Thu kinh phí công đoàn: Khó từ cơ sở

Tại khoản 2, điều 26 Luật Công đoàn quy định đối tượng đóng kinh phí công đoàn (KPCĐ) là các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp không phân biệt đã có hay chưa có tổ chức công đoàn cơ sở (CĐCS). Dù luật đã quy định rõ, thế nhưng theo khảo sát tại các đơn vị trên địa bàn tỉnh, có nhiều doanh nghiệp vẫn chây ỳ, không trích nộp KPCĐ hoặc có trích nộp thì không đầy đủ.

Khó thu ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước

Theo quy định của Luật Công đoàn năm 2012, thì số tiền trích nộp KPCĐ được quy định là 2% mức lương của người lao động trên nền lương đóng BHXH. Số tiền này, CĐCS phải nộp về cho công đoàn cấp trên cơ sở và sau đó Công đoàn cấp trên sẽ trích lại cho CĐCS 65% kinh phí để hoạt động và giữ lại 35%.

Công ty CP Bia và Nước giải khát Hạ Long chậm nộp kinh phí công đoàn do sản xuất kinh doanh gặp khó khăn.

Ông Phạm Văn Sơn, Trưởng Ban tài chính (LĐLĐ tỉnh) cho biết: Quy định mới này đã làm giảm đáng kể số KPCĐ so với Thông tư 119 của Bộ Tài chính và Tổng LĐLĐ Việt Nam trước đây là thu 2% trên tổng nền lương phải trả cho người lao động. Thế nhưng, mặc dù khoản trích nộp KPCĐ đã giảm nhưng từ năm 2013 đến nay rất nhiều đơn vị vẫn nợ đọng, chây ỳ, tập trung chủ yếu ở các doanh nghiệp (DN) chưa có CĐCS hoặc DN có số lao động quá ít nên không hoạt động công đoàn.

Công ty CP Bia và Nước giải khát Hạ Long với tổng số lao động là 407 người, tính ra năm 2014 đơn vị này phải trích nộp KPCĐ là 348 triệu đồng nhưng đến nay Công đoàn Công ty chưa trích nộp đồng nào. Năm 2013, Công đoàn Công ty còn nợ KPCĐ với số tiền trên 100 triệu đồng. Ông Nguyễn Trọng Thông, Chủ tịch Công đoàn Công ty thanh minh: “Đây là do chuyên môn giữ hộ tiền, mấy năm nay vẫn thế”. Điều này là sai nguyên tắc bởi số tiền này phải được CĐCS quản lý và trích nộp lại cho công đoàn cấp trên theo quy định. Nghịch lý đáng buồn nữa là Công đoàn Công ty có đủ bộ máy kế toán, thủ quỹ, chủ tịch công đoàn nhưng tiền thì không có trong tay. Mọi hoạt động nếu muốn, công đoàn phải “xin” chủ doanh nghiệp. Bà Đào Thị Lan, Chủ tịch Công đoàn ngành Công thương cho biết: Năm 2014 Công đoàn ngành Công thương phải thu 1,6 tỷ đồng tiền KPCĐ thế nhưng đến nay mới chỉ thu được 23%, vì thế điều này ảnh hưởng lớn đến hoạt động công đoàn ngành và phong trào CNVC-LĐ.

Mới đây tại một buổi khảo sát của Công đoàn cấp trên với Công đoàn Công ty TNHH Sao Vàng chi nhánh Uông Bí, đơn vị này vẫn chây ì với lý do vin vào hệ thống. Với tổng số khoảng 4.300 CNLĐ thế nhưng từ tháng 11-2013, Công đoàn Công ty mới trích nộp được 20 triệu đồng (bằng 1/10 số kinh phí phải nộp) còn thời điểm trước đó thì không đóng một đồng nào. Như vậy, số tiền thất thu KPCĐ mỗi năm tại đơn vị này lên tới hàng tỷ đồng. Tính đến ngày 1-9-2014, có những doanh nghiệp có quy mô sản xuất lớn nhưng cũng chưa hề đóng 1 đồng KPCĐ nào như: Công ty Nâng hạ Quang Trung, Công ty CP Gạch ngói Đất Việt…

Theo thống kê, đến thời điểm này mới chỉ thu được 70% kinh phí ở các DN có tổ chức CĐCS và 2 doanh nghiệp trong tổng số 5.000 doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn.

Hoạt động của CĐCS chưa thực chất

Một trong những nguyên nhân chính khiến cho công tác thu KPCĐ gặp rất nhiều khó khăn là do DN gặp khó trong việc ổn định sản xuất kinh doanh. Ông Phạm Văn Phú, Phó Giám đốc Công ty CP Bia và Nước giải khát Hạ Long bộc bạch: Những năm gần đây tình hình sản xuất của đơn vị quá khó khăn, lượng bia tiêu thụ sụt giảm, một năm chỉ sản xuất sôi động trong 6 tháng mùa vụ còn thì lại rơi vào trầm lắng, người lao động thiếu việc làm nên việc thu đoàn phí của người lao động cũng chỉ thu được vào những tháng mùa vụ.

Thế nhưng bên cạnh những đơn vị thực sự khó khăn có DN cũng  mượn cớ khó khăn để cố tình chây ỳ, thậm chí còn nhìn xem đơn vị bạn đóng thế nào mình đóng thế đấy. Đáng nói là ở nhiều DN, chủ DN muốn thâu tóm hoạt động công đoàn, coi công đoàn là công cụ nên tổ chức CĐCS muốn hoạt động gì thì phải đăng ký để chuyên môn duyệt vì chuyên môn “giữ quỹ hộ”. Điều này đã khiến các CĐCS không chủ động được hoạt động và người lao động thì thiệt thòi. Đã có chuyện khi Chủ tịch công đoàn đề nghị DN chuyển số tiền trích KPCĐ để nộp công đoàn cấp trên thì vài ngày sau nhận được kết quả nghỉ việc như ở Công ty Gốm sứ Quang Vinh. Trong khi đó công đoàn lại không phải cơ quan chức năng nhà nước có thẩm quyền xử lý, lực lượng cán bộ công đoàn cấp trên lại mỏng không thể đôn đốc hết được các cơ sở nên tình trạng nhiều DN thành lập CĐCS cho có chứ không hoạt động.

Với việc chây ỳ đóng KPCĐ thì số tiền thất thu là rất lớn khiến cho hoạt động công đoàn, việc tổ chức các hoạt động cho người lao động gặp rất nhiều khó khăn. Vì thế, bên cạnh các giải pháp gỡ khó cho hoạt động sản xuất kinh doanh cho các DN và công đoàn phối hợp với các đơn vị liên quan tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp thực hiện đúng nghĩa vụ trích nộp KPCĐ thì Nhà nước cần có một chế tài đủ mạnh để xử lý nghiêm các đơn vị không thực hiện chính sách, quy định của Nhà nước về các hoạt động liên quan đến tổ chức Công đoàn.

Thanh Hằng

Cần thực hiện tốt các giải pháp mang tính đồng bộ * Ông Trần Danh Chức, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh: “Cần thực hiện tốt các giải pháp mang tính đồng bộ” Để giải quyết thực trạng khó thu kinh phí công đoàn thì các cấp, ngành, đoàn thể liên quan cần phối hợp với công đoàn tuyên truyền, phổ biến, tập huấn những chính sách, quy định mới của Nhà nước, Tổng LĐLĐ Việt Nam về công tác thu tài chính công đoàn. Đối với các đơn vị chưa thành lập tổ chức công đoàn, các công đoàn cấp trên cơ sở được giao nhiệm vụ thu kinh phí công đoàn cần xây dựng kế hoạch cụ thể để tiếp cận tuyên truyền đến từng doanh nghiệp; phối hợp tốt với chính quyền địa phương để nâng cao tính thuyết phục đối với việc thực hiện chính sách pháp luật cho doanh nghiệp; thành lập đoàn khảo sát liên ngành kiểm tra hoạt động của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, tăng cường công tác phối hợp với các ngành lao động thương binh xã hội, cơ quan thuế, kho bạc, bảo hiểm xã hội, thống kê, kế hoạch đầu tư để có những thông tin và số liệu chính xác về đơn vị và quỹ lương đóng bảo hiểm xã hội… trên địa bàn làm cơ sở đôn đốc thu kinh phí công đoàn. Ngay từ bộ máy tài chính công đoàn cần thực hiện tốt công tác quản lý tài chính, bố trí cán bộ tài chính có trình độ, để tạo lòng tin cho các doanh nghiệp, từ đó góp phần tăng thu kinh phí công đoàn. Nhà nước cần quan tâm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển sản xuất cho doanh nghiệp. Đặc biệt, cần có chế tài đủ mạnh để xử lý các doanh nghiệp cố tình chây ỳ trích nộp kinh phí công đoàn. Những giải pháp mang tính đồng bộ đó sẽ góp phần thúc đẩy tăng thu kinh phí công đoàn. * Ông Bùi Anh Đức, Chủ tịch Công đoàn ngành Xây dựng: “Hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh là giải pháp tích cực” Thực tế trong thời điểm hiện nay xây dựng là một trong những hoạt động kinh tế khó khăn nhất, nhiều đơn vị lượng hàng tồn kho lớn, ít việc, thiếu việc, dẫn tới doanh thu thấp, đời sống người lao động còn nhiều khó khăn. Đặc biệt một số đơn vị, doanh nghiệp đã và đang thi công các công trình có nguồn vốn ngân sách nhà nước song do nhiều lý do chưa được quyết toán, giải ngân vốn kịp thời dẫn đến tồn đọng vốn. Theo báo cáo của ngành, có những đơn vị đang tồn đọng lượng vốn ở các công trình dạng này lên đến 40 tỷ đồng, số đơn vị tồn trên dưới 10 tỷ đồng cũng không ít. Trong khi đó các doanh nghiệp cũng phải huy động nhiều nguồn lực để đáp ứng tiến độ thi công, trong đó có cả vay vốn ngân hàng, áp lực trả lãi ngày thêm lớn. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến việc chậm đóng kinh phí công đoàn của các đơn vị trong ngành, hiện có 40% đơn vị đã trích nộp kinh phí. Vì thế, tôi cho rằng để đẩy mạnh thu kinh phí công đoàn, thì vấn đề cốt lõi, bền vững nhất đó là hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh. Doanh nghiệp mạnh sẽ là điều kiện, cơ sở để thực hiện tốt các quy định nộp phí và kinh phí, trong đó đương nhiên có kinh phí công đoàn. * Bà Nguyễn Lan Anh, Chủ tịch LĐLĐ TP Uông Bí: “Cần sự phối hợp vào cuộc tích cực của cấp uỷ chính quyền” Đối với TP Uông Bí, có thể nói thời gian qua việc thu kinh phí công đoàn đạt kết quả rất khả quan. Cụ thể có đến trên 90% số đơn vị, doanh nghiệp có tổ chức công đoàn trên địa bàn đều nộp đúng, đủ, kịp thời kinh phí công đoàn. Số các đơn vị chưa có tổ chức công đoàn cũng đã bắt đầu thực hiện quy định này và dần trở thành nếp. Kết quả này của TP Uông Bí có được trước tiên là nhờ sự vào cuộc rất tích cực, thiết thực và hiệu quả của cấp uỷ chính quyền. TP Uông Bí không chỉ hỗ trợ trong việc ban hành các văn bản liên quan đến công tác nộp phí công đoàn đối với các đơn vị, doanh nghiệp mà còn tổ chức, thành lập các đợt, đoàn kiểm tra về công tác này. Nhờ đó góp phần vận động, nêu cao ý thức trách nhiệm trong các đơn vị. Bên cạnh đó là sự tích cực của cả hệ thống tổ chức công đoàn các cấp trong việc bám rất sát cơ sở, tăng cường tuyên truyền thuyết phục người sử dụng lao động thực hiện quy định nộp phí công đoàn, đồng thời tổ chức các hoạt động công đoàn một cách sôi nổi, ý nghĩa, tác động tích cực đến đời sống người lao động. Có thể thấy tất cả những nỗ lực, giải pháp trên đã giúp TP Uông Bí đạt được kết quả tốt trong công tác thu kinh phí công đoàn. Việt Hoa (thực hiện)