Sôi nổi, trách nhiệm và trí tuệ

Hôm qua 12-3, HĐND tỉnh đã tổ chức hội nghị đại biểu (ĐB) tham gia ý kiến về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Với 71 ĐB tham dự đã có 20 ý kiến tham gia trực tiếp tại hội trường, được đánh giá là có ý nghĩa quan trọng, để tỉnh đóng góp những ý kiến có giá trị, trình Uỷ ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992.

Khẳng định vai trò của Đảng

Trong phần khai mạc, đồng chí Nguyễn Đức Long, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng BCĐ tổ chức lấy ý kiến nhân dân về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 tỉnh, đã tóm tắt kết quả lấy ý kiến nhân dân trong tỉnh thời gian qua. Theo đó, tính đến ngày 11-3, 100% các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh đã hoàn thành việc tổ chức lấy ý kiến về Dự thảo. Toàn tỉnh đã tổ chức được 3.975 hội nghị, hội thảo, toạ đàm với 404.126 lượt người tham dự, trong đó có trên 2.437 tổ chức và 75.538 người đóng góp 791.502 lượt ý kiến vào tất cả các nội dung của Dự thảo. Riêng các cơ quan tuyên truyền của tỉnh có 205 lượt tin, bài tuyên truyền về lấy ý kiến tham gia Dự thảo.

Đại biểu Đỗ Thị Lan, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh phát biểu ý kiến tại hội nghị.

Điều 4 Dự thảo vẫn là đề tài “nóng” được đưa nên bàn nghị sự. ĐB Nguyễn Thành Phố (Tổ Uông Bí) đề nghị: Nên viết lại là “Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”.

ĐB Đặng Bá Bắc (Phó Trưởng Ban Pháp chế, HĐND tỉnh) thì cho rằng: Cần bổ sung vào cuối khoản 1, Điều 4 cụm từ “duy nhất” trong đoạn: “Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng duy nhất lãnh đạo Nhà nước và xã hội”, lý do nhằm khẳng định vai trò duy nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển, bảo vệ Tổ quốc. Tại khoản 2 và 3, Điều 4, ĐB Đặng Bá Bắc đề nghị bổ sung: “Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình”. ĐB Đặng Bá Bắc cho rằng, quy định trên thể hiện mối quan hệ mật thiết và trách nhiệm chính trị của Đảng với nhân dân.

Đồng tình với quan điểm này, ĐB Nguyễn Thị Hạnh (Tổ Hoành Bồ) cũng cho rằng, nhất thiết phải bổ sung cụm từ “Duy nhất”. Theo ĐB Nguyễn Thị Hạnh: “Cần phải khẳng định ngay từ Hiến pháp về vai trò lãnh đạo duy nhất và tuyệt đối của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhằm tránh những quan điểm về đa nguyên, đa đảng, không tốt cho chính trị”.

Cùng góp ý cho Điều 4 Dự thảo, ĐB Nguyễn Thị Huân (Bí thư Huyện uỷ, Chủ tịch HĐND huyện Đông Triều) đề nghị bổ sung: “Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết...” và “Các tổ chức Đảng Cộng sản Việt Nam và đảng viên phải hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật” trong khoản 2 và khoản 3 của Điều 4.

Toà án hiến pháp - nên có hay không?

Liên quan tới bình đẳng giới, ĐB Vũ Thị Liên Oanh (Chủ tịch Hội LHPN tỉnh) nêu ý kiến: Tại khoản 2, Điều 27 có đoạn “Nhà nước, xã hội và gia đình tạo điều kiện để phụ nữ phát triển toàn diện, phát huy vai trò của mình trong xã hội”. ĐB Vũ Thị Liên Oanh cho rằng, không nên đưa vào trong Hiến pháp vì tạo ra sự bất bình đẳng giới trong văn bản quy phạm pháp luật. “Nữ giới được tạo điều kiện, còn nam giới thì sao?” Câu hỏi trên của Chủ tịch Hội LHPN tỉnh đã làm mọi người bất ngờ. Tuy nhiên, theo ĐB Vũ Thị Liên Oanh, để xoá bỏ hiện tượng bất bình đẳng giới và thúc đẩy bình đẳng giới thì nên được cụ thể hoá trong Luật Bình đẳng giới hay những chính sách thực thi.

Cũng tại hội nghị, nhiều ĐB bày tỏ quan điểm về quyền con người, vai trò giám sát và phản biện xã hội của MTTQ, đặc biệt sở hữu đất đai. Điều 58 và 59 Dự thảo khẳng định: “Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý theo quy định của pháp luật”. Có nhiều ý kiến cho rằng, nên chăng cần đa sở hữu về đất đai. ĐB Nguyễn Thị Hạnh (Tổ Hoành Bồ) nêu ý kiến: Việc thiết lập chế định sở hữu toàn dân về đất đai là đúng, vì chế độ hiện hành không làm hạn chế đến quyền của tổ chức, cá nhân sử dụng đất. Như quyền được tặng, cho, chuyển nhượng, thế chấp, bảo lãnh ở ngân hàng theo quy định. Nhiều ĐB khác có cùng quan điểm, cho rằng quy định này vừa có ưu điểm là công nhận quyền sử dụng đất và hàng loạt quyền khác, quan trọng hơn là đảm bảo cho Nhà nước ta giữ được sự ổn định của quan hệ đất đai, phòng ngừa, ngăn chặn những xung đột phức tạp, những xáo trộn không cần thiết và duy trì sự ổn định về chính trị, xã hội.

Vấn đề có hay không việc thành lập Toà án Hiến pháp, hoạt động chuyên trách và độc lập cũng được nhiều ĐB quan tâm. Có ý kiến cho rằng, với tình hình đất nước như hiện nay, không cần thiết phải thành lập Toà án Hiến pháp. Nếu trường hợp cần thiết, Hội đồng Hiến pháp sẽ kiến nghị với Quốc hội xem xét lại văn bản để sửa đổi. Việc thành lập Toà án Hiến pháp ảnh hưởng tới sự tương hợp với nguyên tắc thống nhất quyền lực, ảnh hưởng đến ổn định chính trị của đất nước.

Đề cập tới Điều 47, ĐB Đào Đình Trợi (Phó Chánh án TAND tỉnh) cho rằng: Nên bỏ đoạn “Phản bội Tổ quốc là tội nặng nhất”, lý do Hiến pháp là đạo luật gốc, không nên quy định chi tiết. Về góc độ lý luận thì vấn đề tội phạm và hình phạt được quy định trong Bộ luật Hình sự chỉ có các loại tội: Tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng, không có “tội nặng nhất”.

Nhìn chung, các ĐB tham gia góp ý mong muốn Dự thảo sẽ được hoàn thiện và Hiến pháp mới khi có hiệu lực sẽ bảo đảm các tiêu chí. Thứ nhất, Hiến pháp phải thể hiện ý chí chung của toàn dân, thể hiện sự đồng thuận của nhân dân để thành lập chính quyền. Thứ hai, Hiến pháp phải có mục tiêu kiến tạo hạnh phúc, tự do, công bằng, đoàn kết, loại bỏ mọi sự chia rẽ hay áp bức, hướng tới sự phát triển bền vững của dân tộc. Thứ ba, về mặt pháp lý, Hiến pháp phải được xây dựng theo các nguyên tắc pháp luật phổ thông của thế giới văn minh, phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.

Phát biểu bế mạc hội nghị, đồng chí Nguyễn Đức Long khẳng định: Các ĐB HĐND tỉnh đã tập trung thảo luận, 20 ý kiến phát biểu trực tiếp tại Hội nghị đều tham gia vào những nội dung quan trọng của Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Các ý kiến còn lại sẽ được thu thập qua phiếu, Tổ giúp việc Ban chỉ đạo sẽ tổng hợp các ý kiến góp ý của các ĐB HĐND tỉnh để hoàn thiện báo cáo gửi Chính phủ, Uỷ ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 trước ngày 15-3.

Nguyễn Quý

Ý KIẾN THAM GIA VÀO DỰ THẢO Bí thư Đảng uỷ khối các cơ quan tỉnh Đào Thanh Lưỡng: “Hiến pháp phải ngắn gọn, dễ hiểu, tính khái quát cao”: Theo tôi, Dự thảo Hiến pháp cần quan tâm 6 nội dung cơ bản, đó là: Kinh tế, Chính trị, Đảng, Nhà nước, Xã hội, Kỹ thuật lập pháp. Tại khoản 1, Điều 4, nên bỏ từ “lao động”, thêm từ “duy nhất” vào sau từ “tiên phong”. Bỏ khoản 2 và một phần của khoản 3 của điều này để cho gọn và dễ hiểu với nội dung hoàn chỉnh như sau: “Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong duy nhất của giai cấp công nhân, của nhân dân và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước, xã hội và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và Pháp luật”. Trong Điều 8, cần cơ cấu lại từ ngữ để chỉ còn 2 khoản là đầy đủ ý nghĩa. Điều 16, 17 nên gộp lại ngắn gọn như sau: “Mọi người có nghĩa vụ tôn trọng quyền của người khác và đều bình đẳng trước pháp luật”. Chủ tịch UBND TP Uông Bí Nguyễn Thành Phố: “Cần sắp xếp để tạo sự logic, thuận tiện khi tra cứu, xem xét”: Dự thảo lần này đã xác lập được cơ chế kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Đồng thời thể hiện rõ nội dung đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ theo hướng xây dựng nền hành chính thống nhất, thông suốt, trong sạch, vững mạnh; giải quyết được những vấn đề bất cập, tồn tại của thực tiễn đặt ra trong quá trình tổng kết thi hành Hiến pháp năm 1992, đảm bảo là đạo luật cơ bản của Nhà nước, có tính dự báo và ổn định lâu dài. Chương II - Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, có 38 điều, nói về quyền con người có 21 điều, nói về quyền công dân có 17 điều. Các điều này được sắp xếp đan xen nhau. Do đó, cần sắp xếp lại để tạo sự logic, thuận tiện khi tra cứu, xem xét. Chương IX - Chính quyền địa phương, đề nghị bổ sung cụm từ “Khu kinh tế đặc biệt” hoặc “đặc khu” vào phần các đơn vị hành chính trong Điều 115, khoản 1. Phó trưởng Ban pháp chế HĐND tỉnh Đặng Bá Bắc: “Làm rõ vai trò của nhân dân trong việc xây dựng và ban hành Hiến pháp”: Về cơ bản, Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 được sắp xếp, điều chỉnh khá hợp lý và khoa học, đã cải tiến một bước cơ bản về kỹ thuật lập pháp theo hướng cô đọng, súc tích, đảm bảo tính pháp lý chặt chẽ. Toàn bộ nội dung của Hiến pháp đã thể hiện rõ 3 nội dung trọng tâm phù hợp với chức năng của Hiến pháp là quy định về chế độ chính trị; tôn trọng, đảm bảo, bảo vệ quyền con người, quyền cơ bản của công dân và tổ chức quyền lực Nhà nước. Về Lời nói đầu của Hiến pháp cần viết ngắn gọn, cô đọng và súc tích hơn về truyền thống lịch sử đất nước, dân tộc, lịch sử lập hiến của nước ta; nhiệm vụ cách mạng giai đoạn mới phù hợp với đường lối đối ngoại theo xu thế của thế giới và trong bối cảnh hội nhập của nước ta với mục tiêu xây dựng đất nước. Lời nói đầu cũng chưa khẳng định rõ chủ thể xây dựng Hiến pháp chính là nhân dân, vì vậy cần làm rõ vai trò của nhân dân trong việc xây dựng và ban hành Hiến pháp. Phó Bí thư thường trực Huyện uỷ Hoành Bồ Nguyễn Thị Hạnh: “Tạo sự chặt chẽ trong nội hàm ngôn từ”: Tại khoản 3, Điều 22, Chương II quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, đề nghị bổ sung cụm từ “của mình” và “người giám hộ” nhằm tạo sự chặt chẽ trong nội hàm ngôn từ, tránh sự hiểu sai, hiểu lệch không đáng có. Tại Điều 34 bổ sung cụm từ “theo quy định của pháp luật” và viết lại là: “Mọi người có quyền tự do kinh doanh theo quy định của pháp luật” và “Nhà nước bảo hộ quyền tự do kinh doanh theo quy định của pháp luật”. Vì nếu chỉ viết là “Mọi người có quyền tự do kinh doanh” thì tạo sơ hở cho những lĩnh vực kinh doanh không được pháp luật công nhận. Bên cạnh đó, cần xem xét bỏ từ “chống” và thay bằng từ “không được” trong khoản 2, Điều 8 vì từ “chống” nghe bị động; đồng thời bổ sung cụm từ “xã hội chủ nghĩa” sau cụm từ “Tổ quốc Việt Nam” trong khoản 1, Điều 11 và viết lại là “Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa là thiêng liêng, bất khả xâm phạm”. Bí thư Thị uỷ Quảng Yên Lê Xuân Tặng: “Dự thảo đã kế thừa từ việc tổng kết thi hành Hiến pháp năm 1992”: Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 đã kế thừa những quy định của Hiến pháp năm 1992 và kết hợp với những nội dung rút ra từ việc tổng kết thi hành Hiến pháp năm 1992. Khoản 1,  Điều 116, đề nghị sửa đổi, bỏ cụm từ “hoạt động của các cơ quan Nhà nước tại địa phương” thay bằng “các tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện chính sách pháp luật ở địa phương”. Điều 117, bổ sung thêm quy định “Đại biểu HĐND có trách nhiệm hàng năm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ đại biểu của mình trước cử tri hoặc trước đại biểu cử tri nơi mình được bầu ra”. Bổ sung quy định về “Trả lời ý kiến của cử tri” để nhân dân thực hiện quyền giám sát hoạt động của đại biểu HĐND. Đại biểu HĐND gắn bó và có trách nhiệm với những vấn đề của nhân dân địa phương nơi mình được bầu. Lê Hải