Quảng Ninh trong những năm kháng chiến chống Mỹ

Sau khi tỉnh Quảng Ninh được thành lập (tháng 10/1963), công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội đang trên đà phát triển thì cùng với miền Bắc, quân và dân Quảng Ninh phải bước vào một giai đoạn mới: Chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ra miền Bắc và chi viện sức người, sức của cho sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau khi gây ra sự kiện “Vịnh Bắc Bộ”, ngày 5/8/1964, đế quốc Mỹ cho máy bay và tàu chiến ra bắn phá miền Bắc, trong đó có Quảng Ninh. Với tinh thần cảnh giác và chiến đấu cao, quân và dân Quảng Ninh đã bắn trúng 3 máy bay phản lực Mỹ, trong đó có 2 chiếc rơi tại chỗ, bắt sống tên trung uý Alvarez là phi công Mỹ đầu tiên bị quân và dân ta bắt sống trên miền Bắc. Một khí thế sục sôi cách mạng được dấy lên trong mọi tầng lớp nhân dân. Dưới sự lãnh đạo của các cấp uỷ, quân và dân Quảng Ninh đã chuẩn bị sẵn sàng đập tan cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ.

Với khẩu hiệu “Tay búa, tay súng”, nhân dân Quảng Ninh đã vừa sản xuất tốt, vừa chiến đấu giành thắng lợi, bảo vệ và ổn định đời sống nhân dân. Sản xuất than là một ngành mũi nhọn của nền kinh tế quốc dân miền Bắc, được Trung ương và Bác Hồ rất quan tâm. Bác nói: “Sản xuất than cũng như quân đội đánh giặc”.

Trong những năm chiến tranh, năng suất và sản lượng có bị giảm sút, nhưng chỉ sau khi Mỹ ngừng ném bom, sản lượng than đã vượt trước năm 1965, đạt trên 4 triệu tấn/năm. Do tầm quan trọng của ngành than và điện, Đảng và Nhà nước đã tập trung đầu tư cho Quảng Ninh xây dựng Nhà máy điện Uông Bí, công suất 100MW - lớn nhất miền Bắc lúc đó.

Đầu năm 1965, đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh ra miền Bắc, liên tục cho máy bay đánh phá Hòn Gai, Cẩm Phả, Uông Bí, các bến cảng, cầu phà, nhà máy, xí nghiệp… Quân và dân Quảng Ninh đã anh dũng chiến đấu, bắn tan xác 45 máy bay Mỹ trong năm 1965. Thành tích xuất sắc đó đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng cờ thưởng luân lưu “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.

Trong những năm 1965-1968, đế quốc Mỹ đã cho máy bay đánh phá ác liệt vào các cơ sở sản xuất Vùng mỏ, bệnh viện, nhà máy, công trình giao thông, khu dân cư. Ngoài ra, chúng còn tung gián điệp ra Quảng Ninh nhằm phá hoại hậu phương miền Bắc. Sau giai đoạn ngừng ném bom, tháng 4/1972, đế quốc Mỹ leo thang, đánh phá ác liệt trở lại miền Bắc, thả thuỷ lôi phong toả các cảng Hòn Gai và Cẩm Phả, Cửa Ông.

Tính ra, trong 8 năm gây ra cuộc chiến tranh phá hoại ở Quảng Ninh, giặc Mỹ đã dùng 8.000 lượt máy bay, ném gần 25.000 quả bom các loại vào các nhà máy, hầm mỏ, bệnh xá, trường học, khu dân cư… Nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, quân và dân Quảng Ninh đã chiến đấu anh dũng, bắn rơi 200 máy bay Mỹ, bắn cháy, bắn hỏng nhiều tàu chiến, bắt sống 10 giặc lái. Nhiều tập thể, cá nhân đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Tỉnh Quảng Ninh được tặng thưởng Huân chương Độc Lập hạng Nhất (năm 1968), Huân chương Độc Lập hạng Nhì (năm 1973) và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đã có hàng chục ngàn thanh niên Quảng Ninh nhập ngũ, trong đó, hàng ngàn thanh niên đã được vinh dự vào miền Nam chiến đấu. Hàng trăm cán bộ đã được cử vào tăng cường cho miền Nam. Binh đoàn Than - binh đoàn của con em công nhân Vùng mỏ đã chiến đấu anh dũng, lập nhiều chiến công xuất sắc. Nhiều người được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang, “Dũng sĩ diệt Mỹ”.

Những đóng góp sức người, sức của to lớn của quân và dân Quảng Ninh đã góp phần quan trọng để cùng cả nước hoàn thành 2 nhiệm vụ chiến lược: Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, chi viện cho miền Nam đấu tranh thống nhất nước nhà, làm nên chiến thắng lịch sử mùa xuân 1975.