Tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu

Nhằm đưa ra một mô hình quản lý theo hướng tập trung, hiện đại, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa của ngành hải quan, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu (XNK), tháng 4/2018, Cục Hải quan tỉnh đã tổ chức triển khai Đề án “mô hình thực hiện thủ tục và quản lý hải quan tập trung tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái”. Sau 5 năm triển khai, mô hình đã làm tăng tính minh bạch trong thực hiện thủ tục hải quan, thúc đẩy hoạt động XNK trên địa bàn TP Móng Cái.

Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái quản lý nhà nước về hải quan trên địa bàn TP Móng Cái. Đây là địa bàn rộng thuộc Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái, với đường biên giới trên bộ kéo dài trên 72km, tiếp giáp với Trung Quốc, bao gồm: 1 cửa khẩu quốc tế; 1 cảng cạn (ICD); nhiều địa điểm tập kết, kiểm tra hàng hóa XNK; tập trung, điểm xuất hàng, địa điểm kiểm tra hàng hóa; 22 kho ngoại quan, 4 cửa hàng miễn thuế...

Trước khi triển khai thực hiện Đề án “Mô hình thực hiện thủ tục và quản lý hải quan tập trung tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái” (gọi tắt mô hình quản lý hải quan tập trung), việc khai báo thủ tục hải quan, kiểm tra thực tế hàng hóa, được thực hiện trực tiếp tại các dây chuyền thuộc các đội thủ tục hàng hóa XNK; hoạt động giám sát hải quan được thực hiện tại các cửa khẩu, lối mở, điểm xuất hàng, các địa điểm tập kết, kiểm tra hàng hóa…

Với quyết tâm tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động XNK của doanh nghiệp, Cục Hải quan tỉnh đã chủ động đề xuất và được UBND tỉnh, Tổng cục Hải quan đồng ý giao nghiên cứu xây dựng và triển khai mô hình quản lý hải quan tập trung tại TP Móng Cái.

Theo đó, mô hình được triển khai theo 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 (từ năm 2018-2020), triển khai thực hiện thủ tục hải quan tập trung (tiếp nhận hồ sơ hải quan, thông quan hàng hóa tập trung) tại trụ sở Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái. Việc kiểm tra thực tế hàng hóa và quản lý hải quan đối với hàng hóa XNK tại các địa điểm kiểm tra hàng XK, NK tập trung và các địa điểm kiểm tra hàng XK. Giai đoạn 2 (từ năm 2020), tiếp tục thực hiện triển khai thực hiện thủ tục hải quan và quản lý hải quan tập trung. Ngoài các khu vực cửa khẩu, lối mở, việc kiểm tra thực tế hàng hóa và quản lý hải quan đối với hàng hóa XK, NK được thực hiện tại một địa điểm tập trung.

Đồng thời, để tinh gọn tổ chức bộ máy, đảm bảo cơ cấu theo mô hình quản lý chung của ngành, Đội thủ tục hàng hóa XNK được thành lập và hợp nhất nhiệm vụ tiếp nhận, đăng ký tờ khai, kiểm tra hồ sơ, thông quan hàng hóa của các Đội thủ tục hàng hóa XNK I, Đội thủ tục hàng hóa XNK II và Đội nghiệp vụ ICD Thành Đạt.

Ông Lưu Văn Đô, Giám đốc Công ty TNHH Du lịch - Dịch vụ - Thương mại Đô Vân (TP Móng Cái), cho biết: Việc tiếp nhận, kiểm tra chi tiết hồ sơ được thực hiện tại 1 địa điểm là Đội thủ tục hàng hóa XNK thay vì 3 Đội thủ tục như trước đã đảm bảo thống nhất trong việc thực hiện các quy định pháp luật, qua đó đã giảm thời gian thông quan hàng hóa, giảm tiếp xúc giữa doanh nghiệp và công chức hải quan, doanh nghiệp dễ dàng, thuận tiện khi được tiếp cận thông tin, văn bản quy phạm pháp luật và sự hướng dẫn, hỗ trợ (hỗ trợ từ xa, hỗ trợ tại chỗ) của cơ quan hải quan trong quá trình thực hiện thủ tục.

Việc thực hiện thủ tục hải quan và quản lý số liệu, thống kê cũng được thực hiện tập trung, thống nhất đảm bảo công tác tổng hợp, báo cáo, thống kê, đánh giá phục vụ yêu cầu quản lý, chỉ đạo điều hành của lãnh đạo chi cục và triển khai chỉ đạo của cấp trên được nhanh chóng và chính xác. Trong công tác kiểm tra, giám sát hàng hóa được chuyên môn hóa tại hai đội kiểm tra giám sát hải quan với sự hỗ trợ của hệ thống công nghệ thông tin, trang thiết bị kiểm tra giám sát đã giúp thời gian thông quan ngày càng rút ngắn. Đặc biệt đối với tờ khai luồng xanh, doanh nghiệp chỉ phải xuất trình hàng hóa tại cửa khẩu, lối mở, điểm xuất hàng cho cán bộ, công chức thực hiện kiểm tra, giám sát…

Theo đánh giá chung, sau 5 năm thực hiện, mô hình đã mang lại những hiệu quả rõ rệt cho công tác quản lý của cơ quan Hải quan, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động XNK, khẳng định nỗ lực và hành động đúng hướng của Cục Hải quan tỉnh. Rõ nét nhất là Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái đã đảm bảo thông quan thông suốt khối lượng hàng hóa có quy mô kim ngạch lên đến gần 20 tỷ USD trong 5 năm (2018-2022); số thu ngân sách liên tục tăng, năm sau cao hơn năm trước và năm 2022 đạt 1.645 tỷ đồng (tăng hơn 117% so với năm 2018 khi năm 2018 số thu mới đạt trên 757 tỷ đồng).

Kết quả nổi bật khác của mô hình là nâng cao hiệu quả quản lý, tạo thuận lợi cho hoạt động gia công, sản xuất xuất khẩu. Bởi trước khi thực hiện mô hình, việc quản lý đối với loại hình này được thực hiện tại 2 đội (Đội thủ tục hàng hóa XNK 1 và Đội thủ tục hàng hóa XNK 2); chưa phân rõ trách nhiệm các đội trong công tác thu thập thông tin định kỳ, kiểm tra cơ sở, kiểm tra tình hình sử dụng, tồn kho nguyên liệu, vật tư, máy móc, thiết bị… Sau khi triển khai mô hình, Cục Hải quan Quảng Ninh đã chỉ đạo xây dựng phương án quản lý hàng gia công, SXXK để đảm bảo quản lý chặt chẽ đối với hàng hóa XNK theo hai loại hình này. Do đó từ 10 doanh nghiệp hoạt động theo loại hình gia công, SXXK, đến nay số lượng này tăng lên 17 doanh nghiệp (tương đương tăng 70%), bình quân giải quyết thủ tục cho gần 5.300 tờ khai/năm (tăng 40,3% so với trước năm 2018), thế nhưng Chi cục vẫn đảm bảo quản lý đối với loại hình gia công, SXXK đạt hiệu quả cao, hoàn thành tốt các nhiệm vụ trong điều kiện khối lượng công việc tăng nhưng biên chế không tăng.

Ông Trần Quang Trung, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Ninh, cho biết: Phát huy kết quả đạt được, Cục Hải quan tỉnh và Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái sẽ tiếp tục đánh giá một cách tổng thể việc tổ chức thực hiện mô hình. Nhất là nhìn nhận những vấn đề còn tồn tại trong quản lý địa bàn, công nghệ thông tin, quy định phối hợp giữa các đội, tình trạng mất cân đối, chênh lệch về nhiệm vụ, khối lượng công việc, cơ sở hạ tầng… để đưa ra giải pháp khắc phục nhằm triển khai hiệu quả hơn nữa mô hình trong thời gian tới.