ Tư Khang thành công nhờ bám vào mảng đề tài làng quê. Thậm chí có người nói rằng Vũ Tư Khang là người góp phần bảo tồn văn hoá làng bằng những bức tranh. Những hình chạm khắc, điêu khắc dân gian đã ám ảnh Vũ Tư Khang để ông có được những bức sơn khắc sáng tạo cho riêng mình. Tuy nhiên, tranh sơn khắc, khắc gỗ của Vũ Tư Khang mở ra không gian đình làng, có khi là cảnh bao quát rộng lớn với không gian náo nức lấn biển khai hoang, lập ấp lập làng, lễ hội, đám rước, làm thuỷ lợi v.v.. Nhà phê bình mỹ thuật Lê Quốc Bảo (Hội Mỹ thuật Việt Nam) nhận xét: Tác phẩm sơn khắc của Vũ Tư Khang có khuôn khổ lớn, tầm nhìn ở trên cao nhìn xuống với mong muốn bao quát toàn cảnh, đông nhân vật, có bức tới hàng trăm nhân vật.

Cái sáng tạo của Vũ Tư Khang nằm ở chỗ không dừng lại ở không gian ước lệ, phần thuận mắt của nghệ thuật tranh khắc dân gian, không chỉ gợi trên mặt phẳng không gian hai chiều mà khi thì được chia thành nhiều lớp mở rộng theo chiều cao, một thủ pháp nghệ thuật phương Đông, khi thì được diễn tả như thật. Các tác phẩm tiêu biểu của Vũ Tư Khang về đề tài này là khắc gỗ “Quai đê lấn biển”, “Cắm cọc trên sông Bạch Đằng”, “Kênh mương Yên Lập” v.v.. Dù ông có dùng thủ pháp nghệ thuật nào thì người xem vẫn nhận ra ở trong tranh vẻ đẹp của lối vẽ hồn nhiên, đậm đà yếu tố bản năng.

Thực ra Vũ Tư Khang vẽ nhiều thể loại như: Sơn nước, bột màu, thuốc nước, bút dạ, xé giấy, in độc bản; sáng tác tượng tròn, phù điêu v.v.. song dòng tranh khắc (gồm cả sơn khắc và khắc gỗ) mới là sở trường của ông. Hoạ sĩ Huỳnh Văn Thuận (Hội Mỹ thuật Việt Nam) cho biết: Những hoạ sĩ làm sơn khắc như Vũ Tư Khang trong cả nước rất hiếm chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Bởi vì kết quả không hiện ngay được như vẽ bột màu, thuốc nước, sơn dầu mà phải mất rất nhiều thời giờ và tiền của hơn các chất liệu kể trên. Tác giả phải thực sự yêu thích loại hình này mới không từ bỏ nó.

Với những cố gắng không mệt mỏi của mình, hoạ sĩ Vũ Tư Khang đã gặt hái được rất nhiều thành công. Ông đã nhiều lần có tranh tham dự triển lãm mỹ thuật toàn quốc, triển lãm mỹ thuật quân đội, triển lãm mỹ thuật 1.000 Thăng Long Hà Nội, triển lãm mỹ thuật tại Lào, Ba Lan, Đức, Angieri và Bắc Mỹ... Nhiều tác phẩm được tuyển chọn vào bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Quân đội. Hoạ sĩ Vũ Tư Khang đã 3 lần nhận Giải thưởng Văn nghệ Hạ Long, được trao các giải thưởng của Nhà Văn hoá Hà Nội, của Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam. Ông đã đoạt giải nhì Triển lãm mỹ thuật toàn quốc về đề tài chiến tranh cách mạng vào năm 1990 với bức khắc gỗ “Bộ đội Quảng Ninh trên Trường Sơn”, được nhận bằng khen về lao động sáng tạo của Thủ tướng Chính phủ và nhiều bằng khen, giấy khen của tỉnh, của các bộ, ngành.

Theo Phạm Học