Tăng trưởng xanh là nền tảng vững chắc để Quảng Ninh trở thành tỉnh có cơ cấu kinh tế dịch vụ, công nghiệp vào năm 2020

Tỉnh Quảng Ninh đang đứng trước những cơ hội mới của sự phát triển. Với truyền thống đoàn kết, “kỷ luật và đồng tâm”; những thành quả đã đạt được trong những năm qua và kinh nghiệm trí tuệ, sáng tạo, tỉnh Quảng Ninh đang nỗ lực phấn đấu huy động mọi nguồn lực cho phát triển, vượt qua mọi khó khăn thách thức, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra cho giai đoạn 2016 - 2020, để Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp theo hướng hiện đại, trở thành địa bàn động lực, một trong những tỉnh đi đầu trong tăng trưởng kinh tế xanh của cả nước. PV Báo Quảng Ninh đã có cuộc trao đổi với đồng chí Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Long về vấn đề này.

- PV: Quảng Ninh được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu cả nước về thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng tăng trưởng xanh. Trong triển khai thực hiện, tỉnh phải đối mặt với những thách thức gì, thưa đồng chí?

+ Đồng chí Nguyễn Đức Long: Trước hết cần phải nói rằng việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng là yêu cầu cũng như quy luật tất yếu của sự phát triển và Quảng Ninh cũng không nằm ngoài quy luật này. Tăng trưởng xanh đã được xác định là trọng tâm trong chính sách phát triển quốc gia của nhiều khu vực trên thế giới trong nỗ lực để đạt được sự phát triển bền vững. Đối với Việt Nam điều này phần nào đã được thể hiện thông qua Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước giai đoạn 2011-2020: “Tăng trưởng kinh tế phải kết hợp hài hoà với phát triển văn hoá, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân. Phát triển kinh tế - xã hội phải luôn coi trọng bảo vệ và cải thiện chất lượng môi trường, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu” cũng như Chiến lược phát triển bền vững Việt Nam và Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020, tầm nhìn đến năm 2050.

Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Long kiểm tra tiến độ Dự án đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn, tháng 11-2015. Ảnh: Lan Hương

Đối với tỉnh Quảng Ninh, tăng trưởng xanh được hiểu là sự tăng trưởng dựa trên quá trình thay đổi mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi phương thức phát triển gắn chặt với việc thực hiện có hiệu quả 3 đột phá chiến lược cũng là những thách thức lớn nhất của tỉnh mà Đại hội XI của Đảng đề ra (Cải cách hành chính, phát triển nguồn nhân lực, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ); từng bước giảm dần việc dựa vào các yếu tố không bền vững như tài nguyên hữu hạn (than, đất, đá...) và tăng dần các yếu tố bền vững dựa vào vị trí địa chính trị, kinh tế tri thức, khoa học công nghệ, tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu, cảnh quan, văn hoá, truyền thống lịch sử và trí tuệ con người... để phát triển bền vững. Quảng Ninh có rất nhiều tiềm năng nổi trội, lợi thế cạnh tranh và có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh, song cũng phải đối mặt với nhiều mâu thuẫn, thách thức lớn trong quá trình thực hiện, đặc biệt là: Tăng trưởng chưa bền vững, đang chủ yếu dựa vào tài nguyên hữu hạn; mâu thuẫn giữa việc khai thác than, phát triển công nghiệp nặng với phát triển du lịch, dịch vụ trên cùng một địa bàn và mâu thuẫn giữa có nhiều tiềm năng thế mạnh, lợi thế cạnh tranh với cơ chế chính sách còn hạn chế. Thách thức giữa phát triển công nghiệp hoá và đô thị hoá nhanh (tỷ lệ đô thị hoá cao 64%) với giải quyết vấn đề môi trường sống; thách thức đồng thời phải phát triển kinh tế nhanh, bền vững vừa phải góp phần bảo vệ quốc phòng - an ninh, đảm bảo độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ khu vực biên giới; thách thức giữa tăng trưởng kinh tế nhanh trong khi phải đảm bảo an sinh xã hội, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền; thách thức giữa phát triển bền vững trước những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và nước biển dâng cao (Quảng Ninh có 9 huyện, thị xã, thành phố ven biển, trong đó có 8 xã dưới mực nước biển) và hậu quả của quá trình khai thác than hàng trăm năm để lại. Do đó đối với Quảng Ninh, việc đổi mới mô hình tăng trưởng, đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh là yêu cầu cấp bách để phát triển bền vững trong tương lai.

- PV: Để vượt qua những thách thức này, thực hiện được mục tiêu tăng trưởng xanh, tỉnh đã và đang làm gì, thưa đồng chí?

+ Đồng chí Nguyễn Đức Long: Để tăng trưởng đảm bảo yếu tố phát triển bền vững, quan điểm xuyên suốt của tỉnh trong quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng là từ chưa bền vững sang bền vững, dựa trên sự cân bằng giữa các ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường; giữ gìn tôn trọng giá trị cũ để từ đó kế thừa, phát huy những sáng kiến mới để điều chỉnh hướng đến mục tiêu và cách làm mới; xử lý hiệu quả mối quan hệ giữa tốc độ tăng trưởng và chất lượng phát triển.

Nhận thức rõ về quan điểm này, tỉnh đã và đang triển khai thực hiện các mục tiêu, giải pháp hiệu quả thiết thực. Trong đó, trong những năm qua đã ưu tiên công tác lập quy hoạch, quản lý và thực hiện quy hoạch làm nền tảng cho tăng trưởng xanh, đặc biệt đã hoàn thành và đang triển khai 7 Quy hoạch chiến lược của tỉnh do các đơn vị tư vấn hàng đầu trong nước và nổi tiếng trên thế giới thực hiện như McKinsey, BCG, Nikken Sekkei, Nippon Koie.

Đặc biệt đã tập trung chỉ đạo triển khai đồng bộ có hiệu quả 3 đột phá chiến lược: Về phát triển kết cấu hạ tầng, quan tâm đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, du lịch, điện, nước, hạ tầng đô thị, nông thôn. Đã tranh thủ sự giúp đỡ của Trung ương, để tập trung và thu hút mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực ngoài ngân sách để đầu tư các tuyến đường giao thông huyết mạch, các tuyến đường ra cửa khẩu, biên giới và các khu kinh tế, khu công nghiệp. Đặc biệt, Quảng Ninh là tỉnh tiên phong trong việc đầu tư ngân sách, ứng vốn cho Trung ương để cải tạo, nâng cấp, xây dựng quốc lộ và cũng là tỉnh đầu tiên được Trung ương giao làm chủ đầu tư xây dựng các tuyến đường cao tốc. Đã hoàn thành việc cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 18A đoạn Uông Bí - Hạ Long, Quốc lộ 18C đoạn Tiên Yên - Hoành Mô, đường tỉnh 340 huyện Hải Hà, đường tỉnh 329 Mông Dương - Ba Chẽ, tuyến đường tránh phía Bắc thành phố Hạ Long đoạn Vũ Oai - Quang Hanh; đang tích cực triển khai nhiều dự án lớn, trong đó có một số dự án trọng điểm triển khai theo hình thức đối tác công - tư (PPP) để huy động tối đa nguồn lực ngoài ngân sách cho đầu tư phát triển: Cảng hàng không Quảng Ninh; đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, cầu Bạch Đằng; đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn... Hạ tầng cung cấp điện cũng được đặc biệt quan tâm, Quảng Ninh đã trở thành Trung tâm sản xuất nhiệt điện lớn của cả nước và là tỉnh đầu tiên đưa điện lưới quốc gia đến tất cả các thôn, khu, khe bản trên đất liền và các xã đảo, tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia đạt 99,85%, cao nhất toàn quốc. Cùng với đó tỉnh đẩy mạnh đầu tư và kêu gọi, hỗ trợ các nhà đầu tư triển khai đầu tư xây dựng nhiều dự án lớn phục vụ phát triển dịch vụ, du lịch, nhất là tạo sản phẩm du lịch đặc sắc để thu hút khách tham quan đến với Quảng Ninh, đồng thời góp phần thay đổi diện mạo, văn minh đô thị cũng như tạo điểm nhấn đô thị đồng bộ hiện đại như công trình Bảo tàng, Thư viện tỉnh, Cung quy hoạch hội chợ và triển lãm, Công viên Hạ Long, Công viên Đại dương, Khu khách sạn nghỉ dưỡng biển cao cấp tại đảo Rều, Trung tâm thương mại Vincom Center... Đẩy mạnh cải cách hành chính phục vụ phát triển kinh tế xanh, trọng tâm là tạo đột phá trong cải cách thủ tục hành chính. Tỉnh đã thành lập Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư và triển khai chính quyền điện tử, công dân điện tử, thành lập và triển khai có hiệu quả mô hình Trung tâm Hành chính công cấp tỉnh và 14 địa phương được Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương biểu dương, đánh giá cao, doanh nghiệp và nhân dân ghi nhận. Đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định thành lập thí điểm Trung tâm Hành chính công tỉnh trực thuộc UBND tỉnh; tỉnh ta đã rà soát cắt giảm 201 thủ tục hành chính ở 3 cấp so với Đề án 30 năm 2010, thời gian giải quyết thủ tục hành chính trung bình giảm 40% so với quy định của Trung ương. Phát triển mạnh và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm đảm bảo đáp ứng tốt yêu cầu đưa nhân lực trở thành nền tảng và lợi thế quan trọng để chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Quảng Ninh đã dành nguồn lực thoả đáng cho sự nghiệp giáo dục, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, nhất là đưa đội ngũ CBCCVC đi học tập, bồi dưỡng ở nước ngoài. Đến nay, số lượng thạc sĩ, tiến sĩ trong tỉnh tăng gấp 2,33 lần so với năm 2010; tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 63%, trong đó đào tạo nghề tăng từ 38% lên 49,5%; sinh viên các hệ đào tạo đạt 293/vạn dân. Đặc biệt, tỉnh đã thành lập Trường Đại học Hạ Long và đi vào tuyển sinh trong năm 2015 để đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ yêu cầu phát triển.

Nhằm cải tạo, khắc phục ô nhiễm môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh gây ra, tỉnh đã chi trên 157 tỷ đồng lắp đặt 27 trạm quan trắc môi trường tự động; triển khai các dự án cải tạo ô nhiễm môi trường Vịnh Hạ Long; ngành Than triển khai xây dựng trên 40 trạm xử lý nước thải mỏ, thực hiện cải tạo hoàn nguyên môi trường trên 800ha bãi thải mỏ tại khai trường khai thác than, vận chuyển than bằng hệ thống băng tải kín, đầu tư công nghệ tuyển nổi và xoáy lốc huyền phù trong chế biến, sàng tuyển than... Đến nay, Quảng Ninh đã hoàn thành xử lý 100% các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; 100% các khu công nghiệp đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung; 80% nước thải từ hoạt động khai thác than đã được xử lý, hầu hết các bãi thải mỏ không còn hoạt động đã được hoàn nguyên môi trường. Hiện tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải ở đô thị đạt 90%...

Bằng các giải pháp điều hành linh hoạt, sáng tạo và các bước đi được hoạch định bài bản, cơ cấu kinh tế của tỉnh đã có sự bứt phá mạnh trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển kinh tế xanh bền vững. Theo đó, tỷ trọng dịch vụ tăng từ 39,3% năm 2010 lên 43,4% năm 2015, trong khi công nghiệp giảm từ 53,4% năm 2010 xuống 50,6% năm 2015; nông nghiệp giảm từ 7,3% xuống còn 6% năm 2015. Trong cơ cấu ngành công nghiệp đã giảm dần tỷ trọng ngành công nghiệp khai khoáng, tăng dần tỷ trọng các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và sản xuất, phân phối điện. Điều này đã tạo động lực quan trọng giúp Quảng Ninh bứt phá trong phát triển toàn diện các lĩnh vực. Trong 5 năm qua (2011-2015), Quảng Ninh luôn là một trong 5 tỉnh có tốc độ tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách cao nhất cả nước, với tốc độ tăng trưởng GDP bình quân luôn đạt trên 10%/năm, thu nhập bình quân theo đầu người đạt 2.910 USD, gấp 1,7 lần so với cả nước, đồng thời là một trong những tỉnh dẫn đầu cả nước về tỷ lệ che phủ rừng, đã trồng được 64.600ha rừng, nâng độ che phủ rừng từ 50,2% năm 2010 lên trên 53,5% vào năm 2015. Năm 2015, tỉnh Quảng Ninh cơ bản là tỉnh nông thôn mới, vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất trong phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015”.  Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân từng bước được cải thiện, thực hiện tốt đảm bảo an sinh xã hội, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh.

Từ những kết quả này, Quảng Ninh được đánh giá là địa phương đi đầu trong cả nước về đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng tăng trưởng xanh bền vững.

Sản xuất hệ thống dây dẫn và các cụm thiết bị điện ô tô tại nhà máy Yazaki, Chi nhánh Quảng Ninh (KCN Đông Mai, TX Quảng Yên). Ảnh: Nguyên Lâm

- PV: Xin đồng chí cho biết thêm khát vọng cao hơn về một Quảng Ninh “xanh” trong tương lai sẽ như thế nào?

+ Đồng chí Nguyễn Đức Long: Đúng như vậy, tôi, bạn và những người dân Quảng Ninh đều có khát vọng xây dựng Quảng Ninh thực sự trở thành nơi cần đến và nơi đáng sống của mọi người.

Theo đó, chúng ta sẽ nỗ lực triển khai thực hiện thắng lợi mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2015-2020 đó là: Phấn đấu đến năm 2020, xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh có cơ cấu kinh tế dịch vụ, công nghiệp; là trung tâm du lịch chất lượng cao của khu vực, một trong những cực tăng trưởng kinh tế của miền Bắc với hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng kỹ thuật đô thị đồng bộ; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, giảm nghèo bền vững; tổ chức Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh; giữ vững chủ quyền biên giới; bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội; bảo vệ và cải thiện rõ rệt môi trường sinh thái; gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá, sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc; bảo tồn và phát huy bền vững các giá trị của Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long và các khu danh thắng, di tích lịch sử.

Để hiện thực hoá mục tiêu này, tỉnh sẽ tập trung điều hành và huy động mọi nguồn lực đầu tư để đầu tư phát triển, đảm bảo nguyên tắc đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, phát huy cao nhất các tiềm năng, lợi thế của Quảng Ninh. Đồng thời, tỉnh cũng ưu tiên nguồn lực đầu tư mỗi năm từ 4-5% chi ngân sách thường xuyên cho phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ, theo hướng nâng cao hàm lượng khoa học trong các ngành sản xuất và chế biến, tăng sức cạnh tranh của từng sản phẩm trên thị trường trong nước và quốc tế. Tỉnh tiếp tục chú trọng các giải pháp cơ cấu ngành theo hướng “xanh”, theo đó, tiếp tục phát triển công nghiệp khai thác than, nhiệt điện, đóng tàu, vật liệu xây dựng một cách hợp lý, bền vững theo hướng sử dụng công nghệ cao thân thiện với môi trường.

Đặc biệt, tới đây Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khoá XIV sẽ ban hành Nghị quyết chuyên đề đầu tiên về phát triển dịch vụ tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm 2030 với mục tiêu phát triển du lịch bền vững theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả để du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và chiếm tỉ trọng ngày càng cao trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Trong đó,  tỉnh sẽ tập trung phát triển hệ thống sản phẩm, loại hình du lịch đặc sắc, với trọng tâm là du lịch biển đảo chất lượng cao gắn với việc phát huy giá trị di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, du lịch tâm linh, nhất là Trung tâm Phật giáo, danh thắng Yên Tử. Quan tâm đầu tư phát triển đồng thời 4 trung tâm du lịch của tỉnh (Hạ Long, Móng Cái - Trà Cổ, Vân Đồn - Cô Tô, Uông Bí - Đông Triều - Quảng Yên). Phấn đấu đến năm 2020, thành phố Hạ Long trở thành thành phố du lịch hiện đại và văn minh; Vân Đồn - Cô Tô trở thành trung tâm du lịch biển đảo chất lượng cao, trung tâm công nghiệp giải trí cao cấp có Casino; Uông Bí - Đông Triều - Quảng Yên trở thành trung tâm du lịch văn hoá - lịch sử - tâm linh đặc sắc; Móng Cái, Hải Hà trở thành trung tâm du lịch biên giới kết hợp mua sắm...

Đồng thời, tỉnh ta sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng sản xuất hàng hoá gắn với hình thành các vùng sản xuất chuyên canh có quy mô lớn, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp sạch, nông nghiệp công nghệ cao... Trong thời gian tới, tỉnh Quảng Ninh sẽ tiếp tục nỗ lực cố gắng thực hiện có hiệu quả cao hơn công tác quản lý nhà nước trong các lĩnh vực, nhất là xử lý môi trường, di dân ra khỏi các vùng sạt lở nguy hiểm, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ để nâng cao hiệu quả kinh tế, ứng phó với biến đổi khí hậu, góp phần xoá đói giảm nghèo và tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế một cách bền vững.

Và tôi tin, với truyền thống đoàn kết, kỷ luật và đồng tâm; trên nền tảng kinh nghiệm, trí tuệ, với tư duy luôn đổi mới, sáng tạo và những thành quả đã đạt được trong những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh sẽ vượt qua mọi khó khăn, thách thức để thực hiện thành công mục tiêu nói trên, góp phần tích cực cùng cả nước thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XII của Đảng.

- PV: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Lê Hải (thực hiện)