"Người dân cần nâng cao nhận thức về bán hàng đa cấp, tích cực tham gia tố giác sai phạm"

Thời gian qua, một số tổ chức, cá nhân lợi dụng mô hình bán hàng đa cấp (BHĐC) để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của người dân, khiến nhiều người bị “khuynh gia bại sản”. Vậy làm thế nào để không rơi vào “bẫy” của BHĐC là vấn đề người dân quan tâm hiện nay. Xung quanh vấn đề này, phóng viên Báo Quảng Ninh đã có cuộc trao đổi với ông Vũ Văn Thìn, Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (NTD) tỉnh (ảnh).

- Thực tế cho thấy, có một lỗ hổng rất lớn trong nhận thức của NTD về hoạt động BHĐC. Vậy BHĐC là gì, thưa ông?

+ Khi tham gia Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Việt Nam đã cam kết sẽ cho hoạt động BHĐC ở Việt Nam. Đây là một hình thức bán hàng trực tiếp tới người tiêu dùng thông qua mạng lưới các nhà phân phối gồm nhiều tầng, nhiều nhánh. Các nhà phân phối này được trả hoa hồng, thu nhập từ kết quả bán hàng của bản thân họ và kết quả bán hàng của những người do họ bảo trợ. Các doanh nghiệp BHĐC đáng tin cậy trước hết phải là doanh nghiêp thực hiện việc bán hàng một cách thực chất chứ không phải là tổ chức các hoạt động tuyển dụng, thu hút đầu tư, huy động tài chính... Doanh nghiệp BHĐC không đáng tin cậy là chủ yếu tập trung tuyển dụng; khi tuyển dụng, bằng các cách khác nhau khiến người tham gia mua hàng hoặc đóng tiền; hứa hẹn những khoản lợi nhuận hấp dẫn; sản phẩm không tốt; không chú trọng bán hàng, tiêu thụ sản phẩm.

Tại điều 5 Nghị định số 42/2014/NĐ-C ngày 14-5-2014 của Chính phủ về quản lý hoạt động BHĐC đã quy định rất rõ những hành vi cấm doanh nghiệp BHĐC thực hiện như: Yêu cầu người muốn tham gia phải đặt cọc hoặc đóng một khoản tiền nhất định dưới bất cứ hình thức nào; yêu cầu người muốn tham gia phải mua một số lượng hàng hóa; từ chối chi trả hoa hồng, tiền thưởng hay các lợi ích kinh tế khác không có lý do chính đáng…

Mặc dù, đã có những quy định pháp luật để cho phép đồng thời quản lý hoạt động BHĐC tương đối hoàn chỉnh, tuy nhiên nảy sinh các sai phạm như: Doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận BHĐC, nhưng trong quá trình hoạt động vi phạm các điều khoản; doanh nghiệp BHĐC không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh do Bộ Công Thương cấp, không bán hàng mà sử dụng phương thức đa cấp để huy động tài chính.

- Hiện chưa có con số thống kê, song chắc chắn số nạn nhân của hoạt động BHĐC biến tướng trên địa bàn tỉnh là không nhỏ. Vậy, Hội Bảo vệ quyền lợi NTD tỉnh đã làm gì để bảo vệ quyền lợi của NTD?

+ Để bảo vệ quyền lợi NTD, thời gian qua, Hội đã phối hợp với các sở, ban, ngành và địa phương tăng cường công tác tuyên truyền thông qua tờ rơi, hội nghị, hội thảo… Hội đã phối hợp với các ngành chức năng công khai số điện thoại đường dây nóng tiếp nhận, tư vấn, giải quyết các phản ánh, khiếu nại của người dân về hoạt động BHĐC, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Ngoài ra, Hội cũng đã yêu cầu các thành viên của Hội từ tỉnh tới địa phương tăng cường công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức nhằm nâng cao nhận thức cho người dân. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mình, các thành viên của hội đã xây dựng các kế hoạch cụ thể nhằm tăng cường công tác quản lý, giám sát hoạt động, phát hiện kịp thời các sai phạm trong hoạt động BHĐC; tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về BHĐC; thành lập các đoàn kiểm tra; chỉ đạo các lực lượng chức năng nắm bắt tình hình, giám sát hoạt động, xử lý vi phạm (nếu có); thường xuyên trao đổi thông tin, tăng cường tham vấn với Hội Bảo vệ quyền lợi NTD, Sở Công Thương, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) các vấn đề thực tiễn trong công tác quản lý BHĐC…

- Với cương vị là Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi NTD tỉnh, ông có khuyến cáo gì cho người dân?

+ Để tránh bị dụ dỗ, lôi kéo… cảnh báo những ai đang tham gia vào các hoạt động BHĐC bất chính, người dân cần tìm hiểu thật kỹ các doanh nghiệp mà mình định ký hợp đồng tham gia BHĐC như tình trạng đăng ký, uy tín doanh nghiệp, cách thức hoạt động, chính sách trả thưởng, các sản phẩm. Người muốn tham gia BHĐC cần nắm rõ các quy định của pháp luật về quản lý hoạt động để biết và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Người dân phải cảnh giác trước các thông tin được đưa ra liên quan đến hàng hóa, công dụng của sản phẩm, lợi ích khi tham gia BHĐC… Mọi hình thức thu tiền của người vào sau để trả hoa hồng cho người vào trước mà không qua giao dịch mua bán hàng hoá đều bị pháp luật nghiêm cấm. Ngoài ra, cần lưu ý sản phẩm phải phù hợp với nhu cầu sử dụng của nhà phân phối, cũng như NTD. Nhà phân phối có quyền yêu cầu doanh nghiệp mua lại lượng sản phẩm chưa sử dụng trong thời gian 30 ngày kể từ ngày nhận hàng. Trong trường hợp quyền và lợi ích của người tham gia bị xâm hại, cần liên hệ ngay với cơ quan chức năng theo số điện thoại đường dây nóng hoặc nếu thấy doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì liên hệ với cơ quan công an để được hỗ trợ.

Hiện không ít nạn nhân của BHĐC biến tướng song chưa lên tiếng, một phần do bị các doanh nghiệp khống chế, phần sợ “xấu mặt”. Trong khi đó, hoạt động BHĐC có đặc điểm riêng, họ đi chào hàng, bán hàng diễn ra ở nhà riêng nên vai trò của người dân và nhất là những người tham gia mạng lưới là rất quan trọng. Chính vì vậy, rất cần những tố cáo, khiếu nại của người tham gia BHĐC để kịp thời can thiệp, xử lý các vi phạm, tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra. NTD cũng cần nâng cao nhận thức về BHĐC, quyền và nghĩa vụ, tích cực tham gia tố giác các sai phạm; tìm hiểu kỹ các sản phẩm khi mua; thận trọng tham gia các buổi hội thảo, hội nghị, họp khách hàng do các doanh nghiệp BHĐC tổ chức…

- Cảm ơn ông!

Cao Quỳnh (Thực hiện)