Rừng gỗ lớn: Vẫn khó để mở rộng diện tích

Theo đánh giá của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Quảng Ninh là một trong không nhiều địa phương của toàn quốc đã có sản phẩm gỗ lớn tiêu thụ trên thị trường. Tuy nhiên, các sản phẩm gỗ này không phải được trồng theo phương thức trồng từ đầu chu kỳ, mà là chuyển hóa từ rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn.

[links()]

Khu vực trồng rừng gỗ lớn xã Quảng Thành, huyện Hải Hà.

Rừng gỗ lớn là rừng có cây sinh trưởng từ 10 năm trở lên mới khai thác, trong khi rừng gỗ nhỏ thì thời gian sinh trưởng chỉ dưới 5 năm. Đối với rừng gỗ nhỏ nếu thực hiện tỉa thưa, nuôi dưỡng, kéo dài chu kỳ sinh trưởng từ 8-15 năm thì cũng được coi là rừng gỗ lớn. Do vậy, việc thực hiện chuyển hóa từ rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn là biện pháp hữu hiệu để gia tăng diện tích rừng gỗ lớn.

So với rừng gỗ lớn được trồng từ đầu chu kỳ thì rừng chuyển hóa từ gỗ nhỏ sang gỗ lớn có giá trị thấp hơn. Theo tính toán, 1ha rừng gỗ lớn trồng từ đầu chu kỳ cho thu từ 150-300 triệu đồng/ha, còn rừng chuyển hóa từ gỗ nhỏ sang gỗ lớn chỉ cho giá trị 80-120 triệu đồng/ha.

Quảng Ninh có thế mạnh trồng rừng gỗ lớn, khi mỗi năm toàn tỉnh trồng mới đến 12.000ha rừng sản xuất. Với giá trị kinh tế cao, rừng gỗ lớn cũng được xác định là giải pháp quan trọng, động lực thúc đẩy, nâng cao giá trị toàn ngành lâm nghiệp. Chính bởi vậy, thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, tỉnh đặt ra mục đến năm 2020 sẽ phát triển 18.257ha rừng gỗ lớn, trong đó trồng mới rừng gỗ lớn và trồng bổ sung cải tạo rừng tự nhiên nghèo kiệt thành rừng gỗ lớn với diện tích 15.830ha, diện tích chuyển hóa từ rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn 5.096ha.

Thực hiện mục tiêu này, 100% các địa phương trong tỉnh đều xây dựng kế hoạch thực hiện trồng rừng gỗ lớn, đặc biệt là các địa phương có thế mạnh về rừng. Cụ thể, đến năm 2020, TP Cẩm Phả đặt mục tiêu có 1.800ha, Tiên Yên 400ha, Đầm Hà gần 1.200ha, Móng Cái 2.000ha, Vân Đồn 800ha, Ba Chẽ 3.800ha…

Chỉ tính trong 3 năm trở lại đây, các địa phương đã phát triển trên 4.000ha rừng gỗ lớn, tuy nhiên diện tích rừng trồng mới trong đó chỉ đạt 700ha. Trong đó, ngoài Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp với Tổng cục Lâm nghiệp và Trung tâm Khuyến nông Quốc gia trồng mới 200ha rừng gỗ lớn, còn lại là diện tích trồng của các địa phương, tập trung chủ yếu ở Ba Chẽ, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà.

Mặc dù vậy, việc phát triển rừng gỗ lớn hiện nay ở các địa phương chưa thực sự hiệu quả. Lấy ví dụ như tại huyện Ba Chẽ là địa phương có thế mạnh trồng rừng lớn nhất tỉnh. Trong những năm qua, 5 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực lâm nghiệp trên địa bàn huyện phát triển được đến gần 2.000ha rừng gỗ lớn, song hầu hết đều là chuyển hóa từ rừng gỗ nhỏ. Mục tiêu của Ba Chẽ đến năm 2020 trồng mới đến 1.300ha rừng gỗ lớn, tuy nhiên đến thời điểm hiện nay mới được gần 300ha. Hay như tại huyện Hải Hà đặt mục tiêu đến năm 2020 có 942ha rừng gỗ lớn, trong đó trồng mới 500ha, chuyển hóa 442ha, tuy nhiên đến thời điểm này mới trồng mới được gần 150ha…

Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh, có nhiều nguyên nhân dẫn đến khó khăn trong việc phát triển rừng trồng gỗ lớn, đặc biệt là trồng mới. Hiện chưa có giống và nguồn giống phù hợp cho trồng rừng gỗ lớn cho từng vùng, từng điều kiện của nơi sinh trưởng thực vật.

Đoàn đại biểu Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tham quan rừng gỗ lớn xã Phong Dụ, huyện Tiên Yên.

Đối với Quảng Ninh, theo các cơ quan chuyên môn, đất đai rất phù hợp với các loại cây bản địa chất lượng gỗ tốt, sức sinh trưởng mạnh như dẻ bốp, sồi, chẹo, de, giổi, lim xanh, lát hoa… nhưng trên địa bàn chưa sản xuất được các giống cây này, tất cả đều phải đặt hàng từ nơi khác, vừa tăng chi phí đầu vào, vừa không kiểm soát được chất lượng. Một số giống cây mới tuy đã được Bộ NN&PTNT công nhận nhưng lại đang ở giai đoạn khảo nghiệm, chưa thể sản xuất đại trà.

Bên cạnh đó, quy trình kỹ thuật của trồng rừng gỗ lớn vẫn giống quy trình của rừng gỗ nhỏ, chỉ bổ sung biện pháp điều chỉnh mật độ. Trong khi đó, với điều kiện trồng rừng của Quảng Ninh chủ yếu ở các vùng xa xôi, rất khó tỉa thưa, sản phẩm tận thu nhiều khi không bù đắp được.  

Ngoài ra, việc phát triển rừng trồng gỗ lớn vẫn vấp phải những khó khăn lớn mà chưa giải quyết được như vấn đề: Thiếu vốn đầu tư, diện sản xuất nhỏ, cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Về vốn, do chu kỳ trồng rừng dài, trong khi chủ rừng khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng, nếu có tiếp cận được thì thời gian cho vay ngắn, lãi suất cao.

Trong khi đó, chính sách hỗ trợ trồng rừng hiện nay được cho là cần phải điều chỉnh để khuyến khích, nâng cao diện tích trồng rừng gỗ lớn. Đơn cử như Quyết định số 66/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ cho trồng rừng gỗ lớn. Theo đó, hỗ trợ 4,5 triệu đồng/ha cho đối tượng là hộ gia đình. Tuy nhiên, chính sách này đã hết hiệu lực và hiện chưa có chính sách mới thay thế. Đối với tỉnh Quảng Ninh cũng có chính sách khuyến khích phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung, thế nhưng chưa nhiều đối tượng chủ rừng tiếp cận được.

Theo các cơ quan chức năng đề xuất, để tháo gỡ khó khăn về vốn cho trồng rừng gỗ lớn, các chủ rừng cần được vay vốn theo Nghị định 75/2015/NĐ-CP với hạn mức cho vay tối đa 15 triệu đồng/ha; thời hạn cho vay bằng chu kỳ kinh doanh (không quá 20 năm) và mức lãi suất 1,2%.

Việt Hoa