Thuế thu nhập cá nhân nhiều hạn chế, mức giảm trừ gia cảnh đã lạc hậu

Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sau một thời gian dài áp dụng đã bộc lộ hàng loạt hạn chế, bất cập và việc Luật Thuế TNCN không phù hợp không khuyến khích được những người tài năng cống hiến. Mới đây, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội vừa đề xuất nghiên cứu phương án điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với sắc thuế này.

Mức giảm trừ đã lạc hậu

Hiện mức giảm trừ gia cảnh gồm giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế và giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc. Mức giảm trừ đối với đối tượng nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng (132 triệu đồng/năm); mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng.

Ông Trần Văn Lâm - Ủy viên Ủy ban Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho hay Luật Thuế TNCN đã được xây dựng, áp dụng trong thời gian dài. Trong đó, mức giảm trừ gia cảnh quy định tại luật là mức tuyệt đối. Song thực tế, kinh tế - xã hội phát triển, thu nhập người dân tăng lên, tăng trưởng kinh tế được chia cho từng người dân dẫn đến con số tuyệt đối giảm trừ gia cảnh tính thuế lạc hậu.

"Đây là một trong số những vấn đề căn bản đặt ra cần xem xét sửa đổi Luật Thuế TNCN. Tuy nhiên, việc sửa đổi này cần được đánh giá toàn diện và cân đối hài hòa trong điều chỉnh luật pháp có liên quan" - ông Trần Văn Lâm nêu quan điểm.

Cũng liên quan đến vấn đề này, theo kết quả nghiên cứu, rà soát lại Luật Thuế TNCN được Bộ Tư pháp công bố, mức giảm trừ cụ thể cần được nghiên cứu, tính toán một cách kĩ lưỡng, đảm bảo cao hơn GDP bình quân đầu người, tiền lương tối thiểu vùng, mức chi tiêu bình quân đầu người trong một giai đoạn nhất định.

Mức giảm trừ “quá cao” sẽ làm mờ vai trò của chính sách Thuế TNCN gây ra nhiều khó khăn cho các lần cải cách tiếp theo và vô hình sẽ đưa chính sách Thuế TNCN trở lại “chính sách thuế đối với người có thu nhập cao” như giai đoạn trước đây.

Mới đây, Bộ Tài chính cho biết, hiện đang nghiên cứu, rà soát, đánh giá tổng thể Luật Thuế TNCN để báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Bộc lộ nhiều hạn chế

Theo ThS Tô Kim Huệ - Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Thuế TNCN ngày càng trở thành sắc thuế quan trọng trong hệ thống chính sách thuế ở nước ta, góp phần đảm bảo công bằng trong điều tiết thu nhập của các tầng lớp dân cư; đảm bảo động viên, khuyến khích mọi cá nhân ra sức lao động, sản xuất kinh doanh, gia tăng thu nhập, làm giàu chính đáng; là công cụ quan trọng để thực hiện mục tiêu bù đắp thiếu hụt ngân sách trong điều kiện nguồn thu từ thuế nhập khẩu giảm.

Mặc dù vậy, chính sách Thuế TNCN hiện nay ở Việt Nam đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế. Về thu nhập chịu thuế, quy định thu nhập chịu thuế TNCN chỉ bao gồm 10 loại thu nhập sẽ bị giới hạn và không linh hoạt, quy định hiện hành chưa bao quát hết các khoản thu nhập thuộc diện phải điều tiết.

Về giảm trừ gia cảnh, quy định mức giảm trừ gia cảnh bằng số tuyệt đối có nhiều ưu điểm nhưng vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định. Về biểu thuế, nghiên cứu đánh giá khoảng cách giữa các bậc thuế trong biểu thuế lũy tiến còn cao, chính sách hiện nay chưa đánh thuế lũy tiến đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, thuế suất toàn phần đối với thu nhập từ trúng thưởng còn thấp và chưa có sự tương đồng trong điều chỉnh về mức thuế suất giữa thu nhập của cá nhân và thu nhập của doanh nghiệp.

Trước đó, trao đổi với PV Báo Lao Động, PGS.TS Ngô Trí Long - Chuyên gia kinh tế, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu Thị trường giá cả (Bộ Tài chính) - cho rằng, lộ trình đến 2025 mới sửa Luật Thuế TNCN là quá chậm trễ.

"Tình hình đã thay đổi nhiều rồi, Luật Thuế TNCN hiện nay chưa phản ánh được thực trạng cuộc sống. Mức khởi điểm chịu thuế rồi giảm trừ gia cảnh đã không còn phù hợp nữa. Hơn nữa, Luật Thuế TNCN mà không phù hợp cũng không khuyến khích được những người tài năng cống hiến. Tôi cho rằng đến 2025 mới sửa luật này là quá chậm trễ, quá lạc hậu" - PGS.TS Ngô Trí Long bày tỏ quan điểm.

Theo lộ trình Bộ Tư pháp dự thảo, Chính phủ đề xuất xây dựng Luật Thuế TNCN (sửa đổi) và đề nghị đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kì họp tháng 10.2025, thông qua tại Kì họp tháng 5.2026.