Người thành công từ điêu khắc than đá

Nhà điêu khắc Nguyễn Viết Quang sinh ra trong một gia đình có nghề truyền thống làm điêu khắc than đá mỹ nghệ. Cả gia đình ông gồm bố mẹ và các anh đều công tác tại Công ty Mỹ nghệ - Mỹ thuật Quảng Ninh.

Cha của ông là nhà điêu khắc Nguyễn Viết Vĩnh, được anh em hoạt động nghệ thuật Quảng Ninh biết đến với những tác phẩm điêu khắc than xuất sắc ở các kỳ triển lãm. Vốn ham mê điêu khắc từ nhỏ, lại được sự dạy bảo ân cần từ người cha nên Nguyễn Viết Quang đã làm quen với điêu khắc than đá từ rất sớm.

Năm 1982, anh vào làm công nhân tại Công ty Mỹ nghệ - Mỹ thuật Quảng Ninh. Thời gian này, tình hình biên giới của đất nước rất căng thẳng, như bao thanh niên Quảng Ninh thời gian đó, cậu thanh niên Nguyễn Viết Quang đã xung phong nhập ngũ làm nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ năm 1982 - 1987.

Làm tròn trách nhiệm quân nhân, anh xuất ngũ trở về đời thường và tiếp tục theo nghề điêu khắc than đá cùng gia đình. Lúc này, Công ty Mỹ nghệ - Mỹ thuật Quảng Ninh đã giải thể. Với tay nghề điêu khắc sẵn có, anh và gia đình đã vượt qua khó khăn trong cuộc sống. Nghề khắc than đá rất kén người làm, để hiểu và làm chủ chất liệu này, người thợ phải thực sự say mê và mỗi người đều có những bí quyết riêng. Đây là một chất liệu rất riêng chỉ Vùng mỏ Quảng Ninh mới có.

Trong thời gian làm nghề, Nguyễn Viết Quang có gặp một người bạn của cha mình là nhà điêu khắc Lý Xuân Trường, một người làm nghề có kinh nghiệm, có rất nhiều tác phẩm được đánh giá cao trong giới mỹ thuật của tỉnh và trung ương. Với bản tính ham học hỏi, Nguyễn Viết Quang đã tiếp xúc, lắng nghe những ý kiến chân thành của các bậc tiền bối, nên nhiều tác phẩm của anh trong thời gian này đã có sự thay đổi. Trước đó, nếu như nhiều tác phẩm còn mang yếu tố mỹ nghệ, thì nay đã chuyển hẳn sang chất nghệ thuật.

Nguyễn Viết Quang (ngoài cùng, bên phải) trong một chuyến sáng tác tại Lào Cai cùng nhóm mỹ thuật của tỉnh Quảng Ninh.

Từ đó, nhà điêu khắc Nguyễn Viết Quang đã có một số tác phẩm được đánh giá cao. Nổi bật là tác phẩm “Chợ phiên”. Bức tượng lấy hình tượng người mẹ đang địu con nhỏ đi chợ. Các mảng khối của tượng được thể hiện hài hòa, tình cảm mẹ con được tác giả diễn tả thông qua cách địu con phía trước ngực, tạo được sự ấm áp của tình mẹ con trên đường đi chợ vùng cao. Hay như bức tượng “Trở về”, qua hình tượng người mẹ đón nhận người con trở về sau cuộc chiến khốc liệt của chiến tranh, nay về trong vòng tay yêu thương của người mẹ, tác giả đã lột tả được vẻ đẹp bình dị của tình mẹ thông qua cách thổi hồn vào từng chi tiết của tượng.

Năm 2008, nhà điêu khắc Nguyễn Viết Quang cùng họa sĩ Hoàng Minh Giám tổ chức triển lãm mỹ thuật chung tại Hội VHNT Quảng Ninh. Tại cuộc triển lãm này, riêng nhà điêu khắc Nguyễn Viết Quang có 35 tác phẩm tượng, đều là những tác phẩm được sáng tác mới trong khoảng thời gian đó. Triển lãm đã tạo tiếng vang trong dư luận, được giới mỹ thuật đánh giá cao là có sự tìm tòi mới. Sau đó,  2 tác phẩm “Trở về” và "Chợ phiên” đã được giới thiệu tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc.

Mặc dù không được học cơ bản tại các trường mỹ thuật, nhưng với sự đam mê đối với nghệ thuật, Nguyễn Viết Quang tìm hiểu các tài liệu mà bạn bè cung cấp, thường xuyên tiếp cận với các nghệ nhân của nghề, các giáo sư về nghệ thuật mỗi khi họ về công tác tại địa phương. Đặc biệt, từ các chuyến đi thực tế, anh có nguồn tư liệu và cảm xúc để sáng tạo ra các tác phẩm đậm chất tươi mới của đời sống. Như bức “Gieo hạt” chất liệu than đá thể hiện một cô gái dân tộc đang vung tay gieo những hạt ngô được để trong chiếc gùi khoác bên mình. Đây là tác phẩm được sáng tác sau chuyến đi đến vùng núi cao Đại Thành (Tiên Yên). Tác phẩm này đã lọt vào triển lãm 10 năm điêu khắc toàn quốc năm 2013. Năm 2017, anh được trao giải nhất Giải thưởng Văn nghệ Hạ Long lần thứ VIII.

Nhà điêu khắc Nguyễn Viết Quang đang có nhiều dự định về sáng tạo nghệ thuật trong thời gian tới. Hy vọng, Nguyễn Viết Quang còn tiến xa hơn nữa trên con đường sáng tạo nghệ thuật của mình, như sự mong mỏi của những người yêu mỹ thuật tỉnh nhà.

Họa sĩ Vũ Quý