Nhiều bất cập trong cai nghiện ma túy tại cộng đồng

Đề án đổi mới cai nghiện ma túy của Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2020, 90% người nghiện có hồ sơ quản lý được điều trị nghiện, trong đó điều trị bắt buộc tại cơ sở cai nghiện chỉ chiếm 9%. Như vậy, công tác cai nghiện ma túy theo đề án này chủ yếu hướng đến cai nghiện ở cộng đồng, gia đình. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay, cai nghiện ma túy tại cộng đồng, gia đình còn rất nhiều bất cập do thiếu và yếu về cả cơ sở vật chất, nhân lực, chế độ, chính sách.

Thiếu và yếu nhân lực, cơ sở vật chất

Người nghiện ma túy được nhân viên y tế chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ cắt cơn nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh.

Công tác cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng đạt hiệu quả cần có sự hỗ trợ tích cực về y tế, tư vấn tâm lý, duy trì, nhân rộng mô hình, CLB giúp đỡ người nghiện cai nghiện, tạo công ăn việc làm, hòa nhập cộng đồng… Tuy nhiên, trên thực tế những năm qua, công tác cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng trên địa bàn tỉnh hầu như chưa được triển khai hiệu quả với nhiều lý do. Trong đó chủ yếu là do thiếu nhân lực, cơ sở vật chất, chế độ, chính sách cho công tác cai nghiện ma túy tại cộng đồng.

Đơn cử như hỗ trợ về y tế, Nghị định 94 của Chính phủ ban hành ngày 9/9/2010 về tổ chức cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng nêu rõ: Cơ sở y tế cấp xã, bác sĩ điều trị cắt cơn có trách nhiệm khám sức khỏe ban đầu, làm hồ sơ bệnh án cho người nghiện; xét nghiệm để chuẩn bị điều trị cắt cơn. Đồng thời, xây dựng kế hoạch điều trị, cai nghiện phù hợp với từng đối tượng. Tuy nhiên tính đến thời điểm này, điều này không khả thi.

Ông Đỗ Quý Cường, Đội trưởng Đội CTXH tình nguyện phường Cửa Ông, TP Cẩm Phả, trò chuyện với anh T.Q.D - một người nghiện ma túy vừa cai nghiện thành công trên địa bàn phường.

Tìm hiểu tại phường Cửa Ông, TP Cẩm Phả, chúng tôi được biết, hiện trên địa bàn phường có 69 đối tượng nghiện ma túy có hồ sơ quản lý. Phường Cửa Ông đã và đang duy trì mô hình điểm tư vấn, đội công tác xã hội tình nguyện và là một trong những điểm sáng trong toàn tỉnh về công tác phòng, chống tệ nạn ma túy. Trạm Y tế phường cũng được lựa chọn là nơi triển khai hoạt động của điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị nghiện và tái hòa nhập cộng đồng song để thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ của trạm y tế theo quy định tại Nghị định 94 là rất khó. Bà Đặng Thị Hương, Phó trưởng Trạm Y tế phường, cho biết: “Hiện trạm y tế chưa có bác sĩ và bất cứ một dụng cụ gì để thực hiện việc xét nghiệm chất ma túy chứ chưa nói đến triển khai các xét nghiệm khác và điều trị cắt cơn cho người nghiện. Trạm cũng mới chỉ thực hiện được việc tư vấn cho người nghiện ma túy. Tuy nhiên, hầu hết người nghiện họ cũng rất ngại khi đến đây, chủ yếu là chúng tôi tư vấn cho người nhà của họ và làm các thủ tục để đưa người nghiện ma túy đi điều trị tại Bệnh viện Bảo vệ sức khỏe tâm thần Quảng Ninh”.

Xét về tổng quan việc triển khai chính sách cai nghiện ma túy hiện nay, cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng cũng chưa được quan tâm đầu tư. Cũng đều là cai nghiện tự nguyện song những người vào cai nghiện tự nguyện tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh được hưởng chính sách hỗ trợ của tỉnh, trong khi đó những người cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng chỉ được hỗ trợ một mức rất thấp theo quy định tại Nghị định 94 của Chính phủ.

Cần cú huých về chính sách

Thống kê tình hình cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng và tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh từ năm 2014-2017.

Được biết, hiện toàn tỉnh có trên 3.100 người nghiện ma túy. Bình quân mỗi năm, ngân sách tỉnh bố trí khoảng 10 tỷ đồng cho công tác cai nghiện bắt buộc, tự nguyện tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh. Riêng năm 2017, toàn tỉnh có 846 lượt người nghiện được cai nghiện, trong đó 571 lượt người cai nghiện tập trung tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh, 275 lượt người cai nghiện tại cộng đồng.

Không thể phủ nhận hiệu quả của chính sách hỗ trợ cai nghiện ma túy tự nguyện tập trung đã nâng số lượng người nghiện được cai nghiện, được học nghề, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả cai nghiện tại gia đình, cộng đồng theo đúng quan điểm chỉ đạo của trung ương, tỉnh về đổi mới công tác cai nghiện trong giai đoạn mới thì tỉnh cũng cần có thêm chính sách đặc thù cho đối tượng này. Đây là cú huých quan trọng để Quảng Ninh thực hiện tốt Đề án đổi mới công tác cai nghiện, trong đó chú trọng tăng dần điều trị tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, giảm dần điều trị bắt buộc tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh. Cụ thể, phấn đấu đến giai đoạn 2016-2020, 90% người nghiện có hồ sơ quản lý được điều trị nghiện; đến năm 2020, tỷ lệ cai nghiện bắt buộc tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh còn 10%; 70% người nghiện hòa nhập cộng đồng có việc làm.

Chi cục Phòng, chống TNXH tỉnh tổ chức tập huấn cho các đội CTXH tình nguyện trên địa bàn TP Hạ Long.

Theo bà Hà Thị Thanh Lê, Chi cục trưởng Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội (Sở LĐ-TB&XH), bám sát đề án đổi mới công tác cai nghiện ma túy, vừa qua, Sở LĐ-TB&XH cũng đã làm việc với một số địa phương về triển khai thí điểm cai nghiện ma túy tại cộng đồng; chỉ đạo tăng cường thực hiện cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng và lựa chọn đối tượng xây dựng điển hình về cai nghiện ma túy. Chi cục Phòng, chống TNXH tỉnh cũng đang triển khai việc tập huấn nâng cao năng lực cho 20 đội công tác xã hội tình nguyện trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, tập trung xây dựng các mô hình điểm tư vấn, các CLB sau cai nhằm giúp đỡ, tạo điều kiện cho người nghiện ma túy được tiếp cận các dịch vụ điều trị thích hợp với bản thân để người nghiện không bị xa cách với cộng đồng.

Phương Thúy