“Ngọc sáng Yên Tử” - Vở diễn mới của Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh

Sau khi đạt thành tích đáng ghi nhận tại Liên hoan sân khấu chèo toàn quốc, Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh tiếp tục dựng vở “Ngọc sáng Yên Tử” để tham gia Liên hoan sân khấu cải lương toàn quốc diễn ra tại Long An và đã giành được huy chương bạc.

Đây là vở diễn của tác giả Hoàng Công Khanh, do Nghệ sĩ Ưu tú Ngọc Chi chuyển thể cải lương, Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai, Phó Giám đốc Nhà hát Cải lương Việt Nam làm đạo diễn. Nội dung vở diễn kể về câu chuyện nàng Điểm Bích (do Nghệ sĩ Vùng mỏ Hương Sen thủ vai), một cung nhân tài sắc song toàn được vua Trần Anh Tông tin tưởng. Lúc này trong triều có một người học rộng tài cao quyết chí rời xa chốn son vàng xin lên Yên Tử tu hành và được ban pháp hiệu là Huyền Quang (Nghệ sĩ Vùng mỏ Phạm Văn Ngọc thủ vai) - vị tổ thứ ba của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử sau này.

Tuy nhiên, nhà vua vẫn còn nhiều nghi hoặc nên đã sai Điểm Bích giả làm cô gái quê lưu lạc xin vào Yên Tử để dùng kế mỹ nhân thử lòng quân tử. Một năm đã qua, Điểm Bích thất bại và buộc phải giã từ thiền sư Huyền Quang, người đã một lòng về đất Phật, để trở lại hoàng cung. Cao trào kịch được đẩy lên ở tình tiết đêm cuối cùng, Điểm Bích trải hết lòng mình với quốc sư Huyền Quang nhưng thất bại. Về lại hoàng cung, nàng bị đức vua trách phạt, đành xin vua được trở lại với nhân gian đi tìm…

Đạo diễn Hoàng Quỳnh Mai xây dựng vở diễn không quá nhiều nhân vật, không quá nhiều tình tiết. Ngoài những nhân vật Điểm Bích và Huyền Quang vừa kể còn có nhân vật ông già chột Vũ Phong do Huy Tuấn thủ vai, cô gái tên Nhài chị em với Điểm Bích do Hải Yên thủ vai và nhân vật vua Trần Anh Tông do Duy Hưng thủ vai. Đây là một vở cải lương lai kịch nên ít sự dài dòng, uỷ mị hơn và có sự đan xen của tiết tấu mạnh mẽ, cách diễn hiện đại, ít ca và nhiều thoại hơn cải lương miền Nam. Sân khấu được trang trí đơn giản, không cầu kỳ với hai màu đen - trắng, hai chiếc trống - chiêng ngụ ý cho đạo và đời và đặc biệt là những cánh mai Yên Tử điểm xuyết trên nền phông gợi ra sự thanh cao, quý phái. Nghệ sĩ Nhân dân Vũ Tiến Mác, nguyên diễn viên Đoàn Nghệ thuật Cải lương Quảng Ninh, nhận định: Nhìn chung đây là một vở diễn xem được của Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh. Nó đã thể hiện sự cố gắng rất nhiều của anh chị em nghệ sĩ diễn viên trong Đoàn.

Màn diễn Điểm Bích quyến rũ sư tổ Huyền Quang là màn diễn độc đáo của cả vở diễn. Đó là một Điểm Bích vừa trong sáng, ngây thơ lại có cái lẳng lơ tưởng như suồng sã mà vô cùng tế nhị, vừa có cái cao sang, lộng lẫy, vừa thông minh tuyệt đỉnh vừa đầy mưu mô, toan tính. Đó còn là một cung nhân với những tâm trạng phức tạp đan xen chồng chất giữa cái rộn ràng quấn quýt với nỗi khắc khoải nghẹn ngào, giữa ngập ngừng hoa lá với thẹn thùng, e lệ nữ nhi thường tình ở chốn cửa chùa.

Hiệu ứng âm thanh và ánh sáng được sử dụng khéo léo và mạnh mẽ hỗ trợ cho diễn viên trong những đoạn miêu tả sự run rẩy của sư tổ trước tình yêu mãnh liệt của cung phi Điểm Bích. Đó còn là sự sáng tạo trong sử dụng khói lửa sân khấu thể hiện hình ảnh cơn mưa dập tắt dàn lửa; rồi tiếng đàn tình của cây đàn không phím, những dải lụa mềm bao bọc nhà sư kiểu “lạt mềm buộc chặt”. Kịch bản đã xây dựng nhân vật nhà sư Huyền Quang vốn xa lìa trần tục vẫn phải rung động trước một tâm hồn đang khao khát yêu đương mãnh liệt. 

Nghệ sĩ Ưu tú Nguyễn Thanh Chương, nguyên Trưởng Đoàn Cải lương Quảng Ninh, nhận định: Đây là vở diễn khai thác đề tài lịch sử, giàu tính nhân văn. Các nghệ sĩ diễn viên và ê kíp dàn dựng đã có nhiều nỗ lực, sáng tạo trong việc thể hiện ý đồ nghệ thuật. Hiệu ứng của các yếu tố âm thanh ánh sáng được khai thác sáng tạo, thể hiện tốt. Hội đồng nghệ thuật đã đánh giá cao vở diễn cải lương này.

Vở cải lương “Ngọc sáng Yên Tử” là vở diễn mới, mang hơi thở của sân khấu Vùng mỏ. Theo ông Nguyễn Mạnh Hà, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao, đây là vở diễn có chủ đề tư tưởng phù hợp, gắn với địa danh và di tích lịch sử của Quảng Ninh. Các diễn viên thể hiện tốt, phù hợp với tính cách tâm trạng các nhân vật. Vở diễn có tình tiết xung đột kịch được đẩy đến cao trào. Nhìn chung, đây là vở diễn hay, có cảm xúc.