Trình Quốc hội xem xét, phê chuẩn quyết toán thu, chi ngân sách 2020

Đánh giá thực hiện nhiệm vụ tài chính-ngân sách 5 năm 2016-2020, Bộ trưởng Tài chính nêu rõ tổng thu ngân sách Nhà nước 5 năm 2016-2020 đạt 6,918 triệu tỷ đồng, bằng 100,8% kế hoạch.

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 3, chiều 23/5, Quốc hội nghe Báo cáo quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2020, Báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2020.

Cơ cấu thu chuyển biến tích cực

Trình bày Báo cáo quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2020, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết về quyết toán thu ngân sách Nhà nước, dự toán là 1.539.052,8 tỷ đồng; quyết toán là 1.510.579,2 tỷ đồng, giảm 1,9% (28.473,6 tỷ đồng) so với dự toán. Trong số đó, thu ngân sách Trung ương giảm 92.076,6 tỷ đồng, thu ngân sách địa phương tăng 63.603 tỷ đồng.

Về quyết toán chi ngân sách Nhà nước, dự toán là 1.773.766,2 tỷ đồng; quyết toán là 1.709.523,7 tỷ đồng, bằng 96,4% (giảm 64.242,5 tỷ đồng) so với dự toán. Trong số đó, quyết toán chi ngân sách Trung ương là 647.851,1 tỷ đồng, bằng 90% so với dự toán; quyết toán chi ngân sách địa phương là 1.061.672,6 tỷ đồng, bằng 100,7% so với dự toán.

Quyết toán số bội chi ngân sách Nhà nước là 216.405,6 tỷ đồng, bằng 3,44% GDP thực hiện, giảm 18.394,4 tỷ đồng so với dự toán đầu năm và giảm 151.894,4 tỷ đồng so với mức Quốc hội cho phép. Trong đó, bội chi ngân sách Trung ương là 213.088,6 tỷ đồng, bội chi ngân sách địa phương là 3.317 tỷ đồng.

Đánh giá thực hiện nhiệm vụ tài chính-ngân sách 5 năm 2016-2020, Bộ trưởng Tài chính nêu rõ tổng thu ngân sách Nhà nước 5 năm 2016-2020 đạt 6,918 triệu tỷ đồng, bằng 100,8% kế hoạch; tỷ lệ huy động đạt 25,3% GDP (mục tiêu là 23,5% GDP). Cơ cấu thu chuyển biến tích cực, theo hướng bền vững hơn, tỷ trọng thu nội địa đến năm 2020 đạt 85,6% tổng thu ngân sách Nhà nước (mục tiêu là 84-85%).

Đến năm 2020, có 19 địa phương đạt quy mô thu ngân sách trên 15 nghìn tỷ đồng (năm 2016 có 13 địa phương), 30 địa phương thu trên 10 nghìn tỷ đồng (năm 2016 có 17 địa phương), 17 địa phương thu ngân sách dưới 5.000 tỷ đồng (năm 2016 có 30 địa phương). Công tác phân bổ, sử dụng ngân sách Nhà nước có nhiều đổi mới; đã triển khai kế hoạch tài chính 5 năm, kiểm soát chi ngân sách trong phạm vi khả năng thu...

Trên cơ sở các nội dung đã báo cáo, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, phê chuẩn quyết toán thu, chi ngân sách Nhà nước năm 2020.

Cụ thể, tổng số thu cân đối ngân sách Nhà nước là 2.279.735,6 tỷ đồng, trong đó số thu ngân sách Nhà nước theo dự toán là 1.510.579,2 tỷ đồng, thu chuyển nguồn năm 2019 sang năm 2020 là 592.648,8 tỷ đồng, thu từ kết dư năm 2019 là 173.819,1 tỷ đồng và thu từ quỹ dự trữ tài chính theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước là 2.688,5 tỷ đồng.

Tổng số chi cân đối ngân sách Nhà nước là 2.352.929,8 tỷ đồng, trong đó chi ngân sách Nhà nước theo dự toán là 1.709.523,7 tỷ đồng, chi chuyển nguồn sang năm 2021 là 643.406,1 tỷ đồng.

Bội chi ngân sách Nhà nước là 216.405,6 tỷ đồng, bằng 3,44% GDP, bao gồm: bội chi ngân sách Trung ương là 213.088,6 tỷ đồng, bội chi ngân sách địa phương là 3.317 tỷ đồng.

Nghiêm túc thực hiện quyết toán các dự án hoàn thành

Theo Báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2020 do Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Sỹ Thanh trình bày, năm 2020 là năm cuối của kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016-2020, dự toán ngân sách Nhà nước năm 2020 được thực hiện trong bối cảnh dịch COVID-19 bùng phát trên phạm vi toàn cầu, thiên tai, bão lũ xảy ra nghiêm trọng ở miền Trung, Tây Nguyên... tác động lớn đến toàn bộ đời sống kinh tế-xã hội, ảnh hưởng đến việc triển khai thực hiện nhiệm vụ thu, chi ngân sách Nhà nước, ngoài dự báo khi Chính phủ trình và Quốc hội quyết nghị kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2020.

Song, dưới sự lãnh đạo đúng đắn, kịp thời của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, cả hệ thống chính trị đã vào cuộc; doanh nghiệp, người dân đồng hành ủng hộ đã góp phần hạn chế những tác động gây sốc, tiêu cực đến tốc độ tăng trưởng kinh tế và thu chi ngân sách Nhà nước năm 2020. Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) đạt 2,91%, giảm so với kế hoạch 6,8% nhưng vẫn thuộc nhóm các nước tăng trưởng dương. Thu ngân sách Nhà nước xấp xỉ dự toán, riêng thu nội địa vượt dự toán; chi ngân sách Nhà nước cơ bản đảm bảo thực hiện theo dự toán.

Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, đơn vị được kiểm toán thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán. Trong đó xử lý tài chính tăng thu, giảm chi ngân sách Nhà nước là 25.396,3 tỷ đồng; xử lý khác 41.567,4 tỷ đồng; rà soát để hủy bỏ hoặc thay thế, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới 198 văn bản không phù hợp với quy định pháp luật hoặc chưa phù hợp với thực tiễn; kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với các khuyết điểm và sai phạm đã nêu trong báo cáo kiểm toán của từng cuộc kiểm toán thực hiện trong năm 2021.

Báo cáo thẩm tra quyết toán ngân sách Nhà nước của Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội nêu rõ năm 2020, trong bối cảnh tình hình hết sức khó khăn do tác động, ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh, kết quả thu ngân sách Nhà nước năm 2020 đạt xấp xỉ dự toán (bằng 98,1%), thể hiện rõ sự quyết tâm, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Bên cạnh các kết quả đạt được, trong thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách Nhà nước năm 2020 vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần quan tâm lưu ý. Cụ thể, thu ngân sách Trung ương không đạt dự toán, chỉ chiếm gần 52,1% tổng thu ngân sách Nhà nước, thấp hơn mục tiêu đề ra (60-65%), giảm dần vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương. Huy động từ thuế, phí chỉ đạt 19,1% GDP, thấp hơn mục tiêu đề ra là 21% GDP; công tác lập dự toán thu tiền sử dụng đất của các địa phương nhiều năm không sát khả năng thu, thấp hơn nhiều so với thực hiện năm trước.

"Đề nghị Chính phủ cần có đánh giá, làm rõ các tồn tại, hạn chế nêu trên, đặc biệt đối với công tác lập dự toán thu tiền sử dụng đất hằng năm không sát, dẫn đến vượt thu lớn, nên xây dựng, cân đối không đầy đủ các khoản vượt thu này, dẫn đến bị động trong quản lý, điều hành kế hoạch đầu tư trung hạn và hằng năm, không phát huy được hết hiệu quả đầu tư từ nguồn thu này," Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà nhấn mạnh.

Quản lý, điều hành chi ngân sách Nhà nước năm 2020 đạt được nhiều kết quả tích cực. Tỷ trọng chi thường xuyên sau quyết toán chỉ gần 59,3% tổng chi ngân sách Nhà nước (dự toán là 62,91%), cho thấy sự nỗ lực rất lớn trong tiết kiệm chi tiêu thường xuyên. Bên cạnh các kết quả tích cực, trong quản lý chi tiêu ngân sách Nhà nước cũng còn một số tồn tại, hạn chế kéo dài nhiều năm, nhưng chưa được khắc phục triệt để.

Đối với chi đầu tư phát triển, năm 2020, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, giải ngân vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách Nhà nước đạt mức cao nhất trong 5 năm 2016-2020. Tuy nhiên, báo cáo Kiểm toán Nhà nước nêu vẫn còn các vi phạm trong phân bổ, quản lý, sử dụng nguồn vốn này nhiều năm chậm được khắc phục.

"Đề nghị Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước tiếp tục rà soát, kiểm tra, đối chiếu các số liệu quyết toán của các cơ quan có thẩm quyền. Trường hợp phát hiện quyết toán các khoản chi phân bổ, quản lý, sử dụng không đúng quy định yêu cầu cắt giảm, hủy bỏ, thu hồi về ngân sách Nhà nước và xử lý trong quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2021 theo quy định," cơ quan thẩm tra chỉ rõ.

Ngoài ra, công tác quyết toán các dự án hoàn thành còn chậm, số dự án không đảm bảo thời gian thẩm tra, phê duyệt, chậm lập hồ sơ quyết toán còn lớn (chiếm 10,8% dự án hoàn thành); số dư tạm ứng chưa thu hồi thuộc kế hoạch vốn năm 2020 nguồn ngân sách Trung ương của các bộ, cơ quan trung ương rất lớn (chiếm 22,2% số vốn kế hoạch và chiếm gần 27% số vốn giải ngân).

Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương nghiêm túc thực hiện quyết toán các dự án hoàn thành; kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ việc thanh, quyết toán số vốn tạm ứng theo chế độ chưa có khối lượng thực hiện và chưa đủ thủ tục quyết toán.

Trong năm 2020, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã thực hiện nhiều giải pháp quyết liệt để cắt giảm chi thường xuyên. Nhờ đó, tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách Nhà nước đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, theo Ủy ban Tài chính, Ngân sách, trong quản lý chi tiêu thường xuyên tại một số bộ, ngành, địa phương vẫn còn một số tồn tại, hạn chế; một số chính sách đảm bảo an sinh xã hội quan trọng chưa triển khai kịp thời trong năm; chi chuyển nguồn, hủy bỏ dự toán chi thường xuyên còn lớn..., Chính phủ cần đánh giá, làm rõ các tồn tại, hạn chế này.

Liên quan đến bội chi ngân sách Nhà nước và các khoản vay bù đắp bội chi, Chính phủ đề xuất quyết toán bội chi ngân sách Nhà nước năm 2020 là 216.405,6 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với mức bội chi được Quốc hội phê chuẩn. Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ cần rút kinh nghiệm trong việc đánh giá ước tình hình thực hiện thu, chi ngân sách Nhà nước năm 2020, tăng cường kiểm tra, kiểm soát, đối chiếu thông tin, số liệu ngân quỹ, tránh trường hợp hết niên độ quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2020 vẫn còn để sai sót.../.