Những ngày này, hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) tại Cửa khẩu quốc tế Móng Cái đã sôi động trở lại. Doanh nghiệp mong hàng hóa được xuất nhập nhanh, lực lượng chức năng tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho hàng lưu thông. Thế nhưng, cái khó lúc này lại là thiếu lái xe trung chuyển hàng hóa, trong bối cảnh bắt buộc phải kiểm soát chặt chẽ đảm bảo các yêu cầu phòng, chống dịch bệnh.

Đó là tình trạng chung của đa số các doanh nghiệp hoạt động XNK tại cầu Bắc Luân II, đặc biệt là qua lối mở cầu phao tạm Km3+4.

Có mặt tại lối mở cầu phao tạm Km3+4 vào ngày 14/4, mặc dù theo thông báo lịch thông quan các mặt hàng trong tuần từ phía Trung Quốc thì trong ngày 13/4, hàng hóa được thông quan, gồm: Thủy sản tươi sống, ướp đá, hoa quả. Tuy nhiên, buổi sáng 13/4, không có xe hàng thủy sản nào của các doanh nghiệp xuất khẩu được sang Trung Quốc. Chỉ có 10 xe hàng tồn đọng từ ngày 10/4 cũng đang “chật vật” chờ thông quan.

Nguyên nhân của tình trạng này, theo các doanh nghiệp là do thiếu lái xe trung chuyển hàng hóa bởi theo quy định từ 2 phía Trung Quốc và Việt Nam, để đảm bảo công tác phòng, chống dịch Covid-19, 2 bên cần thực hiện thành lập đội lái xe trung chuyển hàng hóa là cư dân biên giới thuộc 2 TP Đông Hưng (Trung Quốc) và Móng Cái (Việt Nam).

Ông Lương Xuân Đào, Phó Giám đốc Công ty CP Thành Đạt, cho biết: “Theo lịch thông quan hàng hóa, ngày 14/4, các mặt hàng thủy sản tươi sống, thủy sản đông lạnh và hoa quả sẽ xuất khẩu. Nhiều ngày trước, doanh nghiệp đã tập kết hàng hóa tại cảng, làm các thủ tục cần thiết, song tại cảng không có lái xe. Chúng tôi đã liên hệ với 48 lái xe thuộc đội lái xe trung chuyển của thành phố nhưng không có lái xe nào nhận vận chuyển giao hàng cho các doanh nghiệp”.

Được biết, việc thiếu lái xe trầm trọng đối với hoạt động XNK hàng hóa tại lối mở cầu phao tạm Km3+4 phần lớn không phải do tiền công phía doanh nghiệp trả cho các lái xe mà phần lớn là do việc quy định về thời gian thông quan hàng hóa tại khu vực này. Nếu như trước đây, thời gian thông quan diễn ra sớm và kéo dài thì nay rút xuống: Buổi sáng từ 8 giờ đến 11 giờ. Buổi chiều từ 12 giờ đến 14 giờ khiến cho một số lái xe khi vận chuyển hàng hóa sang Trung Quốc sẽ phải lưu lại qua ngày hôm sau. Trước đây, tại khu vực cầu phao Km3+4, Công ty CP Thành Đạt đã thành lập được đội xe gồm 81 người với mức tiền công mà doanh nghiệp trả cho lái xe là 2,5 triệu đồng/ngày, đối với ngày thứ nhất. Nếu lưu lại đến ngày thứ 2 thì sẽ được trả thêm từ 1 đến 1,5 triệu đồng/ngày và toàn bộ chi phí ăn, uống.

Tuy nhiên, từ khi thực hiện quy định mới về thời gian thông quan, toàn bộ các lái xe đã “chạy” sang lái cho các doanh nghiệp XNK tại cầu Bắc Luân II.

Từ thực tế này đã có nhiều doanh nghiệp không mặn mà với việc xuất khẩu hàng hóa qua lối mở cầu phao tạm Km3+4 mà chuyển cửa khẩu để giải phóng hàng hóa, giảm thiểu thiệt hại. Chỉ tính riêng mặt hàng hoa quả, từ ngày 28/3 đến nay, có 16 doanh nghiệp vào làm hàng tại cảng Thành Đạt với 37 container, do không xuất được hàng, thời gian lưu kho bãi quá lâu, 16 doanh nghiệp này đã “quay đầu” chuyển khẩu. Có những lô hàng của doanh nghiệp vào cảng từ ngày 28/3, kiểm dịch xong từ ngày 31/3 nhưng đến nay vẫn lưu kho, gây thiệt hại cho doanh nghiệp hàng trăm triệu đồng.

Ông Phạm Văn Tuệ, Công ty CP FOCOCEV Việt Nam, trụ sở tại TP Hồ Chí Minh, cho biết: Công ty chúng tôi mới xuất khẩu bột sắn và một số mặt hàng khô qua lối mở này từ đầu năm nay. Những ngày đầu, với mức chi phí 2,5 triệu đồng/ngày, doanh nghiệp chúng tôi vẫn thuê được lái xe trung chuyển hàng hóa. Tuy nhiên, từ mấy ngày hôm nay, việc thuê lái xe ở đây khó vô cùng. Chúng tôi cũng đã có phương án chuyển khẩu đối với một số mặt hàng khô để giảm thiểu thiệt hại.

Tình trạng khan hiếm lái xe không chỉ xảy ra đối với hoạt động XNK tại cầu phao tạm Km3+4 mà các doanh nghiệp XNK hàng hóa tại cầu Bắc Luân II cũng rơi vào cảnh tương tự. Từ những ngày đầu tháng 4, hàng trăm xe tải, container nối đuôi nhau xếp thành những hàng dài trên đường dẫn lên cầu Bắc Luân II để chờ sang Trung Quốc bốc xếp hàng hóa.

Được biết, trong các ngày 8 và 9/4, do bất đồng về giá cả giữa doanh nghiệp với lái xe, nhiều doanh nghiệp đã không thuê được lái xe cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng ùn tắc tại khu vực này. Với mức giá 2,5 triệu đồng/ngày cho ngày thứ nhất và 1 triệu đồng/ngày đối với ngày thứ 2, các lái xe không đồng thuận.

Theo báo cáo của UBND TP Móng Cái, từ đầu năm đến nay, hoạt động XNK trên địa bàn thành phố đã có nhiều khởi sắc. Đối với cửa khẩu cầu Bắc Luân II, hoạt động XNK đang được khôi phục nhanh, lượng hàng hóa thông quan có dấu hiệu tăng nhanh. Đặc biệt, từ đầu tháng 3 đến nay, số lượng xe 2 chiều bình quân đạt trên 200 xe/ngày. Ngoài những mặt hàng truyền thống, như: Hàng nhập kinh doanh, nhập sản xuất, gia công thì đã có một số loại mặt hàng mới gồm linh kiện điện tử của hãng LG, hãng vận tải quốc tế DHL, thiết bị khai thác mỏ… Tuy nhiên, hàng xuất khẩu chủ yếu vẫn là sản phẩm sợi của Công ty Texhong, mít, xoài sấy khô, xoài dẻo, chưa có nhiều loại hàng nông sản trong nước xuất khẩu chính ngạch.

Còn tại lối mở cầu phao tạm Km3+4, nếu như trong những ngày đầu thông quan trở lại (ngày 25/2) chỉ có một số mặt hàng trong giới hạn được xuất khẩu là: Hoa quả, thủy sản tươi sống, nông sản, trong đó ưu tiên 2 mặt hàng tinh bột sắn, hạt điều thì từ ngày 15/3 đến nay, đã có thêm các mặt hàng thủy sản ướp đá và mở rộng các loại nông sản, như: Ớt, hồ tiêu, vừng, lạc xuất khẩu qua lối này. Trong điều kiện cửa khẩu Ka Long và bến Biên Mậu chưa được khôi phục hoạt động, TP Móng Cái đã có phương án thông quan gắn với công tác phòng, chống dịch Covid-19 để tăng nhanh lượng bột sắn xuất khẩu hàng bột sắn qua cầu phao. Nếu như những ngày đầu thông quan, lượng bột sắn chỉ đạt 150 tấn/ngày thì từ đầu tháng 3 đến nay đã đạt 700-1.000 tấn/ngày, ngày cao điểm nhất đạt trên 1.500 tấn/ngày.

Tính đến ngày 10/4, đã có 9.369 lượt phương tiện chở hàng hóa XNK qua cầu Bắc Luân II và lối mở cầu phao tạm Km3+4 với tổng lượng hàng hóa XNK đạt 195.406 tấn.

Tuy nhiên, từ ngày 19/3 đến nay, phía Trung Quốc siết chặt thủ tục, quy trình khai báo y tế, tăng tỷ lệ kiểm tra từ 3% lên 10%, thậm chí nhiều lô hàng kiểm tra toàn bộ, dẫn đến tăng thời gian thông quan từ 10 phút/xe lên 30 phút/xe, có những xe lên đến cả giờ đồng hồ.

Đặc biệt, từ ngày 8/4, thời gian giải quyết thủ tục của các lực lượng chức năng cửa khẩu cầu Bắc Luân II phía Đông Hưng chậm, năng lực bốc xếp hàng hóa phía Đông Hưng (Trung Quốc) hạn chế cộng với các quy định đối với lái xe trung chuyển hàng hóa khiến cho hoạt động XNK thường xuyên xảy ra ùn tắc.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Tiến Dũng, Chủ tịch UBND TP Móng Cái, cho biết: Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thông quan hàng hóa nhanh chóng, các ngành chức năng tại cửa khẩu đã rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục, thông quan. Tại cầu Bắc Luân II đã giảm xuống còn 3 phút/xe (chiều xuất cảnh) và 5 phút/xe (chiều nhập cảnh). Ngoài thời gian mở cửa khẩu theo quy định, các ngành đã bố trí cán bộ, công chức, chiến sĩ làm ngoài giờ để giải quyết thông quan, tạo điều kiện cho doanh nghiệp giải phóng hàng ngay trong ngày. Công tác phòng chống dịch Covid-19 được thực hiện nghiêm, các phương tiện, người nhập cảnh đều được thực hiện các biện pháp phòng dịch cao nhất. Hiện nay, đã lắp đặt đưa vào hoạt động hệ thống phun khử trùng tự động cả chiều xuất, nhập cảnh. Cùng với đó, TP Móng Cái cũng thường xuyên tổ chức hội đàm với TP Đông Hưng (Trung Quốc) để có những giải pháp thúc đẩy hoạt động XNK 2 bên, gắn với công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Theo quy định về việc thành lập tổ lái xe trung chuyển hàng hóa là cư dân biên giới thuộc 2 thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) và Móng Cái (Việt Nam), ngày 10/4, TP Móng Cái đã gấp rút thành lập tổ lái xe trung chuyển hàng hóa XNK qua cửa khẩu, lối mở trên địa bàn TP Móng Cái gồm 117 người để đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp. Tổ lái xe hoạt động trên cơ sở doanh nghiệp và lái xe tự thỏa thuận mức giá chung, phù hợp điều kiện hiện nay là từ 2,8-3 triệu đồng/ngày (đối với ngày thứ nhất) và từ 1 đến 1,5 triệu đồng đối với ngày lưu xe thứ 2.

Hy vọng rằng, với việc tích cực vào cuộc của các ngành chức năng, TP Móng Cái (Việt Nam) trong việc phối hợp, hội đàm với phía Đông Hưng (Trung Quốc) gỡ khó cho doanh nghiệp để hàng hóa được lưu thông, thì hoạt động XNK trên địa bàn thành phố vùng biên Móng Cái sẽ khởi sắc hơn trong thời gian tới.

Hữu Việt 

Trình bày: Tất Đạt