Thực hư chuyện "ăn nhiều bánh kẹo, uống nước ngọt khiến trẻ dậy thì sớm"

Những ngày qua, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều chia sẻ cho rằng "thủ phạm" khiến cho trẻ dậy thì sớm là ăn kẹo, uống nước ngọt nhiều.

Cụ thể, thông tin được chia sẻ trên mạng xã hội cảnh báo về trường hợp bé học lớp 2 (7 tuổi) đã dậy thì sớm. Người chia sẻ còn đưa ra danh sách những thực phẩm khiến trẻ dậy thì sớm như: nước ngọt, bánh kẹo, sữa…

Theo TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, thông tin ăn kẹo bánh, uống nước ngọt, uống sữa gây dậy thì sớm là không chính xác. Việc dùng các loại bánh kẹo ngọt hay đồ uống ngọt có kiểm soát, không lạm dụng thì không ảnh hưởng đến sức khỏe. Ví dụ như sữa, các nghiên cứu đều chỉ ra sữa tốt cho sức khỏe nhưng nếu sử dụng quá nhiều, nhất là các loại sữa có đường thì lại ảnh hưởng tới sức khỏe.

Bác sĩ Hưng cho biết bản chất các loại kẹo, bánh, nước ngọt đều có chứa rất nhiều đường. Dù là trẻ con hay người lớn nếu tiêu thụ quá nhiều đường sẽ gây hại cho sức khỏe, đó là nguy cơ thừa cân, béo phì, tiểu đường, huyết áp, tim mạch…

"Trẻ con khi quá lạm dụng kẹo bánh, nước ngọt sẽ làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì. Trong khi đó, trẻ béo phì (do nhiều nguyên nhân chứ không riêng ăn đồ ngọt) có khả năng dậy thì sớm. Đó là lý do nên xếp loại đồ ăn nhiều đường là yếu tố nguy cơ dẫn tới dậy thì sớm ở trẻ chứ không phải là nguyên nhân trực tiếp", bác sĩ Hưng nêu quan điểm.

Ngoài ra, việc tiếp xúc với hóa chất độc hại, thói quen lười vận động, ăn nhiều đồ chiên rán cũng là một trong những yếu tố nguy cơ khiến trẻ dậy thì sớm.

Bác sĩ Hưng cho biết việc lạm dụng đồ ăn nhanh kèm theo nước ngọt, kết hợp với cuộc sống ít vận động khiến cho trẻ nhỏ ngày nay có nguy cơ thừa cân béo phì gia tăng. Trẻ bị thừa cân béo phì có nguy cơ dậy thì sớm.

"Chúng ta nên đánh giá tác động đến việc dậy thì sớm của trẻ trên phương diện tổng thể hơn là chỉ đích danh một thực phẩm hay sản phẩm nào đó", bác sĩ Hưng nói.

TS.BS Trương Hồng Sơn, Viện Y học Ứng dụng cho biết, theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, tình trạng trẻ dậy thì sớm tăng gấp 35 lần so với 10 năm trước và độ tuổi dậy thì của trẻ đang có hiện tượng sớm hơn 2-3 năm đối với bé gái, 1-2 năm với bé trai.

Dậy thì được coi là sớm nếu trẻ bắt đầu dậy thì trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Một số dấu hiệu phát hiện trẻ dậy thì sớm bao gồm:

Ở bé gái: Cân nặng và chiều cao tăng nhanh, ngực phát triển, mọc lông mu hoặc lông nách, thay đổi cơ quan sinh dục ngoài, bắt đầu có kinh nguyệt;

Ở bé trai: Trẻ phát triển cân nặng và chiều cao nhanh chóng, tinh hoàn hoặc dương vật to lên, xuất hiện lông mu hoặc lông nách, nổi mụn trứng cá, giọng trầm đi.

Dậy thì sớm theo khuyến cáo của các chuyên gia dinh dưỡng ảnh hưởng rất lớn tới thể chất, chiều cao, sức khỏe, tâm sinh lý của trẻ.

Phòng ngừa dậy thì sớm

Bác sĩ Sơn cho rằng để tránh trẻ dậy thì sớm cần phải có chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường vận động thể chất, nghỉ ngơi hợp lý, cụ thể:

- Chế độ ăn phong phú, đầy đủ chất dinh dưỡng, giàu rau củ quả, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, xúc xích... hay những thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo và có hàm lượng đường cao. Bổ sung các thực phẩm giàu quercetin cũng góp phần giảm thiểu ảnh hưởng của estrogen ngoại lai. Quercetin có nhiều trong các loại quả họ cam chanh bưởi, táo, nho đỏ, hành tây đỏ, cà chua, bông cải xanh và các loại rau xanh, trà xanh và trà đen.

- Tăng cường vận động: Nên khuyến khích trẻ tập luyện thể dục ít nhất là 30 phút mỗi ngày và chơi thể thao.

- Ngủ đúng giờ, tránh thức đêm: Thức khuya làm giảm bài tiết melatonin trong tuyến yên – hormone ức chế giải phóng gonadotropin tuyến yên và ngăn ngừa dậy thì sớm.

- Tránh đồ có BPA, phthalate (đồ nhựa có tam giác tái chế số 7 và số 3).

- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với estrogen và testosterone có trong kem, thuốc có thành phần liên quan đến hormone sinh dục.

Trẻ cần được đi khám sớm nếu có các dấu hiệu của dậy thì sớm ở cả trẻ nam và nữ.