Thống nhất lập hồ sơ xếp hạng cấp Quốc gia cho di tích Hồ Mạch

Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) vừa có văn bản xét duyệt hồ sơ trích ngang di tích Hồ Mạch, phường Yên Hải, TX Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

Theo đó, Cục Di sản văn hóa thống nhất chủ trương lập hồ sơ di tích Hồ Mạch trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét xếp hạng Di tích quốc gia, bổ sung vào di tích Miếu Tiên Công và các nhà thờ dòng họ Tiên Công trên đảo Hà Nam (TX Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh).

Hồ Mạch là điểm khởi thuỷ của các xã đảo Hà Nam, có ý nghĩa mở đầu một cuộc chinh phục biển cả và bãi triều, nơi hình thành truyền thống khai hoang, lấn biển dựng xây vùng kinh tế mới ngày nay của con cháu các vị Tiên công.

Hồ Mạch có diện tích khoảng 5 sào Bắc bộ, nằm ở khu Thượng Đồng, phường Yên Hải. Về sự tích Hồ Mạch, bia “Phong Lưu tứ xã Hồ Mạch” ở miếu Tiên công có ghi: “Tứ xã Phong Lưu có một cái hồ trên thượng đồng, tương truyền xưa kia, khi các bậc Tiên công bắt đầu mở mang làng xóm, đến vùng đó thấy có tiếng ếch kêu trong hồ cho rằng có nước ngọt, bèn dừng lại đắp đê ngăn biển mở rộng. Cái hồ thiên nhiên là do trời mang đến cho các Tiên công để đào giếng cày ruộng. Con cháu sau này gặp hạn khơi dưới hồ thấy có nhiều đá to, uống nước thấy ngọt như nước cam tuyền, mới biết đây là nơi phát nguyên của các bậc Tiên công”.

Tương truyền, ngày xưa, lòng Hồ Mạch sâu hai, ba tầm với, giờ được bồi lắng nên nông dần. Trên bờ có một ngôi miếu thờ thần Hồ Mạch. Trong miếu có bức đại tự “Phong Lưu cổ hồ” và có câu đối ca ngợi công đức của người mở đất. Về sau do sự băng hoại của thời gian, miếu Hồ Mạch đổ nát.

Văn bản của Cục Di sản văn hóa cũng lưu ý, trong quá trình xây dựng hồ sơ khoa học, đề nghị Sở Văn hóa - Thể thao Quảng Ninh chỉ đạo cơ quan chuyên môn bổ sung phụ lục là các tài liệu lịch sử có đề cập đến Hồ Mạch (lịch sử địa phương, bia đá, gia phả,…).