Sặc sỡ trang phục cô dâu, chú rể người Dao Thanh Y Quảng Ninh

Vào mùa xuân, trên các bản làng của người Dao Thanh Y ở Quảng Ninh, nhiều đám cưới lại được tổ chức với nghi lễ và trang phục sặc sỡ, đậm đà bản sắc dân tộc.

Trang phục đám cưới của người Dao Thanh Y xã Bằng Cả, huyện Hoành Bồ.

Trang phục ngày cưới của cô dâu người Dao Thanh Y vừa cầu kỳ, độc đáo lại vừa thủ công. Đó là áo dài  màu chàm hoặc đen, tay áo có miếng vải hoa văn, nẹp cổ liền với nẹp ngực, diềm bên ngoài bằng vải trắng, thêu chỉ đỏ và xanh. Áo cô dâu có móc nhiều chuỗi hại cườm, đầu mỗi chuỗi là một chùm tua dài bằng chỉ đỏ hoặc hồng. Hai thân áo trước, thân bên phải ngắn hơn thân bên trái, cả hai thân này đều ngắn hơn thân sau. Khi mặc áo, người ta vắt thân bên trái qua thân bên phải rồi buộc dây lưng ra bên ngoài. Phần đuôi áo có nhiều hoa văn độc đáo là biểu tượng hoa lá, cây cỏ, muông thú, vật dụng sinh hoạt,... thể hiện quan điểm thẩm mỹ của người Dao Thanh Y. Bởi thế người ta cho rằng, nhìn vào áo có thể biết người phụ nữ có khéo léo, đảm đang hay không.

Theo ông Nguyễn Quang Vinh, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh, tác giả công trình “Một số vấn đề người Dao Quảng Ninh”, trang phục của phụ nữ Dao Thanh Y ở Quảng Ninh có nhiều khác biệt so với Dao Thanh Y ở Tuyên Quang. Thậm chí, ngay trong cùng một huyện ở Quảng Ninh, áo của phụ nữ Dao Thanh Y cũng có sự khác nhau.

Một đám rước dâu của dân tộc Dao Thanh Y, xã Hà Lâu, huyện Tiên Yên.

Quần của phụ nữ Dao Thanh Y là quần cộc (vì thế có người gọi là Dao Quần đùi), có đoạn thêu giống với phần thêu trên áo để tạo tính thống nhất. Quần có ống hơi hẹp, dưới gấu không thêu, đũng rộng để dễ lao động. Dưới ống chân là xà cạp làm bằng vải có đoạn màu chàm, màu trắng, buộc cố định bằng dây vải đỏ, mỗi đầu dây được đính các chuỗi hạt cườm và có tua dài.

Ngoài ra, cô dâu còn có thêm những chiếc khăn thêu, mũ đội đầu. Đỉnh mũ gắn một ngôi sao mười cánh bằng bạc, xung quanh gài nhiều mảnh bạc hình tròn tạo thành hai lớp song song. Dưới mũ còn có chiếc khăn che mặt thêu bằng chỉ màu đỏ.

Trang phục cô dâu còn có khăn vuông ở cổ, thêu hoa văn bằng chỉ màu đỏ và đen. Trang phục ngày cưới của cô dâu còn phải có một chiếc dây lưng đặc biệt, ngày thường không ai được dùng để phân biệt đây là lễ phục và tạo sự khác biệt so với những cô gái khác cùng đoàn hoặc phù dâu. Dây lưng bằng vải trắng thêu một số chữ Hán. Trên người cô dâu đeo nhiều đồ trang sức như: Vòng cổ, nhẫn, túi ăn trầu, các khuy bạc hình bán cầu, hình sao 8 cánh, v.v..

Đặc biệt, những trang phục nói trên phải do chính cô dâu tự thêu cho mình trước khi đi lấy chồng. Khi còn con gái, các cô dâu đã được bà, mẹ chỉ bảo tận tình từng đường kim, mũi chỉ, dạy từng hoạ tiết trên áo. Mỗi hoạ tiết là cả một câu chuyện mà người thêu áo muốn gửi gắm.

Trang phục của chú rể đơn giản hơn với áo được nhuộm chàm và một chiếc mũ vải đều thêu hoa văn. Tuy nhiên, chú rể vẫn phải đeo chùm khăn thêu có tua chỉ màu quanh người. Có người còn đính thêm mảnh bạc tròn hoặc hình ngôi sao 8 cánh đeo tay, đeo cổ, quấn thêm một chiếc dây lưng.

Trang phục cô dâu, chú rể người Dao Thanh Y, huyện Tiên Yên.

Cũng theo ông Nguyễn Quang Vinh, mũ, áo của người Dao Thanh Y ở huyện Hải Hà khác với ở huyện Tiên Yên, cũng không giống hoàn toàn với người Dao Thanh Y huyện Hoành Bồ. Điều này tạo ra nét khác biệt và sự phong phú hơn so với cộng đồng dân tộc này ở các tỉnh Bắc Giang, Tuyên Quang, Hà Giang.

Hiện nay, tuy một số nét văn hóa truyền thống của người Dao Thanh Y đã bị cải biến nhưng những gì tinh túy nhất trong đó có trang phục, nghi lễ cưới xin vẫn được duy trì. Người Dao Thanh Y ở Quảng Ninh rất tự hào và luôn có ý thức gìn giữ, trao truyền văn hóa từ đời này qua đời khác, để bản sắc văn hóa dân tộc thấm đẫm vào từng sinh hoạt thường ngày, tạo sức sống bền vững.
 

Huỳnh Đăng

[links()]