Tái sinh rừng ngập mặn

Quảng Ninh có diện tích rừng ngập mặn (RNM) khá lớn (trên 23.000ha), tập trung chủ yếu ở các địa phương như: Móng Cái, Tiên Yên, Quảng Yên, Vân Đồn. RNM của Quảng Ninh giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo cân bằng sinh thái, bảo vệ đê điều, đồng thời là nơi trú ngụ của nhiều loài hải sản, phục vụ đời sống của người dân. Hiện nay, tỉnh đang tập trung bảo vệ và phát triển RNM, qua đó góp phần bảo vệ môi trường, giảm nhẹ thiên tai, chống biến đổi khí hậu.

Học sinh Trường THPT Chuyên Hạ Long tham gia trồng rừng ngập mặn trên Vịnh Hạ Long.

Rừng ngập mặn không chỉ có tác dụng hạn chế xâm nhập mặn bảo vệ nước ngầm mà còn cung cấp nguồn thuỷ sản cho cư dân ven biển. Theo khảo sát của Sở NN&PTNT, trước đây do các địa phương giao đất, giao rừng cho các dự án khoanh vùng, đào đắp đầm một cách ồ ạt để nuôi trồng thuỷ sản, biến những cánh rừng sú vẹt, đâng, bần trở thành những vùng nước trắng mênh mông. Người dân đã phá rừng ngập mặn để đào đắp đầm nuôi tôm, cua. Hiện tượng này xảy ra ở hầu khắp các địa phương như khu vực Bắc Cửa Lục, Việt Hưng, Đại Yên (TP Hạ Long); Sông Khoai, Hà An, Liên Vị, Hoàng Tân (TX Quảng Yên); Phương Đông (TP Uông Bí) và ở các huyện Hải Hà, Đầm Hà, Vân Đồn, Cẩm Phả, Tiên Yên... Việc tăng nhanh diện tích nuôi trồng thuỷ sản đã ảnh hưởng lớn tới RNM gây thiệt hại hàng nghìn ha rừng sú, đâng. Bên cạnh đó, việc mở mang đô thị, xây dựng các khu công nghiệp, cảng biển, làm đường đang diễn ra mạnh mẽ trên địa bàn tỉnh, đã phá nhiều khu vực rừng ngập mặn, nhất là những cánh rừng già gần như không còn. Cũng theo số liệu thống kê của Sở NN&PTNT, diện tích trồng RNM trên địa bàn tỉnh có khoảng trên 2.300ha, chiếm 10% tổng diện tích RNM của tỉnh. Trong đó có hơn 1.900ha đạt mật độ trên 2.500 cây/ha (mật độ được coi là có rừng), còn lại gần 400ha có mật độ dưới 2.500 cây/ha.

Đứng trước thực trạng trên, Quảng Ninh đã tập trung mọi nguồn lực để cứu rừng. Trong giai đoạn 1997-2008, tỉnh đã triển khai thực hiện các chương trình trồng và khôi phục RNM bằng các dự án: PAM 5325, Hội Chữ thập đỏ, Quỹ Nhi đồng Anh, Tổ chức trồng lại RNM Nhật Bản, đã trồng mới được hơn 2.300ha rừng các loại. Từ năm 2008-2014, nhờ chương trình bảo vệ và phát triển rừng, tỉnh đã trồng mới được hơn 1.700ha với tổng kinh phí hơn 22,4 tỷ đồng. Giai đoạn 2015-2020, tỉnh đang triển khai 3 dự án bằng kinh phí của chương trình biến đổi khí hậu (SP-RCC) gồm: Dự án gây bồi, tạo bãi và trồng cây ngập mặn tại thôn 1, xã Hải Đông (TP Móng Cái), tổng kinh phí 27 tỷ đồng; dự án nâng cấp đê Quan Lạn (huyện Vân Đồn) và trồng RNM, kinh phí 18 tỷ đồng; dự án đầu tư bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ, đặc dụng ven biển tỉnh giai đoạn 2015-2020, tổng mức đầu tư 92 tỷ đồng. Những dự án này sẽ góp phần quan trọng trong việc khôi phục và phát triển RNM của các địa phương... Nhiều cánh RNM tái sinh đã bắt đầu phát huy hiệu quả trong bảo vệ đê biển mùa mưa bão. Tiên Yên là một trong những địa phương có diện tích RNM tương đối lớn trên địa bàn tỉnh, khoảng trên 3.600ha. Thời gian qua, nhờ sự quan tâm giúp đỡ tài trợ của các tổ chức quốc tế, phi chính phủ, như: Tổ chức KVT (Hà Lan), ACTMANG (Nhật Bản), Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, Cục Môi trường (Bộ Tài nguyên - Môi trường)... nhiều ha RNM, hệ sinh thái biển trên địa bàn huyện đã dần hồi sinh. Cùng với việc trồng mới RNM, Tiên Yên tích cực tuyên truyền đến các hộ dân về việc bảo vệ RNM, nhờ đó tình trạng chặt phá RNM không còn tái diễn. Tuy nhiên, theo đồng chí Bùi Xuân Hiển, Giám đốc Ban Quản lý dự án trồng rừng Việt - Đức (Sở NN&PTNT), cho biết: Trong quá trình trồng mới RNM hiện gặp không ít khó khăn như lượng chất thải rắn chưa được xử lý thải trực tiếp ra biển làm ảnh hưởng tới môi trường sinh thái. Thêm vào đó, do tác động mạnh từ việc chuyển mục đích sử dụng từ đất rừng, bãi bồi sang các ngành có lợi nhuận cao như nuôi trồng thuỷ sản, giao thông vận tải biển... ngày càng tăng cũng là những nguyên nhân gây khó khăn cho công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng.

Như vậy, việc bảo vệ và phát triển RNM ở Quảng Ninh vẫn còn nhiều khó khăn, đòi hỏi sự nỗ lực nhiều hơn nữa của chính quyền và nhân dân. Do đó, việc khảo sát, lập quy hoạch trồng cây phù hợp sẽ góp phần bảo vệ đê, tạo việc làm cho nhân dân ven biển, cải thiện môi trường sinh thái biển, bảo vệ môi trường bền vững.

Hiểu Trân