Sống mãi tên người chiến sĩ cách mạng

Các con đường, tuyến phố, dựng tượng đài được đặt tên theo các vị danh nhân, anh hùng, liệt sĩ... là một hình thức để tri ân, tưởng nhớ công lao to lớn của bậc tiền nhân đối với Tổ quốc, dân tộc. Với ý nghĩa đó, tên của Anh hùng LLVT nhân dân Đặng Bá Hát đã được đặt cho một tuyến đường tại TP Hạ Long, trở thành một phần của quê hương, đất nước. Dạo bước trên tuyến đường ấy, ngắm nhìn khung cảnh khang trang, sầm uất của cuộc sống mới, trong chúng tôi bỗng vang lên câu hát "Dòng tên anh khắc vào đá núi, mây ngàn hóa bóng cây che...".

Đặng Bá Hát sinh năm 1936 tại thôn Đồng Tái, xã Thống Kênh, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Ông gia nhập quân đội năm 1954, có 7 năm trong quân ngũ tham gia đánh 4 trận, trở thành xạ thủ trung liên của Trung đoàn 244 Quân khu Tả Ngạn. Khi chuyển ngành về Vùng mỏ năm 1960, ông vào làm công nhân Xí nghiệp Bến Hòn Gai, được biên chế vào tổ máy trục hơi số 5, Phân xưởng Cầu Đống.

Năm 1964 đế quốc Mỹ nhiều lần đưa máy bay ném bom miền Bắc Việt Nam, trong đó có TX Hòn Gai. Đặng Bá Hát cùng các đồng đội là chiến sĩ tự vệ của Xí nghiệp Bến Hòn Gai đã chiến đấu anh dũng, bắn rơi 3 máy bay, bắt sống 1 phi công Mỹ. Sau trận này, thợ mỏ Đặng Bá Hát được tặng thưởng Huy hiệu 5/8.

Năm 1967 Đặng Bá Hát được phân công làm Đại đội trưởng Đại đội pháo cao xạ 37mm. Ông đã mang kinh nghiệm từ những tháng năm trong quân ngũ vận dụng vào xây dựng lực lượng chiến đấu hiệu quả, lập nhiều chiến công. Chiều 12/7/1972, không quân Mỹ đánh phá bến phà Bãi Cháy. Đặng Bá Hát cùng đồng đội kiên cường chống trả quyết liệt, chặn đứng nhiều mũi tấn công của địch. Ông đã hy sinh anh dũng bên tháp pháo, trên tay vẫn cầm chắc lá cờ chỉ huy.

Chiến tranh kết thúc, Đặng Bá Hát được Đảng, Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Tên của người chiến sĩ kiên trung tiếp tục sống mãi trong những câu chuyện giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ Vùng mỏ sau này. Năm 2008, tại kỳ họp thứ 14, HĐND tỉnh Quảng Ninh khóa XI, đã thông qua Nghị quyết số 21/2008/NQ-HĐND “Về việc đổi tên đường, phố trên địa bàn TP Hạ Long và huyện Yên Hưng tỉnh Quảng Ninh”. Trong đó có việc đặt tên “Đặng Bá Hát” cho tuyến đường từ đường nhánh rẽ cầu Bãi Cháy, phường Yết Kiêu, kéo dài đến điểm cuối tại phố Ba Đèo, chiều dài gần 1,6km.

Con đường Đặng Bá Hát hôm nay được xây dựng rộng rãi, khang trang, rợp bóng cây xanh. Hai bên đường là những cụm dân cư, có cả những địa chỉ nổi tiếng “nhất, nhì” trên bản đồ du lịch trải nghiệm của TP Hạ Long, như: Tổ hợp Đồi Mặt Trời, các quán cafe có view toàn cảnh bờ Vịnh Hạ Long, Vòng quay Mặt trời... Mong ước quê hương bình yên, hưng thịnh của người chiến sĩ năm xưa đã trở thành hiện thực.

Đặc biệt, tại đúng mỏm đồi ghi dấu lịch sử về Đại đội pháo cao xạ 37mm trong trận chiến hơn 50 năm trước, tỉnh Quảng Ninh đã cho xây dựng cụm tượng đài về chủ đề trận địa pháo và Anh hùng Đặng Bá Hát. Tác giả của tượng đài này là nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng, người đã có nhiều tác phẩm điêu khắc nổi tiếng, được giới phê bình mỹ thuật đánh giá cao và đông đảo công chúng cả nước đón nhận.

Trong một bài trả lời phỏng vấn trên báo Quảng Ninh, tác giả Phạm Văn Hạng nói: Mọi chi tiết nhỏ của cụm tượng đài đều hàm chứa những ý nghĩa sâu sắc. Đó là những vỏ trái bom đã nổ đặt dưới chân tượng đài, được tạo hình thành những bông hoa, gọi là “hoa chiến thắng”. Trên người các chiến sĩ tự vệ có những chiếc lá ngụy trang mang hình trái tim, đại diện cho việc các anh đã chiến đấu không chỉ bằng vũ khí, mà chính bằng trái tim nồng nàn yêu nước. Những trái tim ấy được làm từ thủy tinh để luôn phát ra ánh sáng khi có mặt trời chiếu vào. Chân dung nhân vật chính là Anh hùng Đặng Bá Hát được làm bằng đá theo hướng vươn lên, với tạo hình đội chiếc mũ thợ mỏ, toát ra khí chất không thể trộn lẫn của người lính - thợ...

Anh hùng Đặng Bá Hát sống mãi, không chỉ nhờ dáng hình được khắc sâu vào đá, tên đặt cho những con đường, tuyến phố, định danh cho các loại giấy tờ thư tín, sổ sách hành chính..., mà quan trọng hơn hình ảnh người Anh hùng luôn sống mãi trong trái tim của người dân Vùng mỏ.